Býgin Mәjilis Tóraghasy Erlan Qoshanovtyng tóraghalyghymen Palatanyng jalpy otyrysy ótti. Onda birqatar konstitusiyalyq zang jobalary maqúldandy. Palatagha 2022 jylghy 5 mausymda referendumda qabyldanghan Konstitusiyagha ózgerister men tolyqtyrulardy iske asyru mәseleleri boyynsha zang jobalaryn birinshi oqylymda talqylau úsynyldy.

Olar – Konstitusiyalyq Sot turaly, Adam qúqyqtary jónindegi uәkil turaly, konstitusiyalyq zandar men  zannamalyq aktilerge Memleket basshysynyng 2022 jylghy  16 nauryzdaghy Joldauyn iske asyru mәseleleri boyynsha konstitusiyalyq zang jobalary, sonday-aq Ákimshilik qúqyq búzushylyq turaly kodekske ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly jәne «Prokuratura turaly» konstitusiyalyq zang jobasy. «Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyalyq Soty turaly» konstitusiyalyq zang jobasynyng maqsaty – memleketting qúqyq qorghau instituttaryn kýsheytu, azamattardyng konstitusiyalyq baqylaugha qoljetimdiligin arttyru.

Búl zandy qabyldau Konstitusiyalyq Sottyng qyzmeti, oghan Konstitusiyada jýktelgen ókilettikterdi iske asyru ýshin qúqyqtyq negiz qalaydy. Týpki nәtiyjesinde búl qúqyqtyq jýieni damytugha, azamattardyng konstitusiyalyq qúqyqtaryn qorghau kepildikterin jәne eldegi zandylyq rejiymin nyghaytugha, halyqtyng memlekettik instituttargha senimin arttyrugha yqpal etedi. Al «Qazaqstan Respublikasyndaghy Adam qúqyqtary jónindegi uәkil turaly» konstitusiyalyq zang jobasy Adam qúqyqtary jónindegi uәkilding konstitusiyalyq mәrtebesin nyghaytugha jәne memleketting qúqyq qorghau instituttaryn kýsheytuge baghyttalghan. Atalghan zang jobasy Adam qúqyqtary jónindegi uәkilding mәrtebesin kýsheytip, azamattardyng qúqyqtary men bostandyqtaryn qorghaugha septigin tiygizedi. «Qazaqstan Respublikasynyng keybir konstitusiyalyq zandaryna Memleket basshysynyng 2022 jylghy 16 nauryzdaghy Joldauyn iske asyru mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» zang jobasy Joldaudy iske asyru jónindegi jalpyúlttyq is-sharalar josparyn jýzege asyru maqsatymen әzirlendi.

Ózgerister Preziydentting sayasy partiyalardy tirkeu shekterin tómendetuge, ókildi biylik tarmaghyn qayta qúrugha, saylau jýiesin jetildiruge, saylau prosesin janghyrtugha, Ýkimetting uaqytsha aktilerdi qabyldauyna qatysty Memleket basshysynyng tapsyrmalaryn oryndaugha baghyttalghan. Sonymen qatar «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine Memleket basshysynyng 2022 jylghy 16 nauryzdaghy Joldauyn iske asyru mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» zang jobasynyng negizgi maqsaty qoldanystaghy zannamamen Memleket basshysy jariyalaghan sayasy reformany iske asyru shenberinde engiziletin ózgerister men tolyqtyrulargha sәikes keltiru.

Zang jobasy 44 zannamalyq aktige, sonyng ishinde 15 kodeks pen 29 zangha ózgerister men tolyqtyrular engizudi, atap aitqanda, jergilikti atqarushy organdargha qatysty Qazaqstan Respublikasy Preziydentining jekelegen ókilettikterin jongdy; jerge, onyng qoynauyna, su kózderine, ósimdikter men januarlar dýniyesine, basqa da tabighy resurstargha qatysty halyq menshigin belgileudi; biylikting ókildi tarmaghyn qayta qalyptastyrudy; saylau jýiesin jetildirudi jәne saylau prosesin janghyrtudy; әkimderdi taghayyndau men saylau tәrtibin ózgertudi; sayasy partiyalardy tirkeu rәsimderin onaylatudy; zang shygharu rәsimin ózgertudi jәne qúqyq qorghau instituttaryn kýsheytudi kózdeydi.

Sonymen birge «Qazaqstan Respublikasynyng Ákimshilik qúqyq búzushylyq turaly kodeksine ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» zang jobasymen Konstitusiyalyq Sottyng qyzmetine jәne saylau qúqyqtaryna qol súghatyn qúqyq búzushylyqtar ýshin әkimshilik jauapkershilikke baylanysty qoghamdyq qatynastar retteledi. Onyng maqsaty – Joldaudan tuyndaytyn Konstitusiyalyq sot qúru, saylau prosesin janghyrtu jәne saylau jýiesin jetildiruge qatysty sayasy reformalardy tolyqqandy iske asyrudy qamtamasyz etu. Al «Prokuratura turaly» konstitusiyalyq zang Memleket basshysynyng azaptaumen baylanysty qylmystardy tergep-tekserude jýieli tәsildi engizu turaly tapsyrmasyn zannamalyq dengeyde iske asyrady.

Osylaysha, Prokuraturanyng eldegi zandylyq pen qúqyqtyq tәrtipti qamtamasyz etu jónindegi ýilestirushi rólin arttyru, prokuratura organdarynyn, sonyng ishinde әskery jәne kólik prokuraturalarynyng ókilettikterin, mindetteri men qúzyretterin qayta qarau josparlanuda. Búdan bólek, 2021 jylghy 26 aqpanda qabyldanghan «Halyq ýnine qúlaq asatyn memleket» tújyrymdamasy prokuratura organdarynyng halyqpen, qúqyq qorghau instituttarymen, qoghamdyq birlestiktermen jәne taghy basqa úiymdarmen júmys isteu tәsilderin tiyisinshe qayta formattaudy jәne qayta qaraudy talap etip otyr. Sondyqtan zang jobasynyng erejelerinde Adam qúqyqtary jónindegi uәkilmen azamattardyng qúqyqtary men bostandyqtaryn qorghau jәne saqtau mәseleleri boyynsha ózara is-qimyl jasau jónindegi prokuraturanyng qúzyretin bekitu úsynylady.

Taghy bir manyzdy mәsele – Bas Prokurordyng ókilettikterin naqtylaudy kózdeytin konstitusiyalyq baqylaudyng jana instituttaryn engizu. Atap aitqanda, Konstitusiyalyq Sottyng qúryluy Bas Prokurordyng Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyalyq Sotyna normativtik qúqyqtyq aktilerding Konstitusiyagha sәikestigin tekseru turaly jәne Negizgi zannyng erejelerine resmy týsindirme beru turaly ótinishhat beru qúqyghymen qamtamasyz etudi qajet etedi. Jalpy otyrysta deputattar birinshi oqylymda «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine kiynematografiya jәne mәdeniyet mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» zang jobasyn maqúldady. Ol qoldanystaghy zannamany jetildiruge jәne últtyq kinokomissiyany qúru, sheteldik investorlardy tartu, halyqaralyq kinonaryqtarda, kinobiznes-alandarda jәne basqa da is-sharalarda Qazaqstannyng kinoindustriyasyn kórsetu arqyly kiynematografiyany damytu ýshin qolayly jaghday jasaugha baghyttalghan.

Zang jobasy sonday-aq elimizde jәne shetelde әleumettik manyzy bar mәdeny is-sharalardy úiymdastyru men ótkizudi retteydi. Deputattar kiynematografiya salasyndaghy kadrlardyng biliktiligin arttyru, kiynematografiyalyq qyzmet subektilerining halyqaralyq kinofestivaliderge qatysuyna memlekettik qoldau kórsetu, elde jәne shetelde qazaqstandyq kino kýnderin úiymdastyrugha baghyttalghan taghy da basqa birqatar týzetu engizdi. Sonday-aq Mәjilis deputattary Memleket basshysynyng 2022 jylghy 16 mausymdaghy Últtyq qúryltay otyrysynda bergen tapsyrmasyn oryndau ýshin «Qazaqstan Respublikasyndaghy merekeler turaly» zangha 25 qazandy Últtyq mereke – Respublika kýni retinde aiqyndaudy, 16 jeltoqsan – Tәuelsizdik kýnin memlekettik mereke retinde belgileudi, búdan basqa, 1 jeltoqsan – Túnghysh Preziydent kýnin merekeleudi Memlekettik rәmizder kýni, Alghys aitu kýni jәne qoghamdyq manyzy joghary әleueti bar ózge de kýnder siyaqty, ony memlekettik merekeler qatarynan alyp tastau arqyly aiqyndaudy úsyndy.

Sonday-aq jiynda Mәjilis komiytetteri kәsiby biliktilik turaly jana zang jobalaryn, sot alqabiylerding qatysuymen qaraytyn ister sanattaryn keneytu mәseleleri boyynsha qylmystyq-prosestik kodeksti jәne Salyq kodeksine qatysty zang jobalaryn  júmysqa aldy. Sonymen birge Mәjilis komiyteti birqatar ratifikasiyalyq zang jobalaryn da júmysqa aldy.

Atap aitqanda, Qazaqstan men Qytay arasyndaghy azamattyq әue kemelerin aviasiyalyq izdestiru jәne qútqaru salasyndaghy yntymaqtastyq turaly kelisim, 2014 jylghy 29 mamyrdaghy Euraziyalyq ekonomikalyq odaq turaly shartqa Resey Federasiyasynyng azamattary bolyp tabylatyn Euraziyalyq ekonomikalyq komissiyasynyng jәne Euraziyalyq ekonomikalyq odaq sotynyng lauazymdy adamdary men qyzmetkerlerin zeynetaqymen qamsyzdandyru bóliginde ózgerister engizu turaly hattama bar. Otyrys sonynda Mәjilis deputattary memlekettik organdar basshylaryna deputattyq saualdar joldady. Olar: E.Beysenbaev, A.Jamalov, Z.Kamasova, G.Núrymova, E.Sairov, E.Smyshlyaeva, D.Túrghanov, M.Magerramov, E.Smaylov, Yu.Liy.

Abai.kz