Adam qúqyqtaryn qamtamasyz etetin qúqyqtyq normalar qaralghan kezdesuge Parlament deputattary, memlekettik organdar men halyqaralyq úiymdardyn, ÝEÚ ókilderin, týrki memleketterining Ombudsmenderin, qoghamdyq pikir kóshbasshylaryn jәne basqa da sarapshylar jiyldy.

Konferensiyagha qonaqtaryn Qazaqstandaghy Adam qúqyqtary jónindegi uәkil Artur Lastaev qarsy aldy. Spiyker forum BÚÚ-nyng "Adam qúqyqtary 75" jahandyq bastamasyn qoldau maqsatynda ótkizilip jatqanyn atap ótti.

–Adam qúqyqtarynyng jalpygha birdey deklarasiyasy qúndylyqtarynyng orasan zor әlemdik manyzdylyghyn, olardyng elimizding jәne býkil adamzattyng damuyndaghy rólin, qúqyq qorghau mekemelerining jahandyq ornyqty damugha qosqan ýlesin eskere otyryp, bizding konferensiya júmysyn Preziydenti Qasym-Jomart Toqaev qúptady, – dedi ol.

Ol orayly sәtte byltyr jýrgizilgen konstitusiyalyq reformanyng rólin qúqyq qorghau instituttaryn nyghaytugha septeskenin atap ótti.

–Bizge adam qúqyqtaryn sot arqyly qorghaudyng tiyimdiligi asa manyzdy bolyp kórinedi. Ádil sot isin jýrgizu qúqyghy adamnyng negizgi qúqyqtarynyng biri sanalady. Adam qúqyqtarynyng qorghalu dәrejesi jәne onyng tútastay alghanda qúqyqtyq sharalardyng tiyimdiligin qabyldauy últtyq sot rәsimderining qoghamnyng halyqaralyq standarttary men ýmitterine sәikestigine baylanysty, – dedi Ombudsmen.

Osy kýni Memleket basshysynyng atynan QR Preziydenti janyndaghy Adam qúqyqtary jónindegi komissiyanyng tóraghasy Rogov Igori Ivanovich qúttyqtau sóz sóiledi:

–Songhy jyldary bizding elimizde demokratiya men qúqyq ýstemdigining qúndylyqtarynan tuyndaytyn auqymdy ózgerister jýzege asyryldy. Jýrgizilgen reformalardyng nәtiyjesinde biylikting zannamalyq tarmaghy kýsheytildi, saylau jýiesining proporsionaldy-majoritarlyq modeli engizildi. Ólim jazasyn tolyghymen joi manyzdy qadam boldy. Konstitusiyalyq sot óz júmysyn bastady, oghan qazir barlyq azamattar tikeley jýgine alady. Ombudsmenning ókilettikteri edәuir keneytildi, onyng әr ónirde ókildikteri payda boldy.

Qazaqstan adam qúqyqtary men bostandyqtaryn qorghau jýiesin nyghaytu, elde zandylyq pen tәrtipti qamtamasyz etu jónindegi dәiekti jәne keshendi júmysty jalghastyrady. Búl bizding memlekettik sayasatymyzdyng negizgi basymdyqtarynyng biri,– dedi ol.

Qúttyqtau barysynda QR Konstitusiyalyq Sotynyng Tóraghasy Asimova Elivira da sóz sóiledi:

– Biylghy jyly Adam qúqyqtary taqyrybynyng ózi barshagha qadir-qasiyet, tendik jәne әdilettilik" úranymen sýiemeldenetinin atap ótkim keledi jәne búl iske asyrylyp jatqan jobalardyng basynda túrghan júmysty kórsetedi. Tәjiriybe kórsetkendey, kez-kelgen ekonomikalyq, әleumettik joba әrdayym qoghamnyng jәne belgili bir adamnyng mýddelerin eskeru qajettiligimen birge jýredi,-dedi ol.

Konferensiyany QR Adam qúqyqtary jónindegi uәkil kensesi, QR Preziydenti janyndaghy Adam qúqyqtary jónindegi Komissiya, QR Syrtqy ister ministrligi, Qazaqstandaghy kóshi-qon jónindegi halyqaralyq úiym jәne Birikken Últtar Úiymynyng Damu Baghdarlamasy (BÚÚDB), sonday-aq Europadaghy qauipsizdik jәne yntymaqtastyq úiymy (EQYÚ) úiymdastyrdy.

Forum ayasynda 3 negizgi sessiya ótti:

1. Adam qúqyqtary salasyndaghy halyqaralyq standarttardy últtyq zannamagha engizu tәjiriybesi;

2. Ádil sot isin jýrgizu jәne sot tóreligine qol jetkizu qúqyghyn iske asyru;

3. Parij qaghidattary kontekstinde qúqyq qorghau instituttaryn institusionaldyq damytu jәne nyghaytu.

Abai.kz