QR Mәdeniyet jәne aqparat ministri M.A.Qúl-Múhammed Elordadaghy Ortalyq kommunikasiyalar qyzmetinde brifing ótkizip jatyr. Ol baspasózókilderimen kezdesu barysynda tómendegi mәselerdi sóz etti.

Múrajaylar turaly

Elimizde jalpy sany 89 muzey júmys isteydi. Sonyng ishinde Almatydaghy Ortalyq memlekettik muzey, Á.Qasteev atyndaghy óner muzeyi jәne Astanadaghy Altyn búiymdar muzeyi siyaqty iri múrajaylar da bar.

Osy uaqytqa deyin Astana qonaqtaryna qazaq halqynyng arghy, bergi tarihynan keninen maghlúmat beretin memlekettik dengeydegi ýlken muzey bolghan joq.  Elbasymyz búl problemany da sheship berdi. Qazir Tәuelsizdik sarayynyng janynan jalpy kólemi 73 myng sharshy metrlik Últtyq muzey salynuda. Ony Tәuelsizdik, Astana, Altyn, Tarih jәne Óner múrajaylarynan túratyn tútas muzeyler kesheni  deuge әbden bolady.  Qazir onda negizinen qúrylys júmysy ayaqtalyp, múraghattau isi bastalyp ketti. Amanshylyq bolsa, keler jazda ashylatyn bolady.

Kitaphanalar turaly

QR Mәdeniyet jәne aqparat ministri M.A.Qúl-Múhammed Elordadaghy Ortalyq kommunikasiyalar qyzmetinde brifing ótkizip jatyr. Ol baspasózókilderimen kezdesu barysynda tómendegi mәselerdi sóz etti.

Múrajaylar turaly

Elimizde jalpy sany 89 muzey júmys isteydi. Sonyng ishinde Almatydaghy Ortalyq memlekettik muzey, Á.Qasteev atyndaghy óner muzeyi jәne Astanadaghy Altyn búiymdar muzeyi siyaqty iri múrajaylar da bar.

Osy uaqytqa deyin Astana qonaqtaryna qazaq halqynyng arghy, bergi tarihynan keninen maghlúmat beretin memlekettik dengeydegi ýlken muzey bolghan joq.  Elbasymyz búl problemany da sheship berdi. Qazir Tәuelsizdik sarayynyng janynan jalpy kólemi 73 myng sharshy metrlik Últtyq muzey salynuda. Ony Tәuelsizdik, Astana, Altyn, Tarih jәne Óner múrajaylarynan túratyn tútas muzeyler kesheni  deuge әbden bolady.  Qazir onda negizinen qúrylys júmysy ayaqtalyp, múraghattau isi bastalyp ketti. Amanshylyq bolsa, keler jazda ashylatyn bolady.

Kitaphanalar turaly

Qazir Qazaqstanda mektepterdegi shaghyn kitaphanalardy qosyp eseptegende týrli dengeydegi 10 myngha juyq kitaphana bar. Sonyng ekeui – últtyq. Elimizdegi eng ýlken kitaphana   Almatyda   ornalasqan.   Onyn   qorynda                6 millionnan astam kitap bar.

Astananyn  bir  kemshin  túsy kitaphana bolatyn. Osydan 9 jyl búryn Elbasy tapsyrmasymen ashylghan Astanadaghy últtyq akademiyalyq kitaphanada 800 myngha juyq kitap bar.

Qazir jastar kitapty az oqidy degen pikir qalyptasqan. Óz basym onymen tolyq kelispeymin. Dúrysy, jastar kitaptyng elektrondy  núsqasyn oqidy.  Men de qashan kitaptyng baspalyq núsqasy qolgha týskenin kýtpey-aq, internettegi elektrondy núsqasyn oqugha kóshtim.

Mine, osynday kreativti oqyrmandar  ýshin ministrlik «Qazaqstannyng elektrondy kitaphanasyn» ashty. Qazir onda 4280 kitap, 16 mynnan astam qújattardyng elektrondy kóshirmesi ornalastyrylghan. Aldaghy uaqytta jyl sayyn ondaghy kitaptar sany tolyghyp túratyn bolady. Sizderdi de osy últtyq elektrondy kitaphanany paydalanugha shaqyramyn.

Til turaly

Til – bizding elimizde, әsirese ziyaly qauym men qazaq tildi búqaralyq aqparat qúraldarynda jii qozghalatyn taqyryp.

Men de, ózderiniz siyaqty, qazaq tilining janashyrymyn. Salystyryp kóreyikshi, qazir býkil Qazaqstan boyynsha qazaq mektepteri men aralas mektepterde qazaq tilinde bilim alatyn oqushylardyng sany elimizdegi mektepke baratyn barlyq oqushylardyng 71 payyzyn qúraydy. Men kezdesu aldynda tura osy derekti respublikalyq Statistikalyq agenttik basshysymen naqtylap aldym. Aytynyzshy, osydan 20  jyl búrynghy jaghday qanday edi?! Janaghy men aitqan payyzdyq kórsetkishten eki esege juyq tómen bolatyn. Tipti Qazaq SSR-ning keybir oblys ortalyqtarynda jalghyz ghana qazaq mektebi, onyng ózi auyldan kelip oqityn balalargha arnalghan mektep-internattar bolatyn. Býgingi jaghday mýldem basqasha.

Osydan 10 jyl búryn respublikamyzdaghy keybir telekanaldar men radiostansiyalar ishinde qazaq tilinde jarty minut ta habar taratpaytyndary az bolghan emes.  Qazir solardyng bәri zang shenberinde keminde 50 payyz qazaq tilinde habar taratugha mindetti. Áriyne, olardyng sapasy men kórsetetin uaqyty jóninde qoyatyn talabymyz da joq emes.

Qazaq tilindegi gazet, juraldardyng tirajy da artyp keledi. Onyng kósh basynda 200 myndyq tirajben «Egemen Qazaqstan» túr. Respublikamyzdaghy bir de bir orys tildi gazet osy kórsetkishti manaylay da almaydy.

Aldaghy uaqytta qazaq tilindegi gazet-jurnaldar óz basylymdarynyng saytyna erekshe nazar audarulary qajet.  Býkil dýnie jýzinde baspa týrindegi basylymdardyng sany da, tirajy da azayyp keledi. Mәselen, ótken jyly jeltoqsanda әlemge әigili «Newsweek» jurnaly ózining eng songhy baspa núsqasyndaghy nómirin shyghardy. Sondyqtan qazaq tildi basylymdar, әsirese jurnaldar ózderining sayttaryn damytudy myqtap qolgha alghandary jón. Búl – zaman talaby.

Abai.kz