nemese nege sudiyalardy saylau kerek?

Býgin preziydent taghy da auyl-aymaqtaghy bir top sudiyany óz Jarlyghymen taghayyndapty. Ol dp bolsa, preziydentting Konstitusiyagha sәikes tikeley mindeti.

Qazaqstanda barlyghy 2684 sudiya bar eken. Olar audandyq, qalalyq, oblystyq jәne Jogharghy sottarda júmys isteydi.

Osynday jarlyqtardy oqyghanda mende ylghy da bir súraq tuyndaydy: alys audanda jýrgen naqty bir adamnyng sudiya bolugha layyqty ne layyqty emes ekenin preziydent qaydan biledi?

Ministr ne oblys әkimin taghayyndasa, týsinemin: tanidy, adamy jәne isker qasiyetterin biledi degendey.

Al erteng ózi sudiya etip taghayyndaghan song adam taghdyryn sheshudi qolyna alatyn shalghay audandaghy adamdy ol mýldem tanymaydy ghoy.

Múnyng sebebi bireu - korrupsiya! Audan, qala, oblys, Astana arasynda sol sudiyany úsynatyn, qoldap viza qoyatyn qanshama sheneunik bar desenizshi! Bәrining oramaldan bir dәmesi bar!

Búl әngime sudiya qauymynyng bәrine qatysty emes shyghar, olardyng arasynda da adal, taza azamattar bar bolar. Biraq, biyeni býgimen, týieni týnimen jútyp jatqan jemqor jýiening aty jýie: el ishinde qay audanda sudiyanyng qyzmeti qansha túratyny turaly ashyq aitylatyny da ras emes pe?!

Preziydent sol әngimelerdi estimey me eken? Osy әngimelerding ózi onyng abyroyyna orasan zor núqsan keltirip jatqanyn bilmey me eken?

Meninshe, dәl osy – audannan Astanagha deyin sozylyp, ymy men jymy bir, bir birimen auyz jalasqan jemqorlyq tizbeginen qútylmay, talay adamnyng obalyna qalghan osy qúbyjyq tәrtipting kózin qúrtpay, korrupsiyany jene almaymyz!

Áytpese, para berer shamasy joq ne para beruge ary jibermeytin qanshama layyqty azamat sudiyalyq qyzmetten qaghylyp jatqanyn estigende say sýieging syrqyraydy! Onyng esesine, sudiyalyq korpusqa bir kirip alyp, ómir boyy odan shyqpay, sugha salsa, batpaytyn, otqa salsa, janbaytyndardyng tútas bir kastasy payda boldy!

Para bergen adam para aluy shart, óitkeni júmsaghan aqshasyn bireuden óndirip aluy kerek qoy! Sóitip, jergilikti jerdegi sottar jemqorlyqqa belshesinen batuda. Al onyng bar zardabyn taghy da para beruge shamasy joq ne para beruge ary jibermeytin aghayyn tartuda: tura bir tausylmaytyn túiyq shenber!

Qoghamdy shyrmauyqtay shyrmaghan osy shenberden qalay qútylamyz?

Onyng bir ghana joly bar!

Auyl-aymaqtaghy sudiyany jergilikti halyq ózi saylap alsyn! Para beru de kilt toqtaydy. Sotta da әdilettik ornaydy, óitkeni halyqtyng kózi qyraghy: әdiletsiz sudiyany kelesi joly halyq saylamay qoyady!

Osy turaly әngime qozghasan, qúzyrly organ ókilderi ýdere qarsy shyghady. Onyng sebebi de o bastan belgili: qosymsha tabystarynan airylyp qalady ghoy!

«Sudiyalardy saylaugha halyq әli dayyn emes!» degen uәjdi aitatynyn qaytersiz!

Men aitamyn: «Basqasyn emes, preziydentti, deputattar men әkimderdi saylaugha dayyn halyq qalaysha óz auylynda túratyn, kýndelikti kóz aldynda jýrgen sudiyany saylap alugha dayyn bolmay shyghady?!».

Mәselening ekonomikalyq jәne sayasy astary taghy bar.

Atqarushy biylikke, yaghny әkimdik, tiyisti ministrlikke, baghynyshty sudiya ertengi kýni ýkim shyghararda sol biylikting aitqanynan shygha almaydy. Yaghni, әkimmen aitysyp, sotta әdilettik izdegen jergilikti kәsipkerdi sol әkimge jyghyp beredi. Sayasy astary mynada: oppozisiya demey-aq qoyayyn, biylikke jәy syn aityp jýrgen adamdy sol biylikting tapsyrmasy boyynsha jauapkershilikke tartyp, sottap ta jiberedi.

Al eger de halyq saylaghan sudiya bolsa, әkim ne ministrge tәueldi bolmaydy, sol sebepti qalasa, sonday әdiletsizdikterge bara qoymaydy.

Jana Qazaqstannyng jana sudiyalaryn halyq ózi saylap alsyn!

Ámirjan Qosan

Abai.kz