Ortalyq Aziyada jyl ótken sayyn su tapshylyghy artyp keledi. Búl turaly sarapshylar da, aimaq basshylary da dabyl qaghyp, aityp jýr. Kýni keshe ghana Tәjikstan preziydenti Emomaly Rahmon tau múzdyqtarynyng eruinen Ortalyq Aziyada su tapshy boluy mýmkin ekenin aitty.

Ortalyq Aziyada su balansy rettelmegen. Sudyng basym bóligi Qyrghyzstan men Tәjikstangha tiyesili. Transshekaralyq ózenderding bastauy osy elderde. Búl aimaq elderi arasyndaghy qaqtyghystardy da tuyndatuda.

Songhy uaqytta Qyrghyzstan men Tәjikstan arasynda shekaralyq daudyng birshamasy su kózderin bóluge baylanysty bolghan. 2021 jyly bolghan qaqtyghys su qoymasy manynda bastalghany da sudy bólisudi iske asyra almaudyng sebebinen deydi mamandar.

Songhy on jyl ishinde klimattyng jyluynan Tәjikstanda mynnan astam múzdyq erip ketti. Rahmonnyng sózinshe, eger múzdyqtar ery beretin bolsa, Ortalyq Aziya susyz qaluy mýmkin. Tәjikstan elindegi su resurstarynyng 4 payyzyn ghana qoldanady. Qalghany kórshi elderge ketedi.

2019 jyly jýrgizilgen zertteu kezinde tәjik ghalymdary Zeravshan múzdyghy songhy 40 jylda 40 metrge qysqarghanyn aitqan bolatyn. Zeravshan kóli Tәjikstan men Ózbekstan arasynda ornalasqan. Onyng suyn 6 mln adam qoldanady. Búl adamdardyng taghdyry da tikeley osy sugha baylanysty bolyp túr.

Su kózderining basym bóligi Tәjikstanda bolghandyqtan, búl eldegi túraqtylyq mәselesi de manyzdy. Tәjikstanda túraqsyzdyq bolsa, sudy bólisuge jәne satyp alugha qatysty kelisimder iske aspauy mýmkin. Búl Ortalyq Aziyada ýlken qaqtyghysqa әkeler edi.

Qazaqstan Qyrghyzstannan sudy satyp alu jәne retteu boyynsha birneshe kelisim jasady. Alayda su qyrghyz sharualarynyng ózine jetpeytin jayttar kóbeydi. Sәikesinshe memleketaralyq kelisimderdi iske asyru kýn sayyn qiyndap barady.

Mamandar Ortalyq Aziya elderi ózara su mәselesin retteu boyynsha kelisim jasamasa, aldaghy uaqytta búl qaruly qaqtyghystargha әkelui mýmkin deydi. BÚÚ mәlimetine sýiensek, songhy 20 jylda otyzdan astam qaruly qaqtyghys ózen sularyn paydalanugha baylanysty tuyndaghan eken.

Abai.kz