TILIMIZ TÁUELSIZDIKKE JETPEY, ELIMIZ TÁUELSIZ BOLA ALMAYDY

JENIS KÝNI QARSANYNDAGhY JENIS!

Qazaq tili ýshin kýres - Qazaq Eli ýshin kýres!

Til maydanynda ýlken-kishi kýrester dep qaraugha bolmaydy - әrbir algha basqan qadam -Memlekettik til ýshin - Memlekettik mýdde ýshin jenis

Elimizdegi Fortebanktyng júmysqa qabyldau ýshin jariyalaghan habarlamasyndaghy “QAZAQ TILIN BILU MINDETTI EMES!” degen qorlyq sózden shyqqan dau banktyng kinәni tilsiz robotqa - jasandy intellektige audaryp, qalyng elden keshirim súrauymen jәne Memlekettik tildi damyta beretin uәdelerimen bitti.

Bankting jauapty qyzmetkerleri post jariyalaghan belsendi til kýreskerlerine habarlasyp, keshirim súrap shyqty… Qazaq mektebin salyp jatqan kórinedi, qazaq suretshilerine qoldau jasaghan deydi tb. Bank osy uaqytqa deyin qazaq ýshin ne istepti, sony izdep, tizim jasap ketti…

Til ýshin kýres - tilsiz robotqa kinә audara salumen bitpeydi. Jasandy intellekti ózining bazasynda, qorynda ne bar, sony jazady. Yaghni, bankting sózdik qorynda “QAZAQ TILIN BILU MINDETTI EMES!” degen sóz bar, tipti jetkilikti de, “QAZAQ TILIN BILU - MINDETTI!” degen sóz joq, ómiri bolmaghan! Memlekettik tildi talap etu - bankter týgili memlekettik mekemelerding de kóbinde joq!

Ómirimizge endi alapat qarqynmen ene bastaghan Jasandy intelektining negizgi sózdik qory -Memlekettik til - Qazaq tili boluy tiyis! Ótken jyldyng ayaghynda Nazarbaev uniyversiytetinde qazaq-aghylshyn tilindegi Oksford sózdigining túsaukeserinde sóilegen sózimizde osynday talapty basa aitqan edik. Ol mine, aldymyzdan shyghuda.

Búnday sayasy qatelik, Memlekettik tilding rólin joqqa shygharu - tek Fortebankte ghana emes, elimizdegi eng ýlken bank Halyq bankten bastap, barlyq bankte de bar. Tek qarjylyq mekemelerde ghana emes, qúqyq qorghau organdarynda da, ministrlik pen әkimdikterde, memlekettik organdarda da memlekettik tilding zansyzdyqqa úshyrap kele jatqanyn jaqsy bilemiz. Sol ýshin memlekettik organdardan bastap, qarjylyq instituttar men mekemelerding bәrin tekserip shyghuy kerek tiyisti organdar.

Qayda bizding 2021 jylghy Halyqaralyq Qazaq tili qúryltayynan bastap, aiqaylap jýrip, eki jyl búryn qúrylghan Memlekettik tildi qadaghalaytyn Memlekettik vedomostvoaralyq komissiya? Áli kýnge deyin bir jiyny ótken joq qoy?

Tiyisti oryndar teksermegesin, halyq óz kýshimen, qoghamdyq úiymdar men til ýshin kýresushi belsendiler iske kirisip, memlekettik tildi qorghaytyn zannamanyng saqtaluyn talap etip keledi.

Byltyr biznesmen Ramili Muhoryapov degen kópshilik aldynda qazaq tiline qarsy shyghyp, dau-janjaldyng astynda qalghan. Oryssha sóilegenderge qazaqsha jauap berudi mәdeniyetsizdik dep sanaytyn ol zanymyzgha qarsy shyqqan… Kezinde eks preziydentimiz de “Oryssha súraqqa qazaqsha jauap bergender júmystan quylsyn” dep, ózi qol qoyghan zanyna qarsy shyqqan… Biznesmenning búl astamsuynyng aqyry qoghamnyng qatty narazylyghyna úshyrap, Muhoryapovqa tiyesili «Chocolife.me, Chocotravel, Chocomart.kz, iDoctor.kz, Aviata.kz» ónimderinen jappay bas tartu jónindegi ýndeulerge úlasyp ketken edi…

Biraq, bank dauy bitkenmen halyq dauy bitti me?

Qazaq tili ýshin kýres - Qazaq Eli ýshin kýres bitken joq?!. Ol qashan bitedi?!.

Ol elimizdegi barlyq júmysqa, qyzmetke alu ýshin “QAZAQ TILIN BILU MINDETTI EMES!” degen qorlyq sózden “QAZAQ TILIN BILU - MINDETTI!” degen zandyq sózge auysqan kýni bitedi!

Ol ýshin otyz jyldan beri qalyng el zarlap kele jatqanday, MEMLEKETTIK TILDI MINDETTEYTIN ZANG QABYLDAU KEREK!

Memlekettik til ýshin daudy tek Memlekettik til turaly zang ghana toqtata alady! Áytpese, osylay otyz jyl bir eldi eki tilge bólu arqyly ekige bólgendikten tuyp kele jatqan janjal jalghasa beredi. Oghan bәrimiz otyz jyldan beri naqty kuә bolyp kelemiz.

Búl qazaq tiline qarsylargha únasyn, únamasyn, irtyshbaevtar infarkt bolyp ketse de, ómirding ashy shyndyghy! Shyndyq ashy bolghasyn, Aqiqattan alystargha únamaydy! Biz búghan bәribir kelemiz! Ol tarihy da, tabighy da zandylyq!

Barlyghy 100 myng memlekettik qyzmetkerding memlekettik tildi bilmeytinderi 15-16 mynday desek, ol 20 million halyqtyng 0,01 payyzdayy ghana. Resmy mәlimet boyynsha 20 million halyqtyng memlekettik tildi mengergen 81 payyzy - 16 millionnan asa halyq.

Yaghni, 16 mynday memlekettik tilge miy jetpeytin “memlekettik qyzmetkerler” ýshin 16 million halyqtyng otyz jylday uaqyttan beri tildik diskriminasiyagha úshyrap kele jatqan zansyz masqaralyghyn toqtatu kerek

Qazaq tili qorlanyp jatqanda, Memlekettik mýddeni qorghap alghash dabyl qaqqan belgili әnshi, naghyz últ ziyalysy, Qazaqstannyng enbek sinirgen qayratkeri, әlemge qazaq tilin ýiretip jýrgen әigili әnshi, dýldýl Dimashymyzdyng әkesi Qanat Aytbay men Respublikalyq “QazBilimge” qaraytyn barlyq mektep-mekemelerining esepshotyn Fortebankten alyp tastap jatqan, elimizde qazaq tilin qorghap, alghash naqty is-әreketpen qarymta jauap qaytarghan últshyl ústaz, bilikti bilim qayratkeri Ayatjan Ahmetjanúlyna aitar Alghysymyz zor!

Ýnsiz qalmay, ýndeu jasaghan barlyq til kýreskerlerine kóp rahmet!

Tilimiz Tәuelsizdikke jetpey, Elimiz Tәuelsiz bola almaydy!

Qazybek Isanyng jazbasy

Abai.kz