Qazirgi kýni jyljymaytyn mýlik naryghynda qara niyetti alypsatarlardyng qúryghyna týsip qalu óte jii kezdesetin jaghday. Ýi-jay satyp alu kezinde mýlikting kelisim-shartyn basynan ayaghyna deyin jýrgizip beretin rieltorlargha aldanghandar turaly jii estiymiz. Sonyng biri býgingi maqalamyzdyng keyipkeri - Júldyz esimdi almatylyq әiel.

Ol bizge "qalaysha rieltorlyq kompaniyanyng qúrbany bolyp otyrghanyn", aityp berdi.

Júldyz júbayymen birge byltyr «Almaty jastary» baghdarlamasy arqyly ýy alady. Qalanyng qaq ortasyndaghy jayly audannan pәter alghan otbasynyng quanyshyn bólisip, jaqyndary «Qútty bolsyn» aityp, kelip jatady. Qúdayy qonaq kelse, jalghyz tayyn soyatyn qazaqtyng salty qanyna singen aqjarqyn otbasy qonaghyn syilap, mәz-meyram bolyp jýredi.

Biraq «tanymaytyn rieltordan» kelgen hat otbasynyng quanyshyn sap tiyp, tóbeden tas týsirgendey әserde qaldyrady.

«Biz 2021 jyly kóktem aiynda «Almaty jastary» baghdarlamasyna ýy alugha qújattar ótkizdik. Barlyq talapqa say kelgen son, bizge ýy alugha mýmkindik berildi. Sodan joldasym ekeumiz Krisha.kz saytynan pәter qaray bastadyq. Únatqan pәterding iyesimen sóilesip, bәrin zany jolmen rәsimdedik. Qújattyng bәrine júbayymnyng qoly qoyyldy, ýidi otaghasynyng atyna jazdyq. Osylaysha qalaghan ýiimizge qolymyz jetti. Biraq birneshe ay ótken son, tamyz aiynda «vatsabyma» rieltorlyq kompaniyadan habarlama keldi. Hatta «Alido» rieltorlyq kompaniyasynyng qyzmetin paylanaghanym ýshin 1 mln 210 myng tenge aqsha tóleuim kerek ekeni jazylghan.Tólemesek kompaniya advokaty bizdi sotqa beretinin aitqan.

Múny kórip shoshyp kettik. Sebebi, biz ýy alarda rieltorlyq kompaniyagha jýgingen joqpyz. Áy-shәy joq, estip kórmegen kompaniya maghan osynday talap qoyyp túr. Hat orys tilinde jazylghan edi. Men «Búl qaydan shyqqan talap? Maghan qazaq tilinde jiberiniz»,- dedim. Sodan keyin atalghan advokat habarsyz ketti.  Ýiding búrynghy iyesinen de súradyq. Ol kisi búl kompaniya turaly eshtene bilmeytin bolyp shyqty. Pәterdi satylymgha shygharghan kezde oghan biraz rieltorlar habarlasyp, ýiinizdi 20 mln-nan 30,33 mln-gha deyin ósirip, satyp bere alamyz dep aitqan.  Tipti qojayynnyng rúqsatynsyz rieltorlar Krisha.kz saytynda onyng ýiin osynday qymbat baghalarmen jariyalaghan. Internetten aqparat izdegen kezimde múnday oqighanyng óte kóp ekenine kózim jetti. Ózge bireuding mýlkining ýstine eselep bagha qosyp, naryqqa shygharyp, payda tabatyn týrli alayaqtar bar. Alayda biz pәter iyesining óz nómirine habarlasyp, óz qolynan satyp aldyq. Osy oqighadan keyin dereu aqyly advokat tauyp, jaghdaydy aityp berdik»,-deydi Júldyz.

Qúqyq qorghaushy Júldyz ben onyng joldasyn sabyrgha shaqyryp, búl habarlamanyng zansyz ekenin aitady.

Arada ýsh ay ótken son, qarasha aiynda Júldyzgha taghy bir habarlama keledi. Búl jolghy hat Almaly audany sotynan edi.

«№2 Almaly audandyq soty JShS «Alido»  jyljymaytyn mýlik agenttigi mening ýstimnen aryz týsirgenin, sol ýshin sotqa keluimdi súraghan. Sudiya bolyp Qaragóz Qystauovanyng bekitilgeni aitylypty»,-deydi Almaty túrghyny.

Ózining kinәsiz ekenine senip, beyqam jýrgen Júldyz isting nasyrgha shauyp bara jatqanyn bayqaydy. Osydan keyin bir jylgha sozylghan isting sergeldeni bastalady.

Júldyz ózining rieltorlyq kompaniyamen eshqanday kelisim-shart jasaspaghanyn, ózi turaly jeke mәlimetterdi olardyng qalay qolgha týsirgenin bilmeydi. Tipti ýy resmy týrde joldasynyng atynda bolghanyna qaramastan, aryz-shaghym Júldyzdyng ýstinen jazylghan. Búl qalaysha zangha sәikes dep aita alamyz?

Almaly audanynyng sot otyrystary ótip jatady. Sot prosesi 5 aigha sozylyp, aqyr sonynda sudiya rieltorlyq qompaniyanyng paydasyna sheshim shygharady.  Júldyzdy bastapqydaghy 1 mln 210 myng tengening ornyna 500 myng tenge tóleuge mindetteydi.

Júldyzdyng aituynsha, búl sheshim әdiletsiz shygharylghan. Oghan keltirer dәlelderi de jeterlik. Sondyqtan keyipkerimiz Almaly audany sotynyng ýstinen apelyasiyalyq sotqa  aryz-shaghym týsirgen. Apelyasiyalyq sot 7 mausymgha belgilengen.

«Bizding ýstimizden aryz jazghan kompaniya ókili [rieltor] eshqanday sot prosesterine qatysqan joq. Tek advokaty ghana kelip otyrdy. Nege kelmeydi degen súraqqa, «ol júmystan shyghyp ketken» degen jauapty ghana aldyq. Biz aryz týsirgen adamnyng kompaniyada naqty júmys istegeni turaly qújatty da kórmedik. Mýmkin, onday adam kompaniyada júmys istemegen de shyghar? Biz ony qaydan bilemiz? Sudiya búl talabymyzdy qanaghattandyrusyz qaldyrdy»,- deydi Júldyz.

Rieltorlyq kompaniyanyng qúqyghyn qorghaushy advokat dәlel retinde berip otyrghan kelisim-shartta Júldyzdyng jeke mәlimetteri kórsetilse de, arghy taraptyng jeke mәlimeti kórsetilmegen bolyp shyqty.

Ýy satyp alu kezinde bizding keyipkerimiz ben ýy satushy tarap qújat rәsimdeu ýshin notariusqa barady. Sol notarius qyzmetkeri sot otyrystarynyng birine qatysyp, Júldyz ben onyng júbayy búrynghy ýy iyesimen birge notariusqa kelip, qújat jasatqanyn aityp kuәger bolady. Alayda, onyng kuә retinde bergen dәleli de  esepke alynbaghan.

Júldyz kelisim-shartta óziniki retinde qoyylghan qoly da, jazba mәneri de basqa ekenin aitady. Almaty túrghyny qoltanba men jazbagha saraptama jasatudy talap etedi.

«Alayda, sudiya osy jerde taghy da bir zansyzdyqqa jol berip otyr»,-deydi keyipkerimiz.

Sudiya zangha sәikes shaghymdanushynyng qoltanba jәne jazbalarynyng 10 danasy alynuy kerek tústa, 6 danasyn ghana alady da, saraptamagha jiberedi. Saraptama mamany kelisim-sharttaghy qoltanba  Júldyzgha tiyesili dep qorytyndy shygharady.

«Saraptama jýrgizu ýshin alynghan 6 dana qoltanbamnyng jetkiliksiz ekenin men bilmedim. Sebebi, sudiya saraptama jasaudyng normativtik erejesi turaly maghan aityp, týsindirgen joq. Tipti, ol turaly advokatym súraq qoyghan kezde, sarapshy jauap bere alghan joq.  Sugha ketken tal qarmaydy demekshi, sudiya  kerisinshe bizge eskertu jasady. Osylaysha sot tarapynan jasalghan saraptama mening paydama sheshilmedi. Ári saraptama jasaghan mamannyng tәjiriybesi az ekenine kózimiz jetti. Saraptamany qalay jasaghany turaly qorghaushymnyng súraghyna sarapshy dúrys jauap qata alghan joq. Ózi jazyp bergen qújattaghy mәlimetti súraghan kezde qate jauap berip túrdy»,-deydi Júldyz.

Júldyz búl sheshimmen kelisip, basyn shúlghyp otyrmady. Ol óz qarjysyna 17 jyldyq tәjiriybesi bar tәuelsiz saraptama ortalyghyna baryp, qaytadan qoltanba men qoljazbasyna zertteu jýrgizu ýshin, onyng kóshirmesin berip ketedi. Al, ol ortalyq bolsa, kelisim-sharttaghy qoltanba  Júldyzgha tiyesili emes ekenin dәleldep beredi.

«Qorytyndy nәtiyjesin sotqa úsyndyq. Biraq sudiya múny esepke alghan joq. Men búl saraptamany sudiyanyng hatshysynyng rúqsatymen jasattym, óz qarjyma»,-deydi keyipkerimiz.

Júldyz әdildik izdeuin toqtatpaytynyn aitty.

«Elimizding qúziretti organy әdil  sot jýiesindegi sauatty da arly sudiyalar arqyly әdildikke jetuge ýmittimiz», - deydi keyipkermiz Júldyz.

Qoghamda qarapayym júrttyng tabany tilinip tapqan adal dýniyesine qúzghynsha ýiiriletin alypsatarlar az emes. Elimizde rieltor qyzmetine arnalghan arnayy zang joq. Sondyqtan zannyng osaldyghyn paydalanyp, onay olja tauyp jýrgen jekelegen rieltorlar nemese kompaniyalar bar. Olar tútynushylaryn aldap-arbap aqsha alghany ýshin nemese qoqan-loqy jasap qarjysyn tartyp alghany ýshin jauapkershilikke tartylmaydy.

Qazaqstan Rieltorlary últtyq qauymdastyghynyng deregi boyynsha, elimizding jyljymaytyn mýlik naryghynda «qara» rieltorlardyng ýlesi 80 payyzgha jetedi eken. Al, salyq tólep, zandy júmysyn jýrgizip otyrghan rieltorlyq kompaniyalar 20 payyzdy ghana qúraydy eken.

Abai.kz