Bala tәrbiyesine búrynnan mәn beretinmin. Songhy eki jylda arnayy zerttey bastadym. Aqyl aita salu eng onay. Sizdermen kórgen-týigenimdi, jibergen qatelikterimdi bólise jýreyin. Erikkennen jazbadym. Qolynyz tiyse – Siz de oy qosynyz. Óitkeni, kez kelgen memleket siyaqty әr otbasynyng ózindik daghdysy, zany bolady.

Aldynghy buyndardyng jәne bizding ósken shaq endi kelmeske ketti. Qazir zaman sipaty mýlde ózgergen. Óziniz kórip ósken qúndylyqtarmen balanyzdy tәrbiyeley almaysyz. Biz kórgen týieli kósh, en jaylau, boz borany búrqaghan iyen qystau, ógiz jekken arba-shanamen su tasu, ózennen múz oiy, kishirek kezde qoshqar men serke minip, eseye kele asau tay ýiretu, jýn sabaudan sadaq iyip, әjelerding shyptasynan dini juan shy suyryp alyp, basyna shege qadap jebe jasau, bastauyshty ýsh shaqyrym, odan keyin jeti shaqyrym qashyqtaghy mektepke kýndelikti qatynap oqu... aita bersek kóp-aq.

Balanyzgha aitynyz – senbeydi ne jýre tyndaydy.

Jas kýninizde elesin de kórmegen, ózinizge mýlde jat jana tehnologiya ghasyryna tosyrqay qarap jýrgen bolarsyz.

Balalarynyz ýshin olay emes. Jogharyda tizbelegen balalyq shaghynyz olargha tek anyz siyaqty ghana әser beredi.

Qazir kóz aldynyzda kip-kishkentay bolyp jýrgen balalar erten-aq ósip ketkenin sezip te ýlgirmeysiz. Bala-otbasy-qogham-memleket! Erteng taghy әlgindey eks-ministrler ósirmeu ýshin tәrbiyeni býginnen bastanyz!

Álqissa, әuelgi maqsatqa oralayyq.

Birinshi, aldymen Siz eseyip kele jatqan balanyzdyng aralasatyn ortasymen jaqsy tanys bolynyz. Mysaly, ózim ara-túra balalarym mektepke bararda jәne qaytarda jasyryn andimyn. Dýkennen ne alady, ary qaray kimdermen birge mektepke kiredi jәne qaytady?

Ózin ynghaysyz sezinbes ýshin nan-sýt syltauymen syrtqa júmsap jiberip, kiyim qaltalaryn, sumkasyn tura gitlerlik polisiya – Leybshtandart SS siyaqty tintemin. (Elketrondy temeki, qauipti dәri-dәrmek nemese әldekimdermen júldyzy kelispey, pyshaq, ótkir qayshy salyp jýrui mýmkin).

Elketrondy temeki demekshi, ýiim mektepting tura aldynda, ýy astynda ýlken bazar bolghandyqtan úly bolsyn, qyzy bolsyn sol bәleni talasa shegip túrghan oqushylardy ýnemi kóremin.

Dostaryn ýige kóptep ertip keluin qalaymyn. Dastarhan basynda olargha aiyryqsha yqylas kórsetip, әngimege tartamyn, ata-tegin, әleumettik jaghdayyn baqylaymyn. Ózimshe psihologiyalyq analiz jasaymyn.

Ózim feldisher bolghasyn, әr aptalyq tamaqtanu mәzirin әr týrli týzemin. Demalys, úiqy uaqytyna múqiyatpyn. Kóktemde jәne kýz sonynda med.ortalyqtarda qan synamasyn, әr týrli diyagnozdyq anyqtamalar jasatamyn da, qay vitamiyn, kalsiy, miyneraldar kem, sol boyynsha keshendi em jýrgizemin. Qajet bolsa, ukol-sistemalar salamyn. Et pen auyl ónimderin tútynugha tyrysamyn.

Kitap oqugha, yutubtaghy paydaly materialdar men kinolardy kóruge әr týrli tәsildermen yntalandyramyn. Tiyk-tok, insta siyaqty әleumettik jeliler men oiyn programmalaryna tyiym salynghan.

Úl ne qyz dep bólmeymin. Biraq, tәrbiyesine kelgende bәribir bólek qaraugha tiyis bolady eken. Qyzdardy jónge salu kerek bolsa, sheshesine iyek qaghamyn. Arghy bólmege baryp, ózderi sheship qaytady)

Al, batyrym Musik Otshigen (Mústafa Otshygen ghoy). Otshy – kók Týrik tilinde. Ot ústaushy, shanyraq iyesi. Erkeletken kóp atynyng biri) óz nazarymda. Kishkentay kezinde may qúiryqtan azdap qaqqanym bolmasa, jalpy, bala úrmaytyn, agressiya kórsetpeytin adammyn.

Balalarmen ýide de, týzde de kóp әngimelesemin. Sayahatqa, kórkem tau, nu orman, móldir sugha kóp aparamyn. Nege qyzyqsa sony qudyramyn. Sodan bolar, ýide baghasy әjeptәuir dombyra, pianino, gitara, syrnay siyaqty aspaptarmen qatar әr týrli sporttyq jattyghu kiyimderi, suret qúraldary tolyp jatyr. Bylay qarasanyz bos shyghyn. Biraq, birin tastap, birine ketetin balanyng zany. Ol ýshin úryspaymyn. Sol qyzyqqan qalyng ónerding birin ústasa, sodan janyna tynyshtyq tapsa jetip jatyr. Eng bastysy – bala kýninen ókinish qalmasyn deymin.

Qatungha aitamyn, «Ol zattardy satpa nemese bireuge berme. Búlar aman bolsa, erteng 18-20-gha tolghan song qanattanyp, úshyp ketedi. Solardyng balalyq elesin ústap ekeuimiz qalamyz. Qartayghanda sol kiyimderin iyiskep, tútynghan zattaryn sipap, jastyq shaghymyzdy, qúlyndardyng baqytty balalyq shaghyn eske alamyz. Bizde basqa ne bar?», – dep...

Jalghasy bar.

Alda da aitarym kóp.

Úlarbek Dәleyúly

Abai.kz