Konstitusiyagha ózgerister men tolyqtyrular engizu boyynsha ótken respublikalyq referendumda basqa ónirlermen salystyrghanda Almaty qalasy eng tómengi kórsetkish kórsetti. Tәuelsiz baqylaushylar esebin aitpaghanda, Ortalyq saylau komissiyasynyng bergen mәlimeti boyynsha, qalada dauys beruge qatysqandar 33 payyzgha shamalas. Múnyng sebebi nede? Biz sayasatkerlerden pikir súradyq.

Ózgeris sóz jýzinde bar, is jýzinde joq

Dos Kóshim:

- Múnyng bir sebebi, Almatyda kózi qaraqty azamattardyng kóptigi dep oilaymyn. Olar referendumgha senimsizdik bildirdi. Dauys beru kórsetkishining az boluy - referendumgha senimsizdikting kórinisi. Mening oiymsha, qazir saylau komissiyasy berip otyrghan payyzdyng ózinen de az adam dauys berdi. Qatysular sany 33 payyz emes, 20 payyzdyng tónireginde boldy.

Áleumettik jelidegi habarlargha qaraghanda, qoldan tastap jiberu, hattama bermeu siyaqty oqighalar oryn alghan. Biylik sonday tapsyrma berdi dep aita almaymyn, biraq komissiya ókilderi sol bayaghy әdetterinen arylmaghan siyaqty. Olar kóp payyz shygharu kerek, adamdardy kóp qatystyru kerek, baqylaushylarmen it pen mysyq siyaqty yrylasyp otyru kerek degen siyaqty әdetterin búrynghysynsha sol kýii saqtady.

Osydan kelip shyghatyn týiin - saylau jýiesin dúrystamay ne referendum, ne saylau ótkizuge bolmaydy. Mýmkin Toqaevtyn, biylikting algha qoyghan jaqsy maqsattary bar shyghar, biraq ony oryndaushylar ózgergen joq.

Ókinishke oray, eski adamdarmen «Jana Qazaqstan» jasay almaymyz degen bizding  úranymyz shyndyqqa ainaldy. Referendum siyaqty auqymdy jobalar iske asqannyng ózinde, memleket basshysynyng «Jana Qazaqstan qúramyz» degen sózin halyq «aldau» esebinde úghatyn siyaqty. Qansha jerden jana bastama kótirilip, «ózgeremiz» dep jatqanymen, ol elding sanasyna bekigen joq. Óitkeni, biylikting sózine halyq senuden qalghan.

Saylau prosesining qatyp qalghan jýiesi sógilmedi. Jýieni ózgertu baghytynda júmys jýrgizilmedi. Mysaly, saylau komissiyasynyng basshysy auysty, biraq ornyna búrynghy sheneunik keldi. Mening oiymsha ol kisi ómirinde men siyaqty jiyrma shaqty elding saylauyn baqylap nemese zangha ózgeris engizgen, ne bolmasa saylaugha baqylaushylar dayyndaghan adam emes. Saylaugha eshqanday qatysy joq. Saylaudy ótkizetinderding bәri sol bayaghy mektep diyrektorlary. Ókinishtisi, osyny biylikting týsinbeui. Eger biylik jaghdaydy týsine otyryp, bәrin sol kýiinshe jalghastyryp otyrsa, búl – aldau bolyp esepteledi. Ózgeris sóz jýzinde bar, is jýzinde joq. Búl – tórtbúryshty qalypqa qamyr salyp, odan domalaq nan pisip shyghady degenmen birdey.

Almatyda qoghamdyq belsendilik kýshti

Ermúrat Bapi:

- Almatyda tәuelsiz baqylaushylar baqylau prosesin jýrgizdi. Onyng ýstine qalada qoghamdyq belsendilik kýshti, biylikting jýrgizip otyrghan sayasatyna halyqtyng narazylyghy da kýshti. Sondyqtan referendumgha qatysu kórsetkishi basqa ónirlerden góri tómen boldy.

Eger de basqa aimaqtardaghy siyaqty kórsetkishti qoldan jasap, kóterip jazghanda Almatydaghy tәuelsiz baqylaushylardyng narazylyghyna úsharap, arada kelispeushilik tuatyn edi. Sondyqtan Almatydaghy referendumda dauys beru kórsetkishi naqty jaghdaygha tayau dep esepteymin.

Biraq, bir aitatyn jaghday, tәuelsiz baqylaushylar jasaghan eksperiyment Almaty qalasynyng bir-eki audanynda ghana ótti. Ol kórsetkish boyynsha dauys beruge qatysqandar mólsheri 20 payyzdan aspady. Al, tәuelsiz baqylaushylar qamty almaghan basqa uchaskilerde, әriyne, kórsetkishti kóterip jazu nәtiyjesi boldy dep esepteymin. Sonyng saldarynan qazir Almatydaghy kórsetkish 33 payyzdyng tónireginde túr.

Ayjan Temirhan

Abai.kz