Salyq - әrbir qazaqstandyqty alandatyp otyrghan mәsele. Búl taqyrypty kóp jazyp, jiti qadaghalap jýremin.

Byltyr ýkimet 3 payyzdyq jenildetilgen salyq saludyng ornyna ShOB ýshin 4 payyz (jeke túlghalarmen operasiyalar ýshin) jәne 8 payyz (zandy túlghalar ýshin) bólshek sauda salyghyn engizdi. Onyng ýstine, ónirlerge birinshi mólsherlemeni 2-3%-gha deyin óz betinshe tómendetuge rúqsat etildi.

Biraq, oblystar men qalalardyng barlyghy derlik bastapqyda ýnsiz qalghandyqtan, bizneske týsetin salmaq arta týsti. Byltyr jyl boyy osy mәsele boyynsha shaghyn jәne orta biznesting mýddesi ýshin «Aq jol» partiyasy memlekettik organdarmen kýresip ótken edi.

Men aqjoldyqtar el boyynsha salyq mólsherlemesin 2 payyzgha deyin tómendetudi talap etken tórt (!) deputattyq saualdy kózim shaldy.

Azat Peruashevting komandasy alghashqy múnday saualdy 2023 jyldyng sәuirinde Qarjy ministrligine joldaghan edi.

Ýkimet búl júmysty ýilestiruden bas tartyp, bólshek saudagha salynatyn salyq mólsheri oblystarda belgilenedi dep jauap berdi.

Qarjy ministrligi mәseleden qashqasyn, mausym aiynda aqjoldyqtar barlyq әkimder menmәslihat tóraghalaryna saual joldady.  Onyng ýstine olar Mәjilis minberinen ghana emes, partiyanyng barlyq oblystar men qalalardaghy 200-ge juyq deputaty bar mәslihattar arqyly da ýndeu jasady.

Al, jazda key ónirler búghan qúlaq asa bastady – Qyzylorda men Qaraghandy ​​oblystarynda bólshek sauda salyghyn 2 payyzgha, Astanada 3 payyzgha deyin tómendetti.

Ózge ónirler әli de irkilip túrghandyqtan, qarasha aiynda aqjoldyqtar taghy da saual joldap, búl joly Ýkimet basshysynyng syrttay baqylap otyrmay, barlyq әkimderge mәslihattarmen birge bólshek sauda salyghyndaghy 2 payyzgha deyin tómendetudi qarastyrudy tikeley tapsyruyn talap etti.

Al 2024 jyldyng qantarynan bastap búl ýrdis aqyry qarqyn aldy: aimaqtar men qalalar mәslihat sessiyalarynda birinen song biri mәseleni kótere bastady.  Aqtóbeden, Petropavldan, Shymkentten, Rudnyidan, Ereymentaudan jaghymdy janalyq aghyla bastady.

Aqpan aiyna qaray toghyz ónir "Aq jol" talabyn qoldap shyqty.

Quanyp, maqtanuymyz kerek siyaqty bop kórinui mýmkin.  Biraq aqpannyng 21-i kýni «Aq jol» partiyasy Parlamentte taghy da basqa aimaqtardy biznesti qoldaugha shaqyryp, salyq qyzmetkerleri 4 payyzdyq mejeni tómendetpey ústap túrghan Almatynyng ýnsizdigin erekshe atap ótti. Kýni keshe kәsipkerler osyghan baylanysty әkimdik aldynda miting te ótkizgen.

Sonymen qatar, «Aq jol» partiyasy shaghyn biznes ýshin salyq rejiymin neghúrlym liyberaldy patenttik salyq salumen tolyqtyrudy úsyndy.

Qazir jaldamaly qyzmetkeri joq, ainalymy jylyna 13 million tengeden aspaytyndar ghana patentpen júmys istey alady.

Deputat Erlan Barlybaevtyng esepteuinshe, múnday talapta kәsipkerding taza tabysy eldegi ortasha jalaqy 260 myng bolsa da, aiyna bir adamgha shamamen 60 myng tengeni ghana qúraydy.

Sondyqtan, patent súranysqa ie emes.

Shaghyn biznesting tabysy eng bolmaghanda ortasha jalaqy dengeyinde boluy ýshin (әitpese búl biznes emes, kәdimgi ómir ýshin kýres) aqjoldyqtar patenttik rejim boyynsha 3-4 qyzmetkerdi júmysqa alugha jәne jylyna 100 million tengege deyin ainalymgha rúqsat berudi úsyndy.

Kәsipkerding ózi qay salyq rejiyminde júmys isteu ynghayly ekenin ózi tandauy kerek: bólshek salyq boyynsha nemese patent boyynsha.  Bólshek sauda salyghynan aiyrmashylyghy (múnda buhgalter jaldap, ýnemi esep beru qajet), patent bizneske qajetti somany aldyn ala tóleuge mýmkindik beredi, sodan keyin eshqanday «baqylaushylardyn» ony tekserip, aiyppúl salugha qúqyghy joq.

Búl bastama sheneunikter tarapynan búdan da kóp qarsylyqqa tap bolatyny anyq.  Biraq ekonomikany yryqtandyru baghdarlamasyn әzirleu turaly Preziydentting tapsyrmasy bar ekenin úmytpayyq. Kәsipkerler partiyasynyng salyqtargha qatysty ústanymy osy baghdarlamagha eng qolaylysy jәne eng bolmaghanda júmyspen qamtylghandardy zandastyru arqyly naqty biznes ainalymyn kólenkeden shygharugha mýmkindik beredi.

Óitkeni, tipti eng kishkentay dýkende, shashtarazda nemese STO-da, әdette, kәsipkerding ózi ghana emes, onyng otbasy da júmys isteydi: bireu júmys jasaydy, bireu tazalyqqa jauap beredi, bireu kassada túrady.

Artyqshylyghy - patent shaghyn biznesti sheksiz tekseru men bopsalaudan qorghaydy.

Jәne salyqtyng ózin qarapayym әri týsinikti etedi.

Mihail Kozachkov

Abai.kz