Orta Aziya halyqtarynyng etenelenu (etnostanu) ýderisi qamshynyng  órimindey ózara kirikken qazaq pen ózbek halyqtarynyng aty da, zaty da tarihta birdey shyqty jәne ol Altyn Orda qaghanatynyng ydyrauyna tikeley baylanysty. Bylay aitqanda, bolashaqqa jol tartqan júp ayaqtyng synarynday búl qos halyq dýniyege qazirgi keypinde birdey keldi. Sondyqtan olardyng bir adamnyng qos ayaghy sekildi bir birimen jarysa qadamdasuy tabighy zandylyq.

Tәuelsizdik alu jyldaryna tәn búl elderding ózara qarym-qatynasy týrli qadamdar men dengeylerden birdey ótip keledi. Bastysy – Qazaqstan men Ózbekstan týrki dýniyesindegi Týrkiyadan keyingi eng iri ýsh elding qatarynda. Búl jerde bólip-jaryp eki memleketting birin algha tartu jónsiz: biri key saladan algha jyljysa, ekinshisi basqa sipat boyynsha joghary. Qazaqqa ózbekten, ózbekke qazaqtan ýirener tústar kóp. Búl da azattyqtyng asyl qadamdarynyng kórinisi. Qazaqstan jahandyq dýniyege kirigu men odan óz ornyn aluda kóp izdenister men nәtiyjelerge qol jetkizse, Ózbekstan ózining ishki әleuetin, memleketti damytugha sal aluda óz ýlgisin kórsetip otyr. Demek, qonsylas, bauyrlas búl elder birin-biri tolyqtyru arqyly ghana birynghay tolyqqandy kórinisti bere alady.

Orta Aziya halyqtarynyng etenelenu (etnostanu) ýderisi qamshynyng  órimindey ózara kirikken qazaq pen ózbek halyqtarynyng aty da, zaty da tarihta birdey shyqty jәne ol Altyn Orda qaghanatynyng ydyrauyna tikeley baylanysty. Bylay aitqanda, bolashaqqa jol tartqan júp ayaqtyng synarynday búl qos halyq dýniyege qazirgi keypinde birdey keldi. Sondyqtan olardyng bir adamnyng qos ayaghy sekildi bir birimen jarysa qadamdasuy tabighy zandylyq.

Tәuelsizdik alu jyldaryna tәn búl elderding ózara qarym-qatynasy týrli qadamdar men dengeylerden birdey ótip keledi. Bastysy – Qazaqstan men Ózbekstan týrki dýniyesindegi Týrkiyadan keyingi eng iri ýsh elding qatarynda. Búl jerde bólip-jaryp eki memleketting birin algha tartu jónsiz: biri key saladan algha jyljysa, ekinshisi basqa sipat boyynsha joghary. Qazaqqa ózbekten, ózbekke qazaqtan ýirener tústar kóp. Búl da azattyqtyng asyl qadamdarynyng kórinisi. Qazaqstan jahandyq dýniyege kirigu men odan óz ornyn aluda kóp izdenister men nәtiyjelerge qol jetkizse, Ózbekstan ózining ishki әleuetin, memleketti damytugha sal aluda óz ýlgisin kórsetip otyr. Demek, qonsylas, bauyrlas búl elder birin-biri tolyqtyru arqyly ghana birynghay tolyqqandy kórinisti bere alady.

Alayda, tarihtyng bergeninen bererin de alugha bolarlyq mýmkindikterdi qalt jibergen sәtter barshylyq. Aytalyq, qazaq pen ózbek bir-birin joqqa shygharugha talpynyp,  baqtalasyp uaqyt ketirmegende, bәlkim kishi Orta Aziyalyq odaqtyng negizin qalaghanda evraziyalyq geosayasy alanda qazirgi sayasy ahual tipti ózgeshe bolar ma edi?! Mýmkin, «aghasynghan» Resey men Qytaydy óz oryndaryna qoymasa da, sayasy jaltaq keyipten arylatyn kýn erterek tuar ma edi?! Bәlkim, Úly Týrkistan odaghyna irgetas qalanar ma edi?! Qalay desek te, úly tarih ýderisi endi bastaldy. Odan bas tartudyng da, kýder ýzuding de reti joq, bar ýmit alda. Qos halyqtyng kórmegeni kóp bolsa da, kórgeninen qorytatynday jýrip ótken iz bar.

Sarapshylardyng aituynsha, búl elderding eki ýlken mәsele boyynsha oilary tútasuda: ónirdegi ózekti su, quat mәselesi jәne Aughanstan baghytyndaghy sayasy qadamdar. Bәlkim, búghan osy joly evraziyalyq kenistiktegi ortaq tirlik te, týrki birligindegi manyzdy mәsele de qosylar. Qalay bolghanda da qazaq-ózbek ekiligi payda bolsa, Orta Aziyalyq ólkede ghana emes, әlemdegi óz sózin aitar týrkilik dauystyng ornyqty shygharyna ýmit ýstelene týseri qaq. Halyqaralyq sayasy auanda strategiyalyq jýie qúrushy osynday birtútas qadamgha bastaytyn birigu kerek-aq.

Abai.kz