Býgingi Qazaqstan - әrtýrli salt joralghysy men kiyim ýlgisi bar, óz azamattaryna dindi tandau mýmkindiginen bastap, kiyimderdi kiige deyin erkindik pen  qúqyq bergen  polikonfessionaldy memleket.

Qazirgi tanda әsirese mektep jasyndaghy balalardyng arasynda hidjab kii mәselesi qoghamda jiyi-jii talqygha týsip jýrgeni sondyqtan bolar. Búl mәselege qatysty oqushylardyng ata-analary aldynda: «zayyrly mektepterge hidjab kiyip barugha bola ma?», - degen súraq tuyndaydy.

Búl orayda Qazaqstannyng jalpy bilim beretin mektepterindegi hidjab kii mәselesin biz qúqyqtyq jәne tarihy aspektilerde qarastyrayyq.

Birinshiden, Qazaqstan - zayyrly memleket, al búl barlyq diny instituttardyng zayyrly biylikten bólingendigin bildiredi.

QR «Diny qyzmet jәne diny birlestikter turaly» Zanynyng 3 babyna sәikes, diny úiymdardyng bilim jýiesin sanamaghanda, respublikadaghy memlekettik bilim beru jýiesi, zayyrlylyq sipatyn alghan. QR «Bilim turaly» Zanynyng 3 babynda da bilim beru salasyndaghy memlekettik sayasattyng negizgi prinsipterining biri zayyrlylyq ekendigi aitylghan.

Býgingi Qazaqstan - әrtýrli salt joralghysy men kiyim ýlgisi bar, óz azamattaryna dindi tandau mýmkindiginen bastap, kiyimderdi kiige deyin erkindik pen  qúqyq bergen  polikonfessionaldy memleket.

Qazirgi tanda әsirese mektep jasyndaghy balalardyng arasynda hidjab kii mәselesi qoghamda jiyi-jii talqygha týsip jýrgeni sondyqtan bolar. Búl mәselege qatysty oqushylardyng ata-analary aldynda: «zayyrly mektepterge hidjab kiyip barugha bola ma?», - degen súraq tuyndaydy.

Búl orayda Qazaqstannyng jalpy bilim beretin mektepterindegi hidjab kii mәselesin biz qúqyqtyq jәne tarihy aspektilerde qarastyrayyq.

Birinshiden, Qazaqstan - zayyrly memleket, al búl barlyq diny instituttardyng zayyrly biylikten bólingendigin bildiredi.

QR «Diny qyzmet jәne diny birlestikter turaly» Zanynyng 3 babyna sәikes, diny úiymdardyng bilim jýiesin sanamaghanda, respublikadaghy memlekettik bilim beru jýiesi, zayyrlylyq sipatyn alghan. QR «Bilim turaly» Zanynyng 3 babynda da bilim beru salasyndaghy memlekettik sayasattyng negizgi prinsipterining biri zayyrlylyq ekendigi aitylghan.

Standartty mektep formasy kiyim ýlgisining qalyby qalyptasqan jalpy bilim beretin zayyrly mektepterge diny sipatqa ie kiyim ýlgisimen kelgen balany elestetip kóreyik. Búl balalar arasynda diny shiyeleniske deyin aparatyn, negativti saldardyng tuyndauyna әkelui mýmkin. Balalardyng әsiresi bozbalalar arasyndaghy әr týrli týsinbeushilikterding onay tuyndap tez órbiytini, tipti qatygez әreketterding de oryn alyp jatatyny bәrimizge mәlim.

Qazirgi tanda memleketimizding jalpy bilim beretin mektepterinde oqushylardy әleumettik, últtyq, diny jәne basqa belgileri boyynsha bólip kórsetpey, tәrtipke salyp, mәrtebesin ereksheleytin barlyghyna birdey mektep formasy engizilgen.

Osyghan oray 2010 jyly elimizdegi mektepterde hidjab kii mәselesining BAQ-tarda jiyi-jii talqylanghany esimizde. Oqushylardyng ata-analary mindetti mektep kiyim ýlgisin kii tәrtibi turaly Qaulynyng qabyldanuyn talap etip, balalaryn mektepke jibermegen kezderi de boldy. Al Qazaqstanda orta bilim alu elimizdegi azamattardyng konstitusiyalyq mindeti bolyp tabylady.

Ata-analardyng múnday sheshimderi qúqyqqa qayshy ekendigin aitpay ketuge bolmaydy, óitkeni Din turaly Zannyng 3 babynda eshkimning de óz diny nanymdaryn sebep qylyp QR Konstitusiyasy men zandarynda kórsetilgen mindetterin atqarudan bas tartugha qúqyghy joq ekendigi kórsetilgen.

Atalmysh jyldary memlekettegi keybir mektepterde ata-analar mektep basshylyghyn balalardyng diny senimin kemsitude dep aiyptaghan kezderi bolghan. Búl jaghday múghalimderding oqushylardan mektepke birdey arnayy kiyim ýlgisimen keluin talap etkennen song bastaldy.

Búl jerde «diskriminasiya» úghymyn ashyp alghanymyz jón. Búl - bireuding qúqyghyn ekinshi basqa taraptar tarapynan qysym jasalghanyn bildiretin jalpyqúqyqtyq termiyn. Búl qúqyqty teng jýzege asyrugha tosqauyl qoyatyn qanday da bir aiyrma osy ústyndy joqqa shygharu bolyp tabylady.

Úghymnyng ózektiligi, bilim salasyndaghy úiymdarda biringhay kiyim ýlgisinin, diny sebeptermen diskriminasiyalau bolyp tabylmaydy, óitkeni atalmysh talap diny senimine qaramastan barlyq oqushylargha birdey qoyylghan.

Búl mәselening tolghandyrmay qoymaytyn ekinshi jaghy hidjab kiiding tarihy aspektisi bolyp tabylady.

Hidjab qazaqtyng dәstýrli kiyimi bolyp sanalmaydy. Búl - arabtardyng ómir sýrip jatqan jerining tabighat sharttaryna baylanysty mәdeniyeti men dәstýrine negizdelgen, arab kiyimi.

Bәrimizge belgili, qazaq halqynyng tereng әri bay dәstýri men tarihy bar. Qazaqtar әrqashan da óz qyzdarynyng qúqyqtaryna shekteu qoymay, erkin ósirgen. Bozbalalarmen birge olar últtyq oiyndargha qatysyp, muzykalyq aspaptarda oinaghan, atqa mingen jәne t.b.

Qazaq qyzdarynyng bas kiyimi, kiyimderining bir bólshegi ghana bolmay, otbasylyq jaghdayyn da kórsetken.

Mysaly, belgili bir jasqa kelgenge deyin jas qyzdar «taqiya», yaghny últtyq naqyshtarmen әshekeylengen bas kiyimder, sonymen qatar «bórik» jýnnen jasalghan qúrsama kiygen. Kelinder bolsa, qús qanattarymen әshekeylengen bas kiyim «sәukele» kiygen. «Sәukele» boyjetkenning jasauynda túrmysqa shyghardan búryn jasalatyn mindetti zat bolyp tabylady. Kelin sәukeleni nekelesken kýninen bastap kiyip jýretin bolghan.

Bala tughannan keyin әielder «kiymeshek» kiygen. Búl әielderding ómir sonyna deyin kiyetin bas kiyimi bolghan.

Kýndelikti ómirde qazaq qyzdary eshqashan betin jabatyn kiyim kiygen emes. Ol dәuirde qazaq qoghamynda «Hidjab» úghymy bolghan emes.

Elbasymyz Núrsúltan Nazarbaev, 2011 jyly is saparmen ejelgi Týrkistan qalasyna barghynynda búl mәsele jayynda óz kózqarasyn aitqan bolatyn. Óz sózinde ol: «Men әrqashan oramal men paranjagha qarsymyn. Bizding әielderimiz eshqashan búlardy kiyip betin býrkemegen... Bizge jabysqan dinnen shynayy dinning aiyrmashylyghyn ajyratyp alghanymyz jón», - dedi.

Hidjabtyng músylman qyzdarynyng mindetti elementi jәne imannyng kórsetkishi emes ekendigin aityp ótkenimiz jón. Eng bastysy iman jýrekte boluy kerek, betpen shashty qaramen jabu qazaq әielderining tabighatyna jat.

Qazaq músylmandarynyng ústanghan dini bolyp tabylatyn, islamnyng hanafy mazhaby - atalarymyzdyng dini, islam mәzhabtarynyng arasyndaghy eng qalyptysy bolyp sanalady, sondyqtan qazaq halqynyng qyzdaryna syrtqy dýniyeden betin jabuy mindetti emes.

Jarqymbekov Jandos,

QR Din isteri agenttigi

Mәdeniyetter men dinderding halyqaralyq

ortalyghynyng  bólim bastyghy

Abai.kz