Jeltoqsanda qazaq jastary jazalaushy alyp mashinagha qúr qol qasqaya qarap túrdy. Sol kýnderi ústalghandary, tergeu kezinde sausaqtaryn itke talatty, qaruly jendet basynan tepti. 1986-daghy «nәzik jandar» qatarynda telejurnalist qyzdar aldynghy sapta boldy, oshaghynyng qamy ýshin bir tósin kesip, ong qolymen sәbiyin qorghap, sol qolymen sadaq tartqan tegi týrik amazonkalar júraghattary namysyn taptaghandargha alanda tapjylmay túryp, ýnsiz ses kórseti. Jazalaushy mashinanyng teris ýgit, ótirik nasihatyn estidik, kózben kórdik. Osy ozbyrlyq pen kemistushilik keudede namys otyn laulatty. Jeltoqsanda «Osy biz kimbiz?» degen súraq sanany qamshylady. Oqigha dýbәralardyng últtyq bolmysyn esine týsirdi. Uaqyt bizge imperiyanyng quaty iydelogiyasynyng kýl-qoqysyn arashalap, jas memleketting aibatty nasihat qúraly jana televiziyasyn jasaudy jýktedi. Aldymyzda endigi mindet últ-azattyq rendegi habarlar dayyndau bolatyn. Búl paryzdy oidaghyday atqardyq. Jeltoqsannan keyin mening zamandastarym teleekrangha óz kelbetin janasha aishyqtady. Biz bostandyqty ansaghan babalardyng armandaryn búharagha jetkizip, sýiinshi súraghan qarlyghashtar boldyq. Biraq, býginde olar úmyt qaldy.

Jeltoqsan jәne telejurnalistter

Jeltoqsanda qazaq jastary jazalaushy alyp mashinagha qúr qol qasqaya qarap túrdy. Sol kýnderi ústalghandary, tergeu kezinde sausaqtaryn itke talatty, qaruly jendet basynan tepti. 1986-daghy «nәzik jandar» qatarynda telejurnalist qyzdar aldynghy sapta boldy, oshaghynyng qamy ýshin bir tósin kesip, ong qolymen sәbiyin qorghap, sol qolymen sadaq tartqan tegi týrik amazonkalar júraghattary namysyn taptaghandargha alanda tapjylmay túryp, ýnsiz ses kórseti. Jazalaushy mashinanyng teris ýgit, ótirik nasihatyn estidik, kózben kórdik. Osy ozbyrlyq pen kemistushilik keudede namys otyn laulatty. Jeltoqsanda «Osy biz kimbiz?» degen súraq sanany qamshylady. Oqigha dýbәralardyng últtyq bolmysyn esine týsirdi. Uaqyt bizge imperiyanyng quaty iydelogiyasynyng kýl-qoqysyn arashalap, jas memleketting aibatty nasihat qúraly jana televiziyasyn jasaudy jýktedi. Aldymyzda endigi mindet últ-azattyq rendegi habarlar dayyndau bolatyn. Búl paryzdy oidaghyday atqardyq. Jeltoqsannan keyin mening zamandastarym teleekrangha óz kelbetin janasha aishyqtady. Biz bostandyqty ansaghan babalardyng armandaryn búharagha jetkizip, sýiinshi súraghan qarlyghashtar boldyq. Biraq, býginde olar úmyt qaldy.

Jeltoqsan jәne telejurnalistter

Kópke belgilini kelistirip aitu qiyn. Qazaq teledidaryna júmysqa 1986 jyldyng jazynda keldim. Ýsh myng adam júmys isteytin Qazaqstannyng eng iri, memlekettik telearnasynyng kenseleri men tehnika jabdyqtary ornalasqan qazaq radiosy Jeltoqsan kóshesi men Respublika alanyndaghy 2-shi apparattyq studiyasy joghary qaray «Qazaqtelefilim» bolyp jalghasyp jatqan qalashyq bolatyn. Jeltoqsan oqighasynyng naghyz kuәgerleri - qazaq radiosy men teledidarynyng qyzmetkerleri edi. Júmys ornymyz alangha jaqyn jayghasqandyqtan, qaysymyz qanday pighylda bolsaq ta, búl oqighany kóruge mәjbýr edik. Alghashqy saghattan bastap basshylar «alangha jolamandar» dep qatang eskertti.                                                                                                Kabiynetimizding terezesi alangha qarap túratyn. Sol kýni redaksiyada birge jýrgender últtyq bet-beynesine qarap ýnsiz ekige jaryldyq. ASK-2 (qazirgi Timiryazev kóshesining boyyndaghy «Habar» arnasy otyrghan biyik ghimarat) kesheninde qaragózder múnayyp, terezege telmirip túrmyz. Kýnde birge jýrgen qyzmetkerler arasynda salqyndyq ornap, qaynap jatqan «telenin» mazasyz júmysy toqtap qalghanday, mylqau tynyshtyq ornady. Eki erkek әriptesimiz jelkemizden «Esly by u menya bylo rujiyo, to ya by nezadumyvayasi perestrelyal by vseh etih baranov» dep zirkildedi. Basshylardyng «ol jaqqa barmandar» degen kýndizgi eskertuin tyndamastan, júmystan shyqqan boyda alangha qaray asyqtyq. Búl keshki  saghat 18.00-19.00-dar shamasy bolatyn. Újym ýlken bolghandyqtan bir-birimizding jýzimizdi bilgenimizben, jygha tanymaytynbyz. Alanda «Alatau» arnasynyng birinen biri ótetin, qarasang kóz toymaytyn súlulary týgel jýr eken. Este qalghany, «top modeli» deytin úzyn boyly Gýliya, búira bas Boran, Uәlihan, basqa da qyz-jigitter boldy. Qyzdardyng biri orystyng shúrayly tilimen ruh kóterer sóz aityp, arasynda qazaqtyng handyq tarihynyng aituly kóbasshy túlghalardy jeti atamyzdan beri qaray tizip jatty. Elden erekshe belsendi rejisser Yahin Rubikjandy, túmaq kiygen Túnghyshbay aghany, basqa da ónerding qas júldyzdaryn «tiriley»  alghash osynda kórdim. Alanda redaksiyanyng qyzdary - Zuhra, Shәripa, Nazgýl, Roza birge túrghanbyz. Shәripa Jamqaeva studentterge «shyrshany júlmandar», «Mening elimdi» aita berinder» dep, ýgit-nasihat júmysyn jýrgizip jatty. Saghat 22.00-ler shamasynda betke soqqan sudyng ekpininen biz bir-birimizden adasyp, bólinip kettik. Su shashylghanan keyin alandaghylardyng qarasy seldirey berdi. Ýstimizdege shashylghan su syrtqy kiyimderimiz múz bolyp qata bastady. Birshama uaqyttan keyin alangha qayta oralyp, minbege qaray jaqynday bergende, Rozany  quaty qol sýirey, qaptaly ashyq әskery jýk mashinasyna laqtyryp jiberdi. Bizder jan úshyra alannan tómengi, «studiya» deytin qazirgi «Qazaqstan» arnasynyng ghimaratyna qaray qashtyq.Men qazirgi Jeltoqsan qúrbandaryna qoyylghan eskertkish aldynda jazda su aghyp jatatyn aryqqa jaqyndaghanda ayaghym tayyp qúlap týstim, bireu basymnan teuip ótti. Basymdy kótere bergende aldymda qashyp bara jatqan eki qyzdy әskery jendet iyghyna týsken shashtaryn qolyna orady da, ekeuining basyn bir-birine soghystyryp jatqany, qyzdardyng shynghyrghan jan dausy әli qúlaghym da, kóz aldymda. Jeltoqsandaghy bas jaraqaty 26 jyl boyy jan azabyn tartqyzyp keledi. Sonymen, Roza  joq bolyp ketti. Ol Almatydaghy audandyq ishki ister bólimining birinde qamalypty. Kóbimiz boydaqpyz, pәter jaldap túramyz. Qalada pәteri bar jalghyz әriptesimiz - Nazgýl, bәrimiz sol ýige topyrlap qonyp jýrdik. Ýsh kýnnen song Nazgýl Rozany, densaulyq ministrligen qayyrymdy bir qazaqty tauyp, alyp shyqty. Rozanyn, tergeu barysynda, qolyn itke qaptyrghan, biraq ol eshqaysymyzdyng atymyzdy atamaghan. «Men alangha barghan joqpyn, qasymda eshkim bolghan joq, júmyspen bet aldy ótip bara jattym» dep miz baqpay ýndemey otyra berdim, «baghyma qaray, tergeushi jigit tau halqynyng ókili boldy»,- dep kýle eske alatyn. Jana jyl jaqyndaghanda Roza ekeumiz Kensay ziratynyng etegindegi tauly qyrattaghy pәterimizge oralsaq, Masha әjey «kózderindi joghaltyndar, qanshyqtar, mә!»,- dep, týiinshegimizdi betimizge laqtyrdy.Jasyryn redaksiyany panalap qonyp jýrdik. Jana jyldan keyin basqasha dýrbeleng bastaldy. Alangha barghan qyzdardyng suretin ústaghan qara kiyimdi «sóilemeytin» jigitter qaptady. Diyreksiyanyng kezekti otyrysynan oralghan redaksiya basshysy Baymúrat Jolamanov aghay Zuhranyng suretin kórgende zәrem qalmady. «Tynysh jýrmeysinder-au!» dep ymdap, kózi kýlip, rizalyq synay tanytty.Marqúm әrdayym jarqyldap jýretin isine tyndyrymdy kәsiby biyshi qyz Zuhra osy oqighadan keyin úzaq uaqyt bas kiyimin kózine týsirip kiidy әdetke ainaldyrdy.Búl alyp újymnyn  bir redaksiyasynyng basynan ótken oqighanyng úshqyny  ghana.

Komsomol úiymynyng hatshysy Gýljan Hamiytqyzy  suretinen tanyghan talay qazaqty «terisimen» arashalap aldy. Auyldan shyqqan bizdi «mamba» deytin. Almatyda tuyp ósip, Mәskeu men Sankt-Peterburg uniyversiyteteinde bilim alghan, ana tilin bilmeytin, bilgileri kelmeytin qúrbylarmen alanda til tabystyq.Olar últ namysy ayaqqa taptalghan tústa qara tabandarmen birge abyroydy atan týiege artty. Áriptesimiz, orys tildi jurnalist alangha barghandardy qorghap, Ghaliya Ájenova kóp japa shekti. Este qalghan oqighanyng biri - sol kýnderi tóraghanyng tehnika salasynyng orynbasary Krylov kóke «alangha barghandaryng anyqtalsa, júmyspen qoshtasasyndar» dep qaytalap qadap aitqany. Oqighadan keyin tóraghanyng birinshi orynbasary Saghat Áshimbaev újymnyng aldynda bizding sózimizdi ashyq sóiledi. Onyng tútygha  aitqan jalyndy sózi men jabyrqauly jýzi, múndy janaryn sózben jetkizu mýmkin emes edi.Sodan keyin basshymyz auruhanada úzaq jatypty, jýrektegi jeltoqsan qayghysy Saghat Áshimbayúlyn qaytpas sapargha birjola alyp ketti.Sol kýnderi qazaq teledidarynyng diyrektory, últjandy, әdil basshy marqúm asyl aghamyz Rafaeli Bәikenúly Júmabaevqa  әkemizdey arqa sýiep edik...

Tәuelsizdik tanyn qarsy alghan әriptester

1991 jylgha deyin jeltoqsan turaly dauystap aita almadyq. Ol turaly sybyrlasyp sóilesetinbiz. «Ne istey alamyz?» - dep aulada, búrysh-búryshta kýnkildep jýretinbiz.

Telejurnalister búl oqighadan keyin 92 jyldary ghana  jeltoqsanda óz kózimen kórgenderin jaza aldy. Telening jastary Úlbosyn Aytólenova men Sәule Jiyrenshina, Jambyldan Serik Abbasov (Shah)  kórermenge dýbirli 86-nyng shyndyghyn jetkizuge kóp enbek sinirdi. Áriptester kók tudyng jelbiregenin, Preziydentting alghashqy resmy saparlaryn, alash ardaqtylaryn aqtau, últtyq tenge, Almaty metrosy qúrylysynyng bastaluy, basqa da aituly oqighalardy kórsetti, aitty, jazdy. Olar búryn tek ortalyq teledidardyng tilshileri baratyn jabyq taqyryptargha qalam tarty. Bizder Qazaqstan múnayynyng mәselesi men bolashaghy jayly ana tilde túnghysh habar taratyp, «Ajdahadan arylu» atty poligonnyng zardaby men jabylghany turaly reportajdar toptamalaryn jazdyq. Qazaqstannyng batysyndaghy «Azghyr», «Taysoyghan», «Yava»  siyaqty ajal apandary men Semeydegi Degeleng tauyndaghy 101-K shahtasyna týsip, kózben kórdik. «Kapustiyn-Yar» poligon topyraghynyng astynda qalghan Dәuletkerey babanyng qúlyptasyn arshu rәsimine qatysyp,Ayakóz qalasyndaghy poligon synaghynda qaqtalghan,  jasynan búryn qartayatyn kóz kórip, qúlaq estimegen maymyl keypindegi keren, soqyr balalar turaly asa qúpiya  ústalghan internattan habar taratyq. Naryq pen tәuelsizdikting qatar kelui adamzat tarihynda óte siyrek kezdesetin qúbylys. Áriptester elimizding ishki-syrtqy ekonomikadaghy, tarihymyzdaghy qalyptasu kezeninde elbasynyng sayasatyn kórermenge  jetkizdi. 1992 jyldardan bastap tәuelsiz arnalar men reseylik «sary» basylymdar beleng aldy. Elge týrli baghyttaghy diny sektalar entelep endi.Halyqtyng tarihy tamyryn elemeytin, jalghan mәdeniyetti dәripteushi qaptaghan BAQ-qa birden-bir tótep bergen - jalghyz Qazaq teledidary men radiosy boldy.Onyng otymen kirip, kýlimen shyqqan zamandastarym enbegining qaytarymyna eshtene dәmetpedi. Qyz -jigitter kýn-týn demey, redaksiyalarda qona jatyp, júmys basynan tabyldy. Balasyn bosana sala, tura  perzenthanadan habaryn jasaugha kelgen Qapyshova Lәzzatqa da tang qalghan joqpyz. Sol tústa әriptesterding kishkentaylary qasiyeti shanyraq «Qazaqstan» arnasynyng aulasynda oinap ósti.Ásirese qyzdar jaghy Mahambet aitqanday, artar jýkke shydady, tartar beynetke tózgen kәtapty qara narlar boldy. Sebebi olardyng moynynda jas memleketting maqsat múratyn nasihatau siyaqty zil batpan jauapkershilik túrdy.Jas әriptester, agha-apalaryng azat elding jana televiziyasynyng bolashaghyna osylaysha ýles qostyq. Tәuelsizdik tandary әriptesterge de sәulesin shashty.1994 jyldyng nauryzynda teleradio komiytetining tarihynda búryn-sondy bolmaghan «kisi esiginde» ýisiz jýrgen radio men telemamandar «qazaqtelefilim», «teleortalyqtyn» basqa da salanyng jýzdegen jastary Almatynyng tórinen jayly jataqhana men 54 otbasy qonystanatyn pәterge qol jetkizdi.Búl iygi isting basynda Zamanbek pen Sherhan, Ghadilbek  aghalar túrdy.

«Qazaqstan» arnasyndghy 2002 jylghy «alasapyran» - otandyq telemektepting qirauy

Qazaq teledidaryndaghy dәstýrding ýzilui Sher-agha Múrtazanyng qyzmetten ketip, 1994 jyly «Qazaqstan» Teleradio Korporasiyasyna Lәila Beketova-Hrapunova tórayym bolyp kelgen kýnnen bastaldy. 1986-1988 jyldary «Alatau» arnasynda rejisserding kómekshisi, atshabar qyzmetin ghana atqarghan Lәila Beketovanyng basshylyghyna telejurnalister ashyqtan ashyq qarsylyq aksiyasygha  shyqty.Tәuelsiz memleketting aibyndy nasihat qúraly-alyp újym jastarynyng ýzdiksiz narazylyghy biylikten  qoldau tauyp,  Beketova-Hrapunova ornyn bosatugha mәjbýr boldy.Biletin agha-apalar «ana qatynan aulaq jýrinder,eshkimge aitpandar» dep sybyrlady: «Lәila senderge, «aryzqoylargha» eregisip arnanyng tandauly tehnikasyn, «altyn qorynyn» bir bóligin, ASK-2 apparattyq studiyany «Habargha» basqada «birdenelerdi» berip jiberdi-mys». Joly bolghan «qara tizimge» ilikpegen qarsylyq aksiyasyna qatyspaghan basqada  әriptesterding bir toby «Habar» agenttigine auysyp, jan saqtady.1995-2001 jyldary «Qazaqstan» arnasynyng ahualy kýn sanap әlsirey berdi, enbek aqy 5-10 tenge, qalamaqy mýldem tólenbedi. Tehnika tozdy. Issapargha baru toqtatyldy. Áriptester ensesi týsip, túrmys biyledi. Sol jyldary redaksiyalarda kompiuter degen atymen bolmady. Qazaq teledidary tarihyndaghy aituly reforma 2001 jyly arnagha tóragha bolyp kelgen Ghalym Dosken myrzanyng komandalyq  auysuynan keyin bastaldy.

Arna qyzmetkerleri jas-kәrisining habarlary jabyldy,  «jaramsyz» dep tanylyp, júmystan shygharyldy. Qysqartugha aldymen bedeldi,  belsendi jurnalistter ilikti. Sol tústa redaksiyalarymyzgha kompiuterlerin kótergen telekәsipten habarsyz qyz-jigitter qaptady. Jay kelgen joq, ekpinmen, «biz qazaq teledidaryn «qayta qúramyz» dep kelip, aragha 4-5 jyl salyp «biz jasadyq» dep qayta ketti. Jarty ghasyrdan asqan  tarihy bar Qazaq teledidarynyng ótkenin agha buyn jasap ketken edi. Shygharmashylyq toptyng talay jylghy qabileti men enbegi  zaya boldy.Teledidardyng damuynda dәstýr jalghastyghy airyqsha ról atqarady.Osylaysha otandyq telenin  sheberhanasynda shyndalghan, dәstýrli mektepting songhy tәrbiyesin kórgender televiziyadan birjola alastatyldy.Keybiri júmyssyzdyqtan taghdyr tәlkegine týsti, aiyqpas dertke shaldyqty, biri qalalyq avtokólikte jolaushydan jol aqysyn jinasa, bireuleri Qytay asyp ala qap arqalady. Talantty jurnalister - Abdulla Sýleymenov pen Asy Baybatsha osy әdiletsizdikti kótere almay, teledidargha qaytyp barudy armandaumen ómirden erte ketti. Sol uaqytta qyzmet istegen әriptesterding atyna kýie jaghyldy. Sóitip, qazaq televiziyasy úzaq uaqyt  «komandalyq auysu» syrqatynan әli de aiygha almay keledi. Tua bitken telemamandar, mening zamandastarym ýlgi tútqan-Kamal Smaylov, Súltan Orazaly, Ghadilbek Shalahmetov, Roza Temirghaliqyzy, Ádilbek Tauasarov, Bolat Majenov, Feruza Perzadaeva, Sholpan Qaratayqyzy, Janna Ahmetova, Asqar Bapiyshev, Fatima Mamyrbekqyzy, Svetlana Tatenko, Ghúsman IYgisinov, Mәriyam Ayymbetova,Tynys Ótebaev, Qajy,Klara Qorghandar,Roza Jýnisova,Rabat Jәnibekov, Roza Hayrullina, Eljas Qasimanov,Tóken Qaymoldinov, Lúqpan Esenov, Jenis Maqataev, Mels Baysanbaev, Jýrsin Ermanov,Gýjan Erghaliyeva, Aleksandr Ponamarevtar jalghastyrghan telemektep birjola opat boldy.Olar qazaq televiziyanyng klassikalyq ýlgisin jasap berdi. Bizder de, Sizder de júmys istegen telearnalarda sol ýlgini zaman talabyna say, bezendirip poshymyn ghana ózgerte aldyq.Ardagerlerimizding adamgershilik, kәsiby sheberlik, ústazdyq dәstýrin joghaltyp aldyq. Ókinishtisi, olardyng aty býginde atalmaydy, úmyt qalyp, agha- apalardan úyat boldy.Al,bizder ózimizden keyingi jastargha dәstýr sabaqtastyghy, úrpaqtar jalghastyghyn tapsyra almadyq.

...Talaydyng taghdyryna arasha bolghan әriptester  nalyp, «osylay kete beremiz be?» dep tuladyq. «Ýlken dariyany kesip ótuden, qúdretti adammen jaulasudan jәne kóppen aitysudan qoryq» deytin halyq sózin eske aldyq. Birsypyra әriptester jana komandany ýiretkenshe, alty aidan bir jylday «qolbala» qyzmetin atqardy.Olar «Qazaqstan» arnasynyng ekranynan búrynghy qyzmetkerlerdi «qabiletsiz», «arnany jeke basyna paydalanghan» degen siyaqty auyr sózderdi aitudan jalyqpady. Biraq 2002-2005 jyldary «qabiletsizder» dayyndaghan biraz habarlar efirge qaytalanyp berilip jatty. Mysaly, tamyzdyng 29 kýnderi, yaghni, preziydent poligondy jabu turaly jarlyghyna oray jasalghan «Elim-ay»  poligonnyng qasireti turaly derekti habardy efirge dayyndaghan shygharmashylyq toptyng aty jónderin týgel óshirip beretin.

«Qabiletsizder» jyry Ghalym Boqash myrza Almaty qalasy әkimining orynbasary bolghan tústa dastangha ainaldy.Habarlary jabylyp, namysqa tiyer sózderdi kóterip, júmyssyz qanghyp qalghan ondaghan jurnalister men tele mamandar taghdyry jayly parlamentegi agha-apalar   estimegen, kórmegen bolyp syrt ainaldy, birde-bir BAQ jaghyn ashpady, әiteuir egemen elde ómir sýruge qúqyghymyz bolghanyna quanyp jýre berdik. Biraq,«qalam ústaghan qayyr súramaydy» dep týidik.Osy nәubattyng aqiqaty men mәn-jәiin tóraghanyng orynbasary- «elim, últym» dep jýrgen azamattar, rejisser Slambek Tәuekel aghamyz ben  bas redaktor Túrsynjan Shapay myrzalar biledi.Aldyna barghan әriptester «Túrsynjan aqyn ghoy, jerge qarady» degen-di.Sonymen, 2002 jyldyng 14 qantarynda biz tobymyzben ata-anamyzdyng ýiindey bolghan qara shanyraqqa qaraylay-qaraylay kete berdik. Ketip bara jatyp kózde jas, keudede óksik tyghyny túrdy. Keshe jeltoqsanda alanda jylamadyq. Býgin nege egildik? Nege? Búl tughan ýidey bolghan Qazaq teledidaryn, qyzdarymyz boyjetip,  jigitterimiz azamat atanyp, bizdi ekran arqyly milliondargha tanytqan, qolymyzdan jetektep, telekәsipti ýiretken agha-apalar, birge jýrgen әriptesterdi qimau shyghar. Álde, óz basymyzdy ata zanda jazylghan qúqyghymyzdy qorghay almaghan  sanagha singen qúldyq, kýndik psihologiya - beyshara týrimizge degen sharasyzdyq yzasy ma? «Nege búlay?», «Qalay boldy?», «Áriptester nege ýnsiz qaldy?» degen saualdar jandy jegidey jep keldi, mine, arada 10 jyldan asa  uaqyt ótti. Ótkendi eske alugha týrtki bolghan kýzde «Almaty» arnasynan tobymen ketken júmyssyz qalghan jas әriptesterding taghdyry alandandatsa, býgingi BAQ betteri men ghalamtor paraqtaryndaghy jastar jaghy «teledidardy biz jasadyq» aldymyzda ýlgi bolar eshkim joq degendi jii aitatyn boldy. Ol ras.

Orayy kelgende atay ketsek, «jaqsynyng jaqsylyghyn ait, núry tasyn» deydi halqymyz aqyl-oydyng astanasy-Almatynyng «Almaty» arnasy qazaqtyng mýddesin kýitteytin ýlken arnalardyng «túmsyghy batpaytyn» ózekti taqyryptar kóterip mejelegen maqsatyna jetip jýrdi.Elimizde telejurnalisterding tobymen júmystan ketuge mәjýbir boluy, tosyn jaghday emes, ókinishtisi әriptester qauymy til, últtyq mýdde, juralist qúqyghy tóniregindegi maydanda basy birikpeytin synayly?

...«Qytyghyna tiyse, qúmyrysqa da shaghady»,- deydi dana halyq bizde qúmyrsqa sekildi jer basyp jýrgenimizdi bildirgimiz keldi. Sizderge de ókpe joq, «tanymasyn syilamas» dep atam qazaq tegin aitpaghan. Jas әriptester, qoghamnyng «komandalyq derttin» qúrbany bolghan el tәuelsizdigining alghashqy jyldarynyng jarshylary kóp nәrseni bilgen, týigen tiri kuәgerleri, jýzderin jeltoqsannyng yzghary qaryghan, agha-apalarynyng ótkeni osynday boldy.

...Keyde babalardyng «qatyn basqarghan, el onbaydy» degen qaghidasyn moyyndau da kerek.Shyndyghynda kýnder óte kele Lәilanyng qaharyna ilikenderding joly bolmapty.Arada jyldar ótip, qatarymyz siyrep, shashymyzgha aq qyrau jarmasqan sayyn, jeltoqsanda «últtyq arymyzdy taptatpaymyz dep, alanda tapjylmay túryp, ýnsiz qasarysqan» telejurnalist  qúrby qyzdardyng balghyn jýzderi sanada eskirer emes...

...2002 jyl 14 qantary. Týngi efirden qaytqanda ýidi-ýiimizge taratatyn, bir qadam artyq ayaq baspaytyn qyrsyq shal - Tolya atay tang atqansha qynq etpey, danghyrlaghan dәu kóne avtobusymen týngi Almatyny asyqpay  aralatty. Sonymen, bәrimizdi qoymashy Shura men Tolya әkey shygharyp saldy. Bizdi týsingen, qazaq televiziyasynyng ardagerleri, kónening kózi - osy eki kisi edi. Qazaqtyng «әkeng ólse, ólsin, әkenning kózin kórgender ólmesin» degen sózining astaryn sol keshte týsingendeymiz.

Avtobusta bәri de, ónerden qúr alaqan emes әriptester tang atqansha  jyr oqyp, by biylep, әndetip, 2002 jyldyng 15 qantarynda   tobymyzben Almatynyng júmyssyzdar qataryn  tolyqtyrdyq.

Qazan, 2011jyl

Úlday Ibaydullaeva, eks-telejurnalist

«Abai.kz»