Ózbekting jerimizge talasa bastaghanyna tang qaldym. Kerisinshe, kenes kezinde ózbekke ótip ketken jerdi qaytarudy biz talap etsek kerek edi ghoy. Endeshe, múny qalay týsinuge bolady? Tariyhqa jýginsek múnday oqighalar bolyp túrghan eken. Biri arghy babalarymyzdyng basynan ótipti.

T. Júrtbaydyng «Dulygha» atty qos tomdyq әpsanasynda Móde qúttyng basyndaghy mynaday jaghday bayandalady. Keudesine nan pisip, Módeni mensinbegen oiqyrdyng begi elshi jiberip, Hún kósemining sәigýligin súratady. Búl taba edi. Biyler óre túrsa da Móde shydaydy - beredi. Dәnikken bek qatynyn súraydy. Búl masqara edi. Biyler men batyrlar qylyshqa jarmassa da Móde shydaydy - beredi. Kóp úzamay әlgi elshi taghy keledi.

- Sizder biyl Sarjaylaugha qonystanghaly jatyr ekensizder. Bizding begimiz: «Onda barmay-aq qoysyn. Men jaz jaylap, hún hanshasynyng toyyn sonda jasaymyn. Kóshin keri әketsin.» dedi -, deydi.

Módening kýtkeni osy edi. Biraq biyler ony týsinbey:

 - E, bir jazgha eshtenesi ketpes. Shópting tamyry kesilmeydi. Jese, sabaghyn jeydi. Bereyik,- deydi jarysa.

Sonda Móde týtigip:

- Aldynghy eki joly qorlansam da kóndim. Búl meni basynghany edi. Al jerimdi súraghany - halqymdy qorlaghany. Jer meniki emes - eldiki. Elimdi qorlatpaymyn! Soghysamyn! Túrysatyn jerin aitsyn! - dep atqa qonyp, oiqyrlardy tas- talqan etipti.

Ózbekting jerimizge talasa bastaghanyna tang qaldym. Kerisinshe, kenes kezinde ózbekke ótip ketken jerdi qaytarudy biz talap etsek kerek edi ghoy. Endeshe, múny qalay týsinuge bolady? Tariyhqa jýginsek múnday oqighalar bolyp túrghan eken. Biri arghy babalarymyzdyng basynan ótipti.

T. Júrtbaydyng «Dulygha» atty qos tomdyq әpsanasynda Móde qúttyng basyndaghy mynaday jaghday bayandalady. Keudesine nan pisip, Módeni mensinbegen oiqyrdyng begi elshi jiberip, Hún kósemining sәigýligin súratady. Búl taba edi. Biyler óre túrsa da Móde shydaydy - beredi. Dәnikken bek qatynyn súraydy. Búl masqara edi. Biyler men batyrlar qylyshqa jarmassa da Móde shydaydy - beredi. Kóp úzamay әlgi elshi taghy keledi.

- Sizder biyl Sarjaylaugha qonystanghaly jatyr ekensizder. Bizding begimiz: «Onda barmay-aq qoysyn. Men jaz jaylap, hún hanshasynyng toyyn sonda jasaymyn. Kóshin keri әketsin.» dedi -, deydi.

Módening kýtkeni osy edi. Biraq biyler ony týsinbey:

 - E, bir jazgha eshtenesi ketpes. Shópting tamyry kesilmeydi. Jese, sabaghyn jeydi. Bereyik,- deydi jarysa.

Sonda Móde týtigip:

- Aldynghy eki joly qorlansam da kóndim. Búl meni basynghany edi. Al jerimdi súraghany - halqymdy qorlaghany. Jer meniki emes - eldiki. Elimdi qorlatpaymyn! Soghysamyn! Túrysatyn jerin aitsyn! - dep atqa qonyp, oiqyrlardy tas- talqan etipti.

Qayran babalar-ay! Móde jer tútastay halqyniki ekenin, sol kezde qytay qorghanynan Kaspiyge deyin sozylyp jatqan daladan ózine - Hún kósemine tiyesilisi eni eki, úzyny ýsh qúlash kóri ghana ekenin bizge tәlim etip qaldyrypty. Jerge kóz alartqandy ayamapty. Biz ne istep otyrmyz? Ózbek ghalymy (http://fundamental-economic.uz/) ózdiginen múnday maqala jaza almaydy. Demek, bireulerding emeuirinimen tamyrymyzdy basyp kórmek pe?

Jerge talasqan memleket ózinining kýshine senimdi boluy kerek. Nemese halyqaralyq qauymdastyqqa sýienui qajet. Ádette búl qauymdastyq qúr sózden artylmaydy. Endeshe, ózbektiki ne joryq? Osyny taldap kóreyik.

Ózbek bizden eki ese kóp. Adamy resursy artyq, asa shydamdy halyq. Búl bir. AQSh Aughanstannan shyghatyn qaru-jaraghyn ózbekterge tastap ketetin kórinedi. Demek, kórshimiz kýrt kýsheyedi. Ol bizding Izrayliden satyp alyp, bir atqanda shashylyp qalghan ot qaruymyz emes. Ábden synaqtan ótken, tandauly úshaqtar, tankiler, zenbirekter, zymyrandar. Búl - eki. Ýshinshi - qarudy qoldanudy ýiretedi degen syltaumen әskeriyler qalady. Al olar aughanstanda neshe jyl soghysqan, býgingi kýngi soghys taktikasyn asa jetik mengergen jyryndylar. Eshkimdi ayamaytyn, aziyalyqtargha shekesinen qaraytyn kәsibiyler. Bizding әskeriyler oqu-jattyghu oiyndarynan arygha barmaghandar. Kezinde Aughanstandaghy soghysta bolghan ofiyserler týgeldey otstavkagha ketken. Onyng ýstine odan bergi jiyrma bes jylda soghys tәsilderi jetilip ketti. Demek, AQSh әskeriyleri kómekke kelse ózbek әskeriylerining biliktiligi eselep artady. Tórtinshi- osy tehnikany jóndeu ýshin ózbek AQShpen ýnemi әskery qarym qatynasta bolugha mәjbýr. Qosalqy bólshekterdi solardan alady. Demek әskery yntymaqtastyq jogharylaydy.

Qarapayym taldau ózbek ghalymynyng jerge talasynyng artynda belgili kýshterding yqpaly baryn kórsetetindey. Osynday jaghdayda sayasy sarapshylardyn, biylikke jaqyndardyn, biylikting ýndemey otyrghany tang qaldyrady. Múnday jaghday da tarihta bolghan. Kezinde Stalin nemisterding әrtýrli arandatularynan ýndemey qútylghysy kelgen. Aqyry ne boldy? Áriyne, qazir onday zaman emes. Ózbek bas sala qoymas. Biraq qyr kórsetuin bastady. Anau jyldary qytaygha jer bergenimiz iyekterin qyshytqanday.

Qalay desek te ózbek bir oiyngha kirisken sekildi. Endigi jýris bizding ghalymdardan, biylikten boluy tiyis. Mandaylaryn jargha soghu qajet. Asqynbay túrghanda. Álde men qatelesip, týimedeydi týiedey etip otyrmyn ba?                                                    

Kamal qajy Ábdirahman

Astana

Abai.kz