EKSPO-2017 :

«Dýniyejýzilik iri kórmening Astanada ótui - innovasiyalyq jәne 
industrialdy damugha serpin beredi», - deydi sarapshylar

EKSPO-2017 :

«Dýniyejýzilik iri kórmening Astanada ótui - innovasiyalyq jәne 
industrialdy damugha serpin beredi», - deydi sarapshylar

Ótken aptada parij qalasynda kórmelerding halyqaralyq burosynyng 152-shi bas assambleyasynda jasyryn dauys beru arqyly «ekspo-2017» kórmesin ótkizu sharasy ýshin astana qalasy men beligiyanyng liej qalasy ózara taytalasty. basty qarsylastyng búghan deyin ekspo kórmesin birneshe ret ótkizu mýmkindigine ie bolghanyna qaramastan, astana aiqyn basymdylyqpen jeniske jetti. astana qalasynyng ýmitin ýkilegen bir top jankýiermen birge parij qalasyna qazaq elining basshysy elbasy núrsúltan nazarbaev ta at basyn tiregen bolatyn búl kýni. jeniske jetkenimiz mәlim bolghannan keyin mәlimdeme jasaghan elbasy: «astana qalasynda ótkiziletin «ekspo-2017» kórmesi - tarihy qúbylys. ekspo kórmelerinde әlemning barlyq elderi ózderining eng jaqsy tehnologiyalyq, ghylymi, mәdeny jetistikterin sarapqa salady. búl - jahandyq damudyng jana kýn tәrtibin qalyptastyrady. atalmysh sharany әlemning barlyq kontiynentining ondaghan elinen milliondaghan adam tamashalaydy. astananyng bәsekelestik jaghdayynda jeniske jetui - kezdeysoqtyq emes.
Birinshiden, búl - bizding el­ordanyng býkilәlemdik dәrejedegi oqighalardy ótkizuge dәrejesi tolyqtay jetetindigining moyyndaluy. Ekinshiden, Qazaqstandy tandau arqyly bizding elimizding joghary tabysqa qol jetkizgendigining jәne onyng jәne Euraziya aimaghynyng bolashaqta iri memleketke ainala alatyndyghynyng kórinisi. Ýshinshiden - «Bolashaqtyng energiyasy» degen taqyrybymyzdyng da jenisimizding kilti bolghanyn aita ketu kerek», - dedi Preziydent. Elbasy býkil qazaqstandyqtardy jana jenisimen qúttyqtay otyryp: «Bizding aldymyzda basty maqsat ­ EKSPO-2017» kórmesin qajetti dengeyde ótkizu múraty túr. Búl memleket aldyndaghy emtihan ghana emes. Kórme - bizding jasampazdyq mýmkindigimizdi ashugha jol beredi. Astanada ótetin EKSPO respublikanyng innovasiyalyq damuyna serpin bermek», - dep atap ótti. 
Parlament Senatynyng spiykeri Qayrat Mәmy óz blogynda búl turaly: «EKSPO-2017» kórmesining Astana qalasynda ótetini turaly jenisin asa bir maqtanysh sezimmen qabyldadym. Qazaqstan búl masshtabty is-sharany óz dengeyinde dayyndalyp, ótkizedi degen senimdemin. Búl qazaqstandyqtardyng býgingi jәne bolashaq úrpaghynyng iygiligine qyzmet etetin bolady. «EKSPO-2017» elimizding industrialdy jәne innovasiyalyq mýmkindigin arttyrady, - degen eken. 
Industralizasiyanyng simvoly dep eseptelinetin jәne tehnikalyq, tehnologiyalyq jetistikterdi pash etuge arnalghan ashyq alang EKSPO - tarihy tym әriden bastalady. Naqtyraq aitsaq, 150 jyldan astam. Vikiypediyanyng derekterine sýiensek, alghashqy kórme 1851 jyly hanzada Alibertting bastamasymen Londonda Gayd-parkte ótkizildi. Kórmening negizgi jauhary - temir men әinekten jasalynghan Hrustalidi saray boldy. Búdan keyin búl kórme әrbir tórt jylda, keyin әrbir eki jylda ótkizilip keldi. 1878 jylghy Parijdegi kórmede Tomas Edison megafon men fonografty oilap tapqanyn pash etse, kórme barysynda әlemning ghajayyby atalynghan ­- Parijdegi Eyfeli múnarasy 1889 jyly boy kóterdi. 1908 jyly Parijde ataqty Ghashyqtar qúdayy (Amur) kópiri salyndy. Songhy on jylda býkilәlemdik kórmelerding taqyryby - tehnologiyalyq mәselelerden ekologiya jәne adamnyng tabighatpen ýndestigi taqyrybyna qaray oiysty. Lissabonda ótken «Ekspo-1998» «Múhittar - bolashaqtyng múrasy», Gannoverde ótken «Ekspo-2000» «Adam, tabighat, tehnologiya» dep ataldy. Nagoyada ótken «Ekspo-2005» - «Tabighat danalyghy», Saragossada ótken «Ekspo-2008» - «Su jәne damudyng tepe-tendigi», Shanhayda ótken «Ekspo-2010» - «Jaqsy qala - jaqsy ómirding kepili» taqyryptaryna arnaldy. Búl kórme biyl Ontýstik Koreyanyng Esu qalasynda ótti. Al kelesi kórme 2015 jyly Italiyanyng Milan qalasynda ótedi dep josparlanuda. Odan keyingi estafetany Astana qalasy alatyn bolady. Astanada osyghan oray salynatyn ortalyq «EKSPO-2017» ghylymgha arnalmaq. 

«EKSPO-2017» 
QAZAQSTANGhA 
NE BEREDI?

Kóptegen adamdardyng kókeyinde - «EKSPO-ny Qazaqstanda ótkizuding manyzy ne?» degen saualdyng kóldenendegeni mәlim. Eng bastysy, әlemning jýzdegen elinen energiya, quat kózderin almastyratyn energiyany izdestiru tәjiriybeleri ózara ortagha salynady, demek tәjiriybe almasu - eng basty oljamyz bolmaq. Ekinshiden, infraqúrylymdardyng damuy: joldar, qoghamdyq kólik, kommunaldyq sharuashylyq, әuejay, vokzal, EKSPO obiektilerining qúrylysy jýrgiziledi, bir sózben aitqanda, jana júmys oryndarynyng ashyluy. 
Ýshinshiden, Astana jәne onyng manayyndaghy auyldarda orta jәne shaghyn biznes subiektilerining damuyna septigi tiyedi, әsirese halyqqa qyzmet kórsetu salasy, qonaq ýy biznesi jәne ishki turizm damityn bolady. 
Tórtinshiden, ishki-syrtqy turizmning damuy, kórmege әlemning jýzdegen elinen 5 million adam qatysady dep eseptelinude. 
Besinshiden, EKSPO-gha arnalghan obiektilerdi salugha investisiya tartumen birge, búl obiektiler EKSPO ótkennen keyin de, Qazaqstandy iri halyqaralyq, kórme jәne aqparattyq-prezentasiyalyq alany bar memleket retinde aighaqtaytyn bolady. 
Altynshydan, memleketting syrtqy imidji jaqsarady, memleketaralyq mәdeniyetterding toghysy, elding ruhany әleuetin arttyru. Ýsh ay boyy kórmede mәdeny is-sharalar da qarastyrylghan. Últtyq kýnder ótkiziletin bolady. 
EKSPO ótkiziletin alannyng jalpy kólemi - 113 gektar. Kórme ortalyghynyng ózine 25 gektar alang bólinedi. EKSPO-2017 Astana qalasynyng Sh. Qaldayaqov kóshesi men K-1 ainalma jolynyng qiylysynda ornalasady dep josparlanuda. Kórmening úiymdastyru shyghyndaryna shamamen 1,2 milliard evro júmsalmaq, al odan týsetin payda әzirge boljanbay otyr. Áytse de, osyghan deyin úiymdastyrylghan kórmeler orasan zor payda әkelgenin aita ketu kerek. Yaghny Astana búl kórmeni úiymdastyrudan zor payda týsiretini әrkimge ayan.

Esengýl Kәpqyzy

«Týrkistan» gazeti