Ortalyq Aziya elderinde alghashqy medisinalyq-sanitarlyq qyzmet kórsetu dengeyin damytu nazar audaru men qoldaudy qajet etedi. DDSÚ statistikasyna sәikes, keyingi onjyldyqtarda aimaqtaghy barlyq el jetkilikti týrde damymaghan jәne densaulyq saqtau mәseleleri jana tәsilder men sheshimderdi qajet etedi.

«Júqpaly emes aurular (JEA) elderding ekonomikasyna aitarlyqtay auyrtpalyq týsirip, tendestirilmegen tamaqtanu, alkogoli, temeki shegu jәne fizikalyq belsendilikting jetkiliksizdigi siyaqty qauip faktorlarymen kýresuding qazirgi sharalarynyng tiyimdiligi qatty seziledi. Sondyqtan salauatty ómir saltyn nasihattau, aldyn alu sharalaryn jaqsartu jәne medisinalyq praktikagha ziyandy azaytu qaghidattaryn engizu qajet», - dep mәlimdedi dәriger, «Densaulyq» Últtyq qauymdastyghy» ZTB tóraghasynyng orynbasary, Varshavadaghy «Jahandyq nikotin forumy 2023» sessiyasynda ziyandy azaytu salasyndaghy sarapshy Gintautas-iozas Kentra.

«Ortalyq Aziya men Kavkazdaghy Qoghamdyq densaulyq saqtau jәne ziyandy azaytu mәseleleri» sessiyasynda dәriger Kentramen qatar, aimaq respublikalarynyng atynan Qyrghyzstannyng parlamentining búrynghy deputaty jәne enbek sinirgen dәrigeri Alifiya Samigullina jәne Ibn Sina atyndaghy Tәjik últtyq medisina uniyversiytetining onkologiya kafedrasynyng professory Saida Umarzoda sóz sóiledi.

Sarapshylar ónirdegi alghashqy medisinalyq kómekting qoljetimdilik dengeyine, ýkimetter qabyldaytyn sharalardyng tiyimdiligine jәne innovasiyalyq tәsilderdi damytudyng negizgi baghyttaryna baylanysty qoghamdyq densaulyq saqtau mәselelerine qatysty aghymdaghy jaghday turaly aqparat aitty.

Qazaqstanda ólim-jitimning 90%-y júqpaly emes aurulargha baylanysty bolyp otyr. Búl problemamen kýresu ýshin qauip faktorlaryn maqsatty týrde azaytu qoldanylady. Búl jaghdayda ziyandy azaytu tújyrymdamasy densaulyqtyng aldyn alu men nyghaytudyng progressivti әdisi bolyp esepteledi. Búl ómirding barlyq aspektinde júmys isteytin jәne qoghamnyng әrbir mýshesining densaulyghyn saqtaugha baghyttalghan, sonday-aq densaulyqqa ziyan minez-qúlyqqa tyiym salugha emes, ziyan saldarlardy azaytugha jәne minez-qúlyqty qauipsizdikke ózgertuge baghyttalghan әmbebap mehanizm.

«Dýniyejýzilik densaulyq saqtau úiymynyng sarapshylary bizding densaulyghymyz 20% túqym qualaytyn faktorlargha, 10% medisina, 20% ekologiya jәne 50% ómir saltyna baylanysty dep eseptedi. Sondyqtan júqpaly emes aurulardyng auyrtpalyghyn jәne olardan bolatyn ólimdi azaytu ýshin ziyandy azaytu strategiyasyn engizudi úsynamyz», - dep atap ótti Gintautas-iozas Kentra.

Sonday-aq, sarapshy ziyandy azaytu strategiyasy Ýkimetting «Qazaqstan Respublikasynyng Densaulyq saqtau salasyn damytudyng 2026 jylgha deyingi tújyrymdamasy» qaulysyna engizilgenin, onda salauatty ómir saltyn qalyptastyru jәne júqpaly emes aurulardyng aldyn alu ýshin salauatty tamaq ónimderin tútynudy nasihattaudy kýsheytu, minez-qúlyq qauip faktorlarynyng profilaktikasyn arttyru, sonday-aq JEA auyrtpalyghyn jәne ólim-jitimning syrtqy sebepterin azaytu manyzdy ekenin atap ótti.

Abai.kz