بۇگىن اقش كونگرەسسى ۋكرايناعا كومەك كورسەتۋ زاڭىن قاراستىرادى. جاڭا لەند-ليز. بۇل ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىنگى ەكىنشى مارتە لەند-ليز زاڭىنىڭ قاراستىرىلۋى بولماق. زاڭ قابىلداناتىن بولسا، وندا كيەۆكە قارۋدى جەتكىزۋ جانە قارۋ بەرۋدى ماقۇلداۋ ۋاقىتى جىلدامدايتىن بولادى. 

لەند-ليز زاڭى العاش رەت ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا كەڭىنەن قولدانىلدى. اقش ەۋروپاداعى وداقتاستارى مەن كسرو-عا قارۋ-جاراق، اسكەرگە قاجەتتى جابدىقتار، تاماق پەن جانارماي، ءتىپتى تۇيمەگە دەيىن بەردى. شامامەن 50,1 ملرد دوللار بولاتىن اسكەري جابدىق بەرىلدى. بۇل بۇگىنگى قارجىمەن ەسەپتەسەك  750 ميلليارد دوللار دەگەن ءسوز. كومەكتىڭ بەستەن ءبىر بولىگى، ياعني 11 ملرد دوللارى كسرو-عا بەرىلدى. كسرو، ال كەيىن رەسەي اقش الدىنداعى قارىزىنان تەك قانا 2006 جىلى قۇتىلدى. كسرو 11400 ۇشاق، 12000 تانك،  427500 جۇك كولىگى، 1977 پاروۆوز، 11000 ۆاگون، 307 كەمە، 4 سۇڭگۋىر قايىعىن بەردى. سونىمەن قوسا ميلليونداعان اۆتومات پەن پۋلەم ەت، مينا، تۇيمەلەر مەن ميلليونداعان توننا جانارماي، تاماق، قالايى مەن بولاتتى قوسىڭىز.

ارينە، بۇگىندە رەسەي بيلىگى بۇل جايىندا ايتۋدى ءجون سانامايدى. ماسكەۋ «جەڭىسكە تەك قانا ءوزىمىز جەتتىك» دەپ وتىر. ءتىپتى سوڭعى جىلدارى كسرو قۇرامىندا بولعان وزگە ەلدەردى دە ايتۋدى ازايتا ءتۇستى. مىسالى ءبىر جىل بۇرىن رەسەي بيلىگى «ۋكراينا جەڭىسكە ايتارلىقتاي ۇلەس قوسقان جوق، ۋكرايناسىز دا جەڭىسكە جەتەر ەدىك» دەگەندى ايتتى.

اقش بيلىگى ۋكرايناعا قارۋ جەتكىزۋ بويىنشا كوش باستاپ تۇر. وسى ۋاقىتقا دەيىن دجاۆەلين، ستينگەر، Switchblade دروندارى مەن وزگە دە قارۋ تۇرلەرىن جەتكىزدى. الايدا اقش بۇل قارۋلاردى جەتكىزۋ ءۇشىن ءبىرشاما ۋاقىتىن جۇمسادى. قارۋدى ۋكرايناعا تابىستاۋ ءۇشىن بىرنەشە كوميتەتتىڭ كەلىسىمى، كونگرەسستىڭ رۇقساتى، شەندىلەردىڭ ماقۇلداۋى قاجەت. ول بىرنەشە كۇننەن بىرنەشە اپتاعا سوزىلاتىن ۋاقىتتى الادى. ال ۋكراينادا ۋاقىت از. كيەۆ ءۇشىن قارۋ مەن وق-ءدارىنىڭ ۇزدىكسىز كەلۋى ماڭىزدى. لەند-ليز قابىلداناتىن بولسا، وندا قارۋ جەتكىزۋ پروتسەسى جەڭىلدەيتىن بولادى، ەڭ باستىسى جىلدام شەشىلەدى. زاڭ ماقۇلدانسا، وندا ۋكرايناعا قارۋ جەتكىزۋدى ءۇش ادام عانا شەشۋگە مۇمكىندىك الادى. ول اقش پرەزيدەنتى، قورعانىس ءمينيسترى، سىرتقى بارلاۋ باسشىسى. بۇل اقش بيۋروكراتياسىنداعى كەدەرگىلەردى اينالىپ ءوتىپ، قارۋدى كيەۆكە تەز جەتكىزۋدىڭ ءبىر امالى.

ساراپشىلار لەند-ليز جايىندا ءوز ويلارىن ايتۋدا. مىسالى ەكونوميست دانيل مونين بىلاي دەيدى: «مەنىڭ ويىمشا لەند-ليز ەڭ الدىمەن اقش باسشىسى ءۇشىن قاجەت. ول ىشكى اۋديتورياعا باعىتتالعان قادام بولماق. رەسەي اتتى زۇلىمدىق جازالانۋى ءتيىس، اقش ونى جازالايدى دەگەن سيگنال جاتىر». ول سونىمەن بىرگە اتالمىش زاڭ بايدەننىڭ رەيتينگىن كوتەرۋگە دە ىقپال ەتەتىنىنە سەنىمدى.

ساراپشى ماكسيم ورىششاك بولسا بۇل ۋكرايناعا قارۋ جاعىنان كومەك بولسا، اقش-قا ەكونوميكاسىن العا جىلجىتۋدىڭ ءبىر جولى بولماق دەگەن پىكىردە. «اسكەري سالاداعى ونەركاسىپ كەشەندەرى جاڭا قارقىنمەن جۇمىس ىستەي باستايدى. اقش تەك قانا ۋكرايناعا ەمەس، ەۋروپا ەلدەرىنە دە قارۋ جەتكىزۋدى قولعا الادى. وسى ارقىلى ول ءبىرىنشى جانە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستاعى جۇيە بويىنشا ەكونوميكاسىن كوتەرۋدىڭ مۇمكىندىگىنە يە بولادى»، - دەيدى ول.

سوعىستان كەيىن ۋكرايناعا بۇل قارۋلاردى تولەۋ وتە قيىنعا سوعاتىنى انىق، سوندىقتان ساراپشىلار اقش قارىزدىڭ جارتىسىن كەشىرىپ، جارتىسىن بۇعاتتالعان رەسەي قارجىسى ارقىلى الۋى مۇمكىن دەگەن ويدا.

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz