QR Preziydenti janyndaghy Ortalyq kommunikasiyalar qyzmetinde birazdan beri Qazaqstan ónirleri basshylarynyng әr aptanyng júmasynda baspasóz mәslihatyn ótkizu nauqany jýrip jatyr. Osy kýnge deyin oblys basshylarynyng týgeline juyghy ózderi basqaryp otyrghan ónirding әleumettik-ekonomikalyq ahualymen tanystyryp, qordalanghan mәseleler boyynsha tilshiler qauymynyng saualdaryna jauap beruge tyrysyp baqty. Endi alda birqatar ghana әkimning baspasóz mәslihaty qalyp otyr. Býgingi osynday baspasóz mәslihatyna Manghystau oblysynyng әkimi Alik Aydarbaev qatysty.
Ákimning sózine qaraghanda, Manghystau oblysynda ónirlik jalpy ónim túraqty týrde ósim berude. Songhy 3 jylda onyng dengeyi 1 trln. 600 mlrd. tengege jetti. Halyqtyng jan basyna shaqqanda ónirlik jalpy ónim 19,6 myng dollardy qúrady. Áriyne, osy kórsetkishterge Manghystaudyng ken oryndary baylyghynyng qosqan ýlesi eleuli ekeni mәlim.
Negizgi makroekonomikalyq kórsetkishter boyynsha aghymdaghy jyly ónirde ong qarqyn bayqaluda. Múnay-gaz sektory memlekettik budjet týsimining eleuli kólemin qamtamasyz etude. Onyng ishinde Últtyq qor da bar. Mәselen, 2013 jyldyng 9 aiynda týsimderding jalpy kólemi 662 mlrd. tengeni qúrady, sonyng 403 mlrd. tengesi nemese 62 payyzy óndirushi kәsiporyndardyng esebinen jýzege asyryldy. Osy kezende Últtyq qordaghy Manghystau oblysy týsimining ýlesi 38 payyzgha jetti.

QR Preziydenti janyndaghy Ortalyq kommunikasiyalar qyzmetinde birazdan beri Qazaqstan ónirleri basshylarynyng әr aptanyng júmasynda baspasóz mәslihatyn ótkizu nauqany jýrip jatyr. Osy kýnge deyin oblys basshylarynyng týgeline juyghy ózderi basqaryp otyrghan ónirding әleumettik-ekonomikalyq ahualymen tanystyryp, qordalanghan mәseleler boyynsha tilshiler qauymynyng saualdaryna jauap beruge tyrysyp baqty. Endi alda birqatar ghana әkimning baspasóz mәslihaty qalyp otyr. Býgingi osynday baspasóz mәslihatyna Manghystau oblysynyng әkimi Alik Aydarbaev qatysty.
Ákimning sózine qaraghanda, Manghystau oblysynda ónirlik jalpy ónim túraqty týrde ósim berude. Songhy 3 jylda onyng dengeyi 1 trln. 600 mlrd. tengege jetti. Halyqtyng jan basyna shaqqanda ónirlik jalpy ónim 19,6 myng dollardy qúrady. Áriyne, osy kórsetkishterge Manghystaudyng ken oryndary baylyghynyng qosqan ýlesi eleuli ekeni mәlim.
Negizgi makroekonomikalyq kórsetkishter boyynsha aghymdaghy jyly ónirde ong qarqyn bayqaluda. Múnay-gaz sektory memlekettik budjet týsimining eleuli kólemin qamtamasyz etude. Onyng ishinde Últtyq qor da bar. Mәselen, 2013 jyldyng 9 aiynda týsimderding jalpy kólemi 662 mlrd. tengeni qúrady, sonyng 403 mlrd. tengesi nemese 62 payyzy óndirushi kәsiporyndardyng esebinen jýzege asyryldy. Osy kezende Últtyq qordaghy Manghystau oblysy týsimining ýlesi 38 payyzgha jetti.
Jalpy alghanda osy ónirde elding 13 payyzgha juyq ónerkәsiptik ónimi shygharylady. Songhy 3 jylda ónerkәsiptik ónim kólemi 1,3 esege ósip, 2 trln. 170 mlrd. tengeni qúrady. Aghymdaghy jyly 1,7 trln. tengening ónerkәsiptik ónimi shygharylghan kórinedi.
Belgili bolghanynday, halyqtyng jan basyna shaqqandaghy investisiya kólemi boyynsha elimizde Manghystau oblysy ýzdik ýshtikke enip otyr. 2012 jyly búl kórsetkish 698 myng tengeni qúrap, ortasha respublikalyq kórsetkishten eki esege asty.
«Investisiya qúrylymynda negizgi kólemdi múnay-gaz óndiru sektory alyp otyr. Jyl basynan beri ónirge 290 mlrd. tenge investisiya tartyldy, onyng ishinde múnay sektorynyng ýlesine 62 payyzy tiyesili», - dedi ónir basshysy. Jalpy aghymdaghy jylghy 9 aida oblysta 13,4 mln. tonna múnay óndirildi. Búl ótken jylghy dengeyge qaraghanda 101,4 payyzdy qúrap otyr.
Atap aitqanda, Qazaqstannyng industriyalandyru kartasyn sapaly jýzege asyru negizgi basymdyqtardyng biri ekenin eskersek, býginde kartagha manghystaulyq 34 joba enip otyr. Onyng ishinde respublikalyq kartada 2 joba, al ónirlikte 32 joba bar. Búl jobalardy jýzege asyru kezinde 8800 manghystaulyq júmysqa tartylady. Al sonyng ishinde 1800 adam býginde ayaqtalghan 23 jobada enbek etude.
Múnymen qosa, jyl sonyna deyin taghy eki iri joba ayaqtalatyn bolady. Olardyng ishinde smetalyq qúny 83,5 mlrd. tenge qúraytyn «Kaspiy Bitum» jәne «Kaspiy Sement» zauyttary bar. Sonday-aq, búl kәsiporyndar 600 túraqty júmys oryndarymen qamtamasyz etedi. Aldaghy jyldary smetalyq qúny 65,1 mlrd. tengening 9 jobasyn ayaqtau josparlanyp otyr. Búl túrghyda 3 mynnan astam jana júmys orny qúrylady eken.
Belgili bolghanynday, býginde oblysta baspana kezeginde 9 myng 787 adam túr, onyng ishinde Aqtau qalasy boyynsha 5415 adam tirkelgen. Ónirde jeke túrghyn ýy qúrylysyn salu ýshin jer telimderine degen súranys óte joghary. Kýni býginge deyin osy mәsele boyynsha әkimdikterge berilgen aryzdardyng sany 146 mynnan asady.
Alik Aydarbaevtyng sózinshe, Manghystau oblysynda túrghyn ýy qúrylysyn damytu baghdarlamalaryn jýzege asyru ayasynda songhy 3 jylda 1,5 mln. sharshy metrden astam túrghyn ýy paydalanugha berildi. Onyng 180,8 myng sharshy metri nemese 1751 pәteri memlekettik qarjy esebinen salyndy. Aghymdaghy jyly 340,5 myng sharshy metr túrghyn ýy paydalanugha berildi.
Býginde ónir býldirshinderi mektepke deyingi tәrbie berumen 81 payyz qamtyldy. «Balapan» baghdarlamasynyng arqasynda songhy 3 jylda jana balabaqshalar salynyp, al búryn jabylghandary qayta qalpyna keltirildi. Sonymen qatar, shaghyn ortalyqtar men jeke úiymdardy ashu mәselesine erekshe nazar audaryldy. Osynyng nәtiyjesinde taghyda 26 myng bala sapaly mektepke deyingi bilim alugha mýmkindik aldy. Qazirgi uaqytta mektepke deyingi tәrbie alu jәne bilim berumen qamtu 72 payyzdan 81,2 payyzgha deyin jetkizildi»,-dedi әkim.
Orta bilim salasynda ýsh auysymdy mektepter mәselesin sheshu ýshin biylghy jyly 4832 oryngha eseptelgen 7 bilim beru mekemesining qúrylysy ayaqtaldy. Búghan qosa 5220 oryndyq taghy 5 mektepting qúrylysy jýrgizilude. Biylghy jyldyng sonyna deyin eki bilim oshaghy tapsyrylady dep kýtilude. Nәtiyjesinde әkim oblysta ýsh auysymdaghy eki mektep qalatynyn jәne búl problema 2015 jylgha deyin óz sheshimin tabady dep sendirude.
Sonymen qatar A. Aydarbaev Janaózen qalasynyng da mәselesine toqtalyp ótti. Ol býgingi tanda Janaózende jaghday túraqty ekenin aita kele, 4 jyl búryn bastalghan 2020 jylgha deyingi qalany damytudyng keshendi jospary jýzege asyrylyp jatqandyghyn sóz etti. «Ózderiniz bilesizder, búl monoqala bolyp esepteledi jәne onyng barsha ekonomikasy «ÓzenMúnayGaz» AQ-nyng qyzmetine tikeley baylanysty. Kezinde Janaózen vahtalyq eldi meken retinde qúrylghan bolatyn. Ondaghy halyq sany 60 myndy qúrap, 16 mln. tonna múnay óndiriletin. Býginde osy jerde 120 myng adam túryp jatyr. Al óndiriletin múnay kólemi 5 mln. tonna», - dedi әkim.
Onyng sózine qaraghanda, qala halqy býginde ósip keledi. Múnda jyl sayyn 3 mynnan astam sәby ómirge kelude. Jәne búl kórsetkish ónirde eng joghary bolyp sanalady. Janaózen qalasyn 2020 jylgha deyin damytudyng keshendi jospary jәne Monoqalalardy damytu baghdarlamasy ayasynda tek 2013 jyldyng ózinde qalany damytugha 12 mlrd. tengege juyq qarjy baghyttaldy. Búl óz kezeginde auruhana, mektep, balabaqsha, jol mәselelerin sheshuge mýmkindik berude.
«Qazir qaladaghy әleumettik mәseleler men tirshilikti qamtamasyz etetin infraqúrylymnyng jayy belsendi dәrejede sheshilip otyr dep senimmen aitugha bolady», - dedi A. Aydarbaev.
Búdan keyingi sózin әkim myrza Janaózendegi júmyspen qamtu mәselesimen jalghady. «Qalada júmyspen qamtu problemasy saqtaluda. Barlyq adamdargha múnay salasynan júmys beru mýmkin emes. Jәne ony týsinu kerek. Degenmen de, «ÓzenMúnayGaz» kәsiporny servistik óndiristerdi ashu arqyly jana júmys oryndaryn qúru baghytynda tiyisti sharalardy jýrgizip keledi. Biz, qalada shaghyn jәne orta biznesti damytu sayasatyn negizge aldyq. Alayda, búl júmyspen qamtu mәselesin týbegeyli sheshpeydi»,-dedi ónir basshysy.
Osy orayda ol qalada jana kәsiporyndardy qúru kerektigin qadap aitty. «Sondyqtan da biz Ýkimette Janaózen manynda jana ken oryndaryn barlau jәne paydalanylyp jatqan ken oryndaryna qosymsha zertteu júmystaryn jýrgizu qajettiligin ýnemi kóterudemiz», - dedi A. Aydarbaev.
Búghan qosa oblys әkimi Janaózen oqighasynda zardap shekken azamattargha kómek beru júmysy aldaghy uaqytta da jalghasatynyn jetkizdi.
Onyng aituynsha, qazirgi kezde arnayy qor qúrylyp, oghan jan-jaqtan aqsha audarylyp jatyr. Sol qarjygha Janaózen oqighasynda zardap shekken azamattargha kómek beru kózdelgen. «Kómekke barynsha múqtaj azamattargha tiyisti qoldau sharalary jasalady. Men ózim baqylaytyn bolamyn», - dedi A.Aydarbaev.
Abai.kz