Keshe Ukrainada «Qyrym platformasy 2022» degen atpen halyqaralyq forum ótti. Ekinshi mәrte úiymdastyrylyp otyrghan búl forum shyn mәninde ghalamdyq sipatqa ie boldy. Ukraina Syrtqy ister ministri Dimtriy Kulebanyng aituynsha, «Qyrym platformasyna» 60 shaqty memleketting ókili qatysqan. Olardyng 40-qa juyghy preziydent nemese premier-ministr lauazymyndaghy túlghalar bolghan.

Atalghan forumdaghy talqylanghan basty taqyryp – Resey agressiyasy, Kremlidin, Kremli qojayyny Putinning Ukrainagha qarsy ashyq soghys bastauy.

Biz atalghan forumgha qatysqan әlem lilderlerining manyzdy degen mәlimdemelerine bir sholu jasaghandy jón sanadyq. Sonymen:

Vladimir Zelenskiy, Ukraina preziydenti:

«Ukraina Reseydi tynyshtandyru ýshin maydan shebin toqtatugha kelispeydi. Biz qay tәsildi jón dep tapsaq, sol tәsilmen Qyrymdy qaytaramyz jәne ol ýshin basqa eldermen kelespeymiz», - dedi.

Anjey Duda, Polisha preziydenti:

«Gdanski - Polishanyn, Sissa - Fransiyanyn, Keln - Germaniyanyn, Rotterdam - Niyderlandynyng ajyramas bóligi sekildi, Qyrym da Ukrainanyng ajyramas bóligi bolyp qalady! Qyrym әrqashan Ukrainanyng jeri bolghan. Solay bolyp qalady da!

Resey Ukrainagha soghys ashyp, qalalaryn okkupasiyalap, halyqaralyq dengeyde moyyndalghan territoriyalaryn tartyp alyp jatqanda Reseyding biznesin emin-erkin jýrgizuine jol joq! Sondyqtan, «Soltýstik aghyn 2» jobasyn toqtatu kerek», - dedi.

Rejep Tayyp Erdoghan, Týrkiya preziydenti:

«Týrkiya әuel bastan Qyrym anneksiyasynyng zansyz ekenin mәlimdegen. Týrkiya Qyrymdy Reseyding bóligi retinde moyyndamaydy. Búl moraldyq jaghynan da, qúqyqtyq jaghynan da dúrys pozisiya. Qyrym Ukrainagha qaytaryluy tiyis! Búl halyqaralyq qúqyqtyq tәrtipting talaby», - dedi.

Sharl Miyshel, Europalyq kenes preziydenti:

«Qyrym – búl Ukraina! Bitti. Men dәl osyny barshylarynyzgha ashyq aitqym keledi. EO Qyrym anneksiyasyn moyyndamaydy. Resey agressiyasy biyl 24 aqpanda bastalghan joq. Ol 2014 jyly Qyrymnyng zansyz anneksiyalanuynan keyin bastaldy», - dedi.

Olaf Shols, Germaniya kansleri:

«Halyqaralyq qauymdastyq úzyq jyldargha sozylatyn Ukrainany qalpyna keltirui isine belsendi aralasuy kerek. Atqarylar júmystyng auqymy zor ekenin eskeretin bolsaq, biz búl iske dereu kirisip ketuimiz kerek. Men G7 tóraghasy retinde Europalyq komissiyamen birlese otyryp, biyl qazanda Berlinde sarapshylardyng konferensiyasyn ótkizemin», - dedi.

Mario Dragi, Italiya premier-ministri:

«Qyrym ýshin soghys – býtin Ukrainanyng Resey basqynshylyghynan azat etiluining manyzdy bóligi sanalady», - dedi.

Boris Jonson, Úlybritaniyanyng qazirgi premieri:

«Putindik rejimning basqynshylyghyna qarsy kýreste biz Ukrainagha әri qaray da әskery kómek kórsetudi ýzilissiz jalghastyruymyz kerek. Tek qana әskery kómek emes, gumanitarlyaq, sayasy jәne ekonomikalyq kómek kerek. Búl kómek Resey Ukrainagha qarsy soghysty tolyq dogharghangha deyin toqtamauy kerek. Úlybritaniya Qyrymdy Reseyding bóligi retinde moyyndamaydy. Tek Qyrymdy ghana emes, Resey auyz salghan Ukrainanyng ózge de aimaqtaryn moyyndamaydy», - dedi.

Emmanuel Makron, Fransiya preziydenti:

«Resey Ukrainagha qarsy ashqan soghysty toqtatyp, әskerin alyp shyghuy kerek. Búl basty talap. Batys búl soghysty toqtatu ýshin barlyq sayasy platformalardy paydalanuy tiyis. Búl memleketterimizding bolshaghy ýshin manyzdy», - dedi.

Alar Kariys, Estoniya preziydenti:

«Biz Reseyding agressiyasy men soghysyn aiyptaymyz! Qyrymnyng Reseyge qosyluyn da, basqa territoriyalardyng psevdo-referendumdaryn moyyndamaymyz! Ukrainanyng barlyq territoriyalary qaytaryluy tiyis! Soghys Qyrymnan bastaldy. Qyrymda ayaqtalady!», - dedi.

Vladimir Zelenskiy, Ukraina preziydenti:

«Resey okkupasiyalap alghan Qyrymnan osy jarty jyldyng ishinde 750 zymyran atyldy. Resey basqynshylyghy Qyrymdy tartyp aludan bastaldy. Qyrymnyng bayyrghy halqy – Qyrym tatarlaryna qarsy terrordan bastaldy. Diny senimderine baylanysty repressiyalyq qudalau jýrgizuden bastaldy. Búl Qyrym músylmandaryna qarsy jiyrma birinshi ghasyrdaghy eng auqymdy repressiya boldy. «Qyrym – búl Ukraina» degen kez kelgen adam Qyrymnan quyldy. Adam ólimi, azaptaular men moroderlik әreketter Qyrymda әli jalghasyp jatyr. Búl bassyzdyqtar Qyrym anneksiyalanghan alghashqy aptalarda bastalghan.

Biz býikil Ukraina territoriyalaryn basqynshylardan azat etuimiz kerek. Soghys Qyrymnan bastaldy, Qyrymda ayaqtalady», - dedi.

Mústafa Jemiylev, Qyrym tatarlarynyng liyderi:

«Qyrymdy beybit jolmen qaytaru mýmkin bolmay túrghanyn býkil әlem kórip otyr. Áriyne, agressor jenilis tabady. Biraq, ol ýshin Ukraina armiyasyna qoldau kerek. Qajetti mólsherde qaru-jaraq kerek. Ókinishke oray, búl soghys úzaqqa sozylady jәne adam shyghyny da az bolmayyn dep túr», - dedi.

Kanada men Germaniya Ukrainaghy әskery kómek paketin jariyalady. Germaniyanyng әskery kómek paketi 500 mln eurony qúraydy. Al AQSh býgin Ukrainagha jalpy somasy 3 mlrd dollardy qúraytyn әsker kómek paketin jariyalap jatyr.

Aytpaqshy, «Qyrym platformasy» ótip jatqan osy kýni hakerler Reseyding memlekettik telearnalaryna shabuyl jasap, preziydent Zelenskiyding bayandamasyn qoydyy. Shabuyl jasalghan arnalardyng qatarynda «Pervyy Kanal Rossiiy», «NTV», «Rossiya 24», «Rossiya kulitura» t.b. arnalar bolghan.

Dayyndaghan Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz