ءتىلىمىز تاۋەلسىزدىككە جەتپەي، ەلىمىز تاۋەلسىز بولا المايدى

جەڭىس كۇنى قارساڭىنداعى جەڭىس!

قازاق ءتىلى ءۇشىن كۇرەس - قازاق ەلى ءۇشىن كۇرەس!

ءتىل مايدانىندا ۇلكەن-كىشى كۇرەستەر دەپ قاراۋعا بولمايدى - ءاربىر العا باسقان قادام -مەملەكەتتىك ءتىل ءۇشىن - مەملەكەتتىك مۇددە ءۇشىن جەڭىس

ەلىمىزدەگى فورتەبانكتىڭ جۇمىسقا قابىلداۋ ءۇشىن جاريالاعان حابارلاماسىنداعى “قازاق ءتىلىن ءبىلۋ مىندەتتى ەمەس!” دەگەن قورلىق سوزدەن شىققان داۋ بانكتىڭ كىنانى ءتىلسىز روبوتقا - جاساندى ينتەللەكتىگە اۋدارىپ، قالىڭ ەلدەن كەشىرىم سۇراۋىمەن جانە مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتا بەرەتىن ۋادەلەرىمەن ءبىتتى.

بانكتىڭ جاۋاپتى قىزمەتكەرلەرى پوست جاريالاعان بەلسەندى ءتىل كۇرەسكەرلەرىنە حابارلاسىپ، كەشىرىم سۇراپ شىقتى… قازاق مەكتەبىن سالىپ جاتقان كورىنەدى، قازاق سۋرەتشىلەرىنە قولداۋ جاساعان دەيدى تب. بانك وسى ۋاقىتقا دەيىن قازاق ءۇشىن نە ىستەپتى، سونى ىزدەپ، ءتىزىم جاساپ كەتتى…

ءتىل ءۇشىن كۇرەس - ءتىلسىز روبوتقا كىنا اۋدارا سالۋمەن بىتپەيدى. جاساندى ينتەللەكتى ءوزىنىڭ بازاسىندا، قورىندا نە بار، سونى جازادى. ياعني، بانكتىڭ سوزدىك قورىندا “قازاق ءتىلىن ءبىلۋ مىندەتتى ەمەس!” دەگەن ءسوز بار، ءتىپتى جەتكىلىكتى دە، “قازاق ءتىلىن ءبىلۋ - مىندەتتى!” دەگەن ءسوز جوق، ءومىرى بولماعان! مەملەكەتتىك ءتىلدى تالاپ ەتۋ - بانكتەر تۇگىلى مەملەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ دە كوبىندە جوق!

ومىرىمىزگە ەندى الاپات قارقىنمەن ەنە باستاعان جاساندى ينتەلەكتىنىڭ نەگىزگى سوزدىك قورى -مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق ءتىلى بولۋى ءتيىس! وتكەن جىلدىڭ اياعىندا نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە قازاق-اعىلشىن تىلىندەگى وكسفورد سوزدىگىنىڭ تۇساۋكەسەرىندە سويلەگەن سوزىمىزدە وسىنداي تالاپتى باسا ايتقان ەدىك. ول مىنە، الدىمىزدان شىعۋدا.

بۇنداي ساياسي قاتەلىك، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ءرولىن جوققا شىعارۋ - تەك فورتەبانكتە عانا ەمەس، ەلىمىزدەگى ەڭ ۇلكەن بانك حالىق بانكتەن باستاپ، بارلىق بانكتە دە بار. تەك قارجىلىق مەكەمەلەردە عانا ەمەس، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىندا دا، مينيسترلىك پەن اكىمدىكتەردە، مەملەكەتتىك ورگانداردا دا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ زاڭسىزدىققا ۇشىراپ كەلە جاتقانىن جاقسى بىلەمىز. سول ءۇشىن مەملەكەتتىك ورگانداردان باستاپ، قارجىلىق ينستيتۋتتار مەن مەكەمەلەردىڭ ءبارىن تەكسەرىپ شىعۋى كەرەك ءتيىستى ورگاندار.

قايدا ءبىزدىڭ 2021 جىلعى حالىقارالىق قازاق ءتىلى قۇرىلتايىنان باستاپ، ايقايلاپ ءجۇرىپ، ەكى جىل بۇرىن قۇرىلعان مەملەكەتتىك ءتىلدى قاداعالايتىن مەملەكەتتىك ۆەدوموستۆوارالىق كوميسسيا؟ ءالى كۇنگە دەيىن ءبىر جيىنى وتكەن جوق قوي؟

ءتيىستى ورىندار تەكسەرمەگەسىن، حالىق ءوز كۇشىمەن، قوعامدىق ۇيىمدار مەن ءتىل ءۇشىن كۇرەسۋشى بەلسەندىلەر ىسكە كىرىسىپ، مەملەكەتتىك ءتىلدى قورعايتىن زاڭنامانىڭ ساقتالۋىن تالاپ ەتىپ كەلەدى.

بىلتىر بيزنەسمەن راميل مۋحورياپوۆ دەگەن كوپشىلىك الدىندا قازاق تىلىنە قارسى شىعىپ، داۋ-جانجالدىڭ استىندا قالعان. ورىسشا سويلەگەندەرگە قازاقشا جاۋاپ بەرۋدى مادەنيەتسىزدىك دەپ سانايتىن ول زاڭىمىزعا قارسى شىققان… كەزىندە ەكس پرەزيدەنتىمىز دە “ورىسشا سۇراققا قازاقشا جاۋاپ بەرگەندەر جۇمىستان قۋىلسىن” دەپ، ءوزى قول قويعان زاڭىنا قارسى شىققان… بيزنەسمەننىڭ بۇل استامسۋىنىڭ اقىرى قوعامنىڭ قاتتى نارازىلىعىنا ۇشىراپ، مۋحورياپوۆقا تيەسىلى «Chocolife.me, Chocotravel, Chocomart.kz, iDoctor.kz, Aviata.kz» ونىمدەرىنەن جاپپاي باس تارتۋ جونىندەگى ۇندەۋلەرگە ۇلاسىپ كەتكەن ەدى…

بىراق، بانك داۋى بىتكەنمەن حالىق داۋى ءبىتتى مە؟

قازاق ءتىلى ءۇشىن كۇرەس - قازاق ەلى ءۇشىن كۇرەس بىتكەن جوق؟!. ول قاشان بىتەدى؟!.

ول ەلىمىزدەگى بارلىق جۇمىسقا، قىزمەتكە الۋ ءۇشىن “قازاق ءتىلىن ءبىلۋ مىندەتتى ەمەس!” دەگەن قورلىق سوزدەن “قازاق ءتىلىن ءبىلۋ - مىندەتتى!” دەگەن زاڭدىق سوزگە اۋىسقان كۇنى بىتەدى!

ول ءۇشىن وتىز جىلدان بەرى قالىڭ ەل زارلاپ كەلە جاتقانداي، مەملەكەتتىك ءتىلدى مىندەتتەيتىن زاڭ قابىلداۋ كەرەك!

مەملەكەتتىك ءتىل ءۇشىن داۋدى تەك مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭ عانا توقتاتا الادى! ايتپەسە، وسىلاي وتىز جىل ءبىر ەلدى ەكى تىلگە ءبولۋ ارقىلى ەكىگە بولگەندىكتەن تۋىپ كەلە جاتقان جانجال جالعاسا بەرەدى. وعان ءبارىمىز وتىز جىلدان بەرى ناقتى كۋا بولىپ كەلەمىز.

بۇل قازاق تىلىنە قارسىلارعا ۇناسىن، ۇناماسىن، يرتىشباەۆتار ينفاركت بولىپ كەتسە دە، ءومىردىڭ اششى شىندىعى! شىندىق اششى بولعاسىن، اقيقاتتان الىستارعا ۇنامايدى! ءبىز بۇعان ءبارىبىر كەلەمىز! ول تاريحي دا، تابيعي دا زاڭدىلىق!

بارلىعى 100 مىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتكەردىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلمەيتىندەرى 15-16 مىڭداي دەسەك، ول 20 ميلليون حالىقتىڭ 0,01 پايىزدايى عانا. رەسمي مالىمەت بويىنشا 20 ميلليون حالىقتىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن 81 پايىزى - 16 ميلليوننان اسا حالىق.

ياعني، 16 مىڭداي مەملەكەتتىك تىلگە ميى جەتپەيتىن “مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر” ءۇشىن 16 ميلليون حالىقتىڭ وتىز جىلداي ۋاقىتتان بەرى تىلدىك ديسكريميناتسياعا ۇشىراپ كەلە جاتقان زاڭسىز ماسقارالىعىن توقتاتۋ كەرەك

قازاق ءتىلى قورلانىپ جاتقاندا، مەملەكەتتىك مۇددەنى قورعاپ العاش دابىل قاققان بەلگىلى ءانشى، ناعىز ۇلت زيالىسى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، الەمگە قازاق ءتىلىن ۇيرەتىپ جۇرگەن ايگىلى ءانشى، ءدۇلدۇل ديماشىمىزدىڭ اكەسى قانات ايتباي مەن رەسپۋبليكالىق “قازبىلىمگە” قارايتىن بارلىق مەكتەپ-مەكەمەلەرىنىڭ ەسەپشوتىن فورتەبانكتەن الىپ تاستاپ جاتقان، ەلىمىزدە قازاق ءتىلىن قورعاپ، العاش ناقتى ءىس-ارەكەتپەن قارىمتا جاۋاپ قايتارعان ۇلتشىل ۇستاز، بىلىكتى ءبىلىم قايراتكەرى اياتجان احمەتجانۇلىنا ايتار العىسىمىز زور!

ءۇنسىز قالماي، ۇندەۋ جاساعان بارلىق ءتىل كۇرەسكەرلەرىنە كوپ راحمەت!

ءتىلىمىز تاۋەلسىزدىككە جەتپەي، ەلىمىز تاۋەلسىز بولا المايدى!

قازىبەك يسانىڭ جازباسى

Abai.kz