Keyingi kezderi elimizdegi baspasózding jaghdayy mýldem mәz emestigi eshkimge de qúpiya emes. Bir qyzyghy, qazirgi tanda elimizde qansha gazet shyghatyndyghy turaly naqty mәlimetti de esh jerden kezdestire almaysyn.

Resmy derekter júrtty әbden shatastyryp bitedi. Mәselen, elimizding Mәdeniyet jәne aqparat ministrligi byltyrghy tamyz aiynda barlyghy 2204 gazet tirkelgendigin habarlaydy. Múnyng ishinde qazaqshasy qansha ekendigin tipti, bólip te aitpaydy. «Elimizde gazetter negizinen qazaq jәne orys tilderinde shyghady» degen jalpylama aqparatpen shekteledi. Al vikiypediyagha jýgensek, ol 1156-gha deyin týsip ketedi. Sonda múnyng qaysysyna sendik? Al osynshama gazetting shyn mәninde shyghyp túrghandyghy qansha? Ol jayly eshkim de tis jarmaydy.

Óitkeni bizde, sirә, býkil búqaralyq aqparat qúraldarynyng ishinde tek әlemjeli ghana qalatyn shyghar. Mysal ma? Jetip artylady. Aytalyq, Mәjilis janyndaghy qoghamdyq palatanyng mýshesi, «Halyqaralyq sosiologiya jәne sayasat» qoghamdyq qory diyrektorynyng orynbasary Marat Shibutovtyng jazuyna qaraghanda, Últtyq kitap palatasy men «TMD baspasózi» atty jinaghynyng bergen mәlimetterine sәikes, elimizde 2010 jyly barlyghy 1197 gazet shyghyp túrghan. Al sodan keyin qúldyrau bastalghan. 2015 jyly búl kórsetkish 1131-ge týsse, 2020 odan nebәri 644 gazet qana qalghan. Odan bergi jaghday mýldem qúpiyagha ainaldy. Óitkeni búl saladaghy statistikalyq mәlimetti esh jerden kezdestire almaysyz. Búdan shyghatyn qorytyndy bireu-aq.  Eger gazetter sany óser bolsa, ony eshkim de qúpiya ústamas edi. Demek, keyingi tórt jyldaghy jaghday tipti de mәz emes.

Gazetterding taralymy da dabyl kótererliktey. Ol kórsetkish jalpylay alghanda 2014 jyldan 2022 jyldar aralyghynda segiz esege deyin qúldyraghan. Jarnama berushiler azayyp ketti, olardy oqyrmandargha jetkizetin poshta qyzmeti de syn kótermeydi, gazetterdi ótkizetin jer de joq. Ózgesin bylay qoyghanda, ýlken qalalardyng ózinde gazet dýngirshekteri sausaqpen sanarlyqtay ghana. Negizinen bireui әkimdikting qasynda, al ekinshisi temir jol beketinde oryn tebedi. Osymen gazet saudasy ayaqtalady.

Sonymen shynymen gazetterding tirshiligimizden baz keship ketuine az ghana uaqyt qaldy ma? Ózimizshe oy oilap, pikir qorytugha jeteleytin, sanamyzdy janghyrtyp otyratyn gazet degen qýdyretten aiyrylyp qalsaq ne bolamyz? Búghan kim kinәli? Oqyrman ba, әlde zaman talabyna sәikes kelmeytin gazetting ózi me?

Jaybergen Bolatov

Abai.kz