Álemde geosayasy jaghday saghat sayyn qúbylyp túr. Key sarapshylar qyrghy qabaq soghysynyng jana kezeni bastaldy desedi. Al әskery mamandar qazir qorghanys salasyna qarjyny kóbirek bólip, әskerding dayyndyghyn pysyqtaytyn sәt dep dabyl qaghuda. Ejelden jau joq deme, jar astynda qaghidatyn ústanyp kelgen qazaq halqy, әlemdik sayasattaghy turbulenttilikting qauipti ekenin jaqsy týsinedi. Áskerding kez kelgen jaghdaygha dayyn boluy men joghary tehnologiyamen jabdyqtaluy manyzdy. Búl tek qana soghys jaghdayynda emes, sonymen qatar әlemdegi týrli daghdarys saldarynan boluy mýmkin lankestik shabuyldar, bosqyndar legin toqtatu jәne taghy basqa mindetterdi jyldam әri tiyimdi sheshuge mýmkindik beredi.

Qazaqstan ýkimeti ekonomikanyng boljamdy bayaulauyna qaramastan, biylghy jyly qorghanys shyghyndaryn aitarlyqtay arttyrdy. Qantar oqighasynan keyin jәne Resey Federasiyasynyng Ukrainagha jappay basyp kiruin eskere otyryp, qúqyq qorghau organdary men tótenshe jaghdaylardy joy qúrylymdarynyng jauyngerlik әzirligi men tehnikasyn arttyrugha qosymsha 441 milliard tenge (1 milliard dollargha juyq) qarjy bóldi bóldi. Búl Qorghanys ministrligine 2022 jylgha josparlanghan jalpy shyghyndarmen salystyrugha bolatyn aitarlyqtay ósim ekenin eskeruge tiyispiz.

2022 jyldyng qantarynda Qazaqstan preziydenti Qasym-Jomart Toqaev eldegi bolghan qayghyly oqighalardan keyin, әskerdi jana zaman talabyna say modernizasilau kerektigin aitqan bolatyn. Qazaqstan әskeri jana qarumen jabdyqtalghan, zamanauy tehnologiyany mengergen әsker boluy shart degen talap qoyyldy. Osy maqsatta elimizding әskery salasyndaghy basty qújaty sanalatyn әskery doktrinany ózgertu de iske asty. Onda qosymsha jana terminder qosylyp, jana qauipter ataldy.

Reseyding kórshiles memleketteri Ukrainagha jasaghan agressiyasynan sabaq aluda. Búl turaly kóptegen zertteuler de jazyluda. Búl sózderge mәn beretin bolsaq, Reseyding bauyrlas Ukrainagha jasaghan shabuyly basqa elderge de auysuy mýmkin.

Qorghanysty qosymsha qarjylandyrudyng edәuir bóligi qúqyq qorghau organdarynyng sanyn úlghaytugha jәne «materialdyq-tehnikalyq bazany tolyqtyrugha» baghyttalghan. Búl qantar oqighasynan keyi qabyldanghan mindetti sharanyng biri boldy.

2021 jylghy jaghday boyynsha Qazaqstan túraqty әsker sany boyynsha әlemde 166 elding ishinde 62-shi orynda túr. Halyqaralyq strategiyalyq zertteuler instituty jariyalaghan The Military Balance jyl sayynghy anyqtamalyghynyng derekterinde osylay delingen. Qazaqstan armiyasynda 39 myng adam enbek etedi, taghy 31,5 myng adam túraqty әskerlerge qatysy joq әskeriylendirilgen qúramalarda esepte túr. Áriyne búl az. Reyting boyynsha Qazaqstan tipti Ortalyq Aziyada ekinshi oryngha yghysyp, Ózbekstangha jol bermek. Reytingti jasaqtau barysynda әsker sany, demografiya, ekonomika, qaru jaraqtyng sany men sapasy jәne taghy basqa kóptegen kriyteriyler qarastyrylady.

2021 jylgha әsker sany boyynsha reytingte Qazaqstannan joghary túrghan TMD elderining ishinde – Resey (5-oryn), Ukraina (21-oryn), Ázirbayjan (41-oryn), Ózbekstan (57-oryn) bar. Kóptegen aqparat kózderi Qazaqstan armiyasyndaghy artilleriya men әue qorghanysynyntym eski jәne modernizasiyalaudy qajet etetini jayly jazuda. Qazaqstandyq әskerlerdi kóp rettik zymyrandyq jýielermen (MLRS), taktikalyq zymyrandyq jýielermen (TRK) jәne әue shabuylyna qarsy qorghanys jýielerimen jabdyqtaudaghy kýrdeli mәseleler turaly aitylghaly biraz boldy.

Qazaqstan әue qorghanysyn jaqsartu kerektigin týsinedi. Zymyran shabuylynan qorghanu jәne әue shabuylyna tótep beru ýshin zamanauy qorghanys jýieleri men úshaqtar jәne drondar qajettigin biledi. Sol maqsatta ózge elderden qaru alu, olardy iygeru boyynsha tәjiriybeni keneytu boyynsha әreket etude. Áskery qoymalardy qorghau da basty maqsattyng biri. Elimizde bolghan birneshe әskery qoymadaghy jarylystar, elimizding qorghanys salasyndaghy kóptegen mәselelerding baryn kórsetti. Sondyqtan qoymalardy salu jәne ony zamanauy talapqa say etu manyzdy. Sarapshylar qoymalardy jer astyna salu kerektigin aitady. Búl úzaq uaqytta aluy mýmkin, alayda ol qauipsiz әri soqqygha tótep beredi. Búl elimizdegi qorghanys salasy boyynsha talqylanyp jatqan mәselelerding birqatary ghana.

Abai.kz