(Shahanovtyng keshinen keyingi oi)

Býgingi qogham shyndyghyn ertekterde aitylatyn auzyn aranday ashqan әjdaha desek, Múhtar qolyna almas semser ústanghan batyr ispetti. Últymyzdy túnshyqtyryp otyrghan jahandanu ýrdisi,  jappay últsyzdanu, jaghympazdyq, jaltaqtyq, ýrkektik siyaqty býgin kýn shyndyghyn basqalar bilmey me? Álde bilsekte  jalghan ziyalylyqqa salynyp «patshanyng jana kiymindegi»  tyr jalanash qalghan patsha keypine úqsaghymyz kele me? Joq, búl uaqyt enshisindegi sharua ma, dәuirding ózi nýktesin qoya ma? Áyteuir elding bәri ýnsiz tek Shahanov Gorkiyding dauylpazyndaghy shaghaladay jalghyz shyryldaydy, zarlaydy, doldanady, buyrqanady. Bireuler: «ol bar-joghy jeti kllas bitirgen shala sauat, al keude, úrma, esersoqtau, emosiyagha berilgishgh aqymaq jan» deydi.

Shahanov ólenindegi tapqyr úiqastar men tereng tamyrly mifterden bastau alatyn tyng filosofiyalyq oilary kimdi bolsada bey-jay qaldyrmaydy, onyng jan әlemindegi pәktik, ruhyndaghy  sergektik, sonymen birge onyng shygharghan әnderindegi adam janyn terbeytin sardalanyng samaly, úitqy soghyp úiqyndy shayday ashatyn jaghymdy borany, júrttyng ony tóbesine han kóterui, onyng keshterinde kórermenning kóptigi adam tanghalarlyq. Osynshama adamdardyng yqylasyna bólenu aqymaq adamgha tәn nәrse me?

(Shahanovtyng keshinen keyingi oi)

Býgingi qogham shyndyghyn ertekterde aitylatyn auzyn aranday ashqan әjdaha desek, Múhtar qolyna almas semser ústanghan batyr ispetti. Últymyzdy túnshyqtyryp otyrghan jahandanu ýrdisi,  jappay últsyzdanu, jaghympazdyq, jaltaqtyq, ýrkektik siyaqty býgin kýn shyndyghyn basqalar bilmey me? Álde bilsekte  jalghan ziyalylyqqa salynyp «patshanyng jana kiymindegi»  tyr jalanash qalghan patsha keypine úqsaghymyz kele me? Joq, búl uaqyt enshisindegi sharua ma, dәuirding ózi nýktesin qoya ma? Áyteuir elding bәri ýnsiz tek Shahanov Gorkiyding dauylpazyndaghy shaghaladay jalghyz shyryldaydy, zarlaydy, doldanady, buyrqanady. Bireuler: «ol bar-joghy jeti kllas bitirgen shala sauat, al keude, úrma, esersoqtau, emosiyagha berilgishgh aqymaq jan» deydi.

Shahanov ólenindegi tapqyr úiqastar men tereng tamyrly mifterden bastau alatyn tyng filosofiyalyq oilary kimdi bolsada bey-jay qaldyrmaydy, onyng jan әlemindegi pәktik, ruhyndaghy  sergektik, sonymen birge onyng shygharghan әnderindegi adam janyn terbeytin sardalanyng samaly, úitqy soghyp úiqyndy shayday ashatyn jaghymdy borany, júrttyng ony tóbesine han kóterui, onyng keshterinde kórermenning kóptigi adam tanghalarlyq. Osynshama adamdardyng yqylasyna bólenu aqymaq adamgha tәn nәrse me?

Adam óte ziyaly, asqan aqyldy bolsada bolmaydy. Onday adam barlyghyn tek aqyl tarazysyna salyp ólsheydi, jýrek lýpili, ar, ruh bәride tek midyng basqaruynda bolyp shektelip qalady. Sosyn da olar shúnqyrdy basqysy kelmeytin saqtanghysh ta sabyrly bolyp alady. Olar asqan pragmatikter bolghandyqtan tipti olardyn  jaqyn tuysy ólip jatsada, ol óz asyghys sharuasyn tastamay ainalysa beredi, ómirde bәri bolady, ol tirshilik zandylghy dep qaraydy. Býgingi evropalyqtar aqyldyng shynyna shyghyp mendik sanasyn sheksiz sharyqtatyp, ózining jeke bastyq jan, tәn rahatyn ómirge úrpaq әkelip onymen bólisuding ózi әdiletsizdik dep qarap túqymdary qúryp barady. Al Múhtar bolsa keregin kitaptan emes, ómirding ózinen sudan kebek altyn sýzip alghanday alghan, adamy jýrekpen barlyq nәrsege qaray alatyn naghyz qazaq. Ondaylar dosqa adal, sertke berik,  meyirimdi, mahhabatta túraqty bolary anyq.  Qonaev atamyzdyng adam tanghalarlyq mahhabatyn Shahanov bylay jetkizdi: Qonaev kókemiz elu bes jyl asyl jary Zuhra men otassa da ortalarynda shyr etken shiyki ókpe bolmapty, sonda da olar «júbaylar bar әngimesi tausylghan, al mahhabat tausylmaytyn әngime» dep tandy tangha jalghap tәtti әngimelerin ýzbegen eken. Atalas aqsaqal, qara saqaldary túqym jalghau tirshilik zany dep aqylmansyghanda atamyz kempirining qostauyn da tyndamay,  «týri jaman esekterde әdemi qodyqtar tudyra alady» al bizding ortamyzda tamasha mahhabat bar, ol taza sezim,  túnghan filosofiya emespe?»,  dep búl pәniyden túl ketipti. Múhtardyng oqighaly jyrlary detaldi әdemi tandap,  filosofiyagha sheberlikpen úshtasady, Shahanov shynyda osy shyghar. Azamattyghy ózi aitqanday «adam keyde sodyrlau da bolu kerek» degenge úlasqan óz aldyna tausylmaytyn әngime.

«Abai.kz»