Balalaryn mektepte oqytqaly kelgen qandastar men mektep diyrektorlaryna ýshbu hat

Ár jyly jana oqu mausymy bastalarda alys-jaqyn shetelderdegi etnikalyq qazaqtar da balalaryn jetelep, Qazaqstangha aghylady. Dәl osy kezde bastalatyn bir «JYR» bar.

Ol «JYR» – sol shetten oralghan balalardy mektep diyrektorlarynyng mektepke alamay, әure-sarsangha salatyny.

«Áure-sarsangha salatyny» degen jay sóz, «ÓZEKKE TEBETINI» desek, dúrys bolady.

Áriyne, barlyq mektep diyrektorlary emes, birazy! Ásirese, ýlken qalalardaghy mektepterding diyrektorlary.

Osy mәselege baylanysty maghan habarlasatyn aghayyndardyng qatary kóp. Óte kóp. Ár jyly jýzdegen azamattar telefon soghyp, kómek súraydy.

Men solardyng bәrine qol úshymdy berip, balalaryn ózderi qalaghan mektepke týsirip berumen kelemin.

Qalay kómektesesiz deysiz ghoy, qoldanystaghy ZANGhA sýienip!

Qazaqstan Respublikasynyng «Bilim turaly» Zanynyng 66-babynda «Shet eldegi qazaq diasporasynyng bilim alu qajettilikterin qanaghattandyru» turaly bir emes, ÝSh NORMA bar.

Sonyng birinshi tarmaghynda: «Qazaqstan Respublikasynyng azamattary bolyp tabylmaytyn últy qazaq adamdardyng Qazaqstan Respublikasynda bilim alugha qúqyghy bar», - dep jazylghan!

IYә, qazirgi tanda shettegi qazaqtar bayaghyday qotaryla kóship kelip jatqan joq. Kósh sayabyrlap qaldy. Árkimning jaghdayy әr týrli. Songhy kezde shettegi qazaqtardyng bir bólimi balalaryn Qazaqstannan oqytugha әreket jasap jatyr. Olardyng da Atajúrtqa әr týrli jolmen kelip jatqany belgili. Keybir otbasylar ekige jarylyp, ata-ananyng bireui balasyn alyp kelse, endi bireuler balalaryn Qazaqstandaghy tuystaryna notariustalghan «SENIMHAT» beru arqyly qaldyryp ketuge mәjbýr boluda. Qazaqstangha múnday «JÝK SALU» Qytayda túratyn qazaqtarda kóbirek eken...

Bile-bilsenizder, búl da jetiskennen bolyp otyrghan sharua emes, qazaqtar kóp túratyn kórshi elderdegi sayasy jaghdaydyng kesirinen osynday qadamgha baruda olar!

Qayta, úrpaghyn shette qaldyrmay, óz OTANYNA jetkizuge baryn salyp jatqan sol ata-analargha biz rahmet aituymyz, aldynan shyghyp kómektesuimiz kerek!

Osy jerde basa aita ketetin bir týiin bar.

Qazir qazaqtar túratyn memleketterding kóbinde qazaq mektepteri joq. Bayaghyda jabylyp qalghan. Ondaghy qazaq balalar sol ózi túrghan elding tilinde oqidy. Tipti, keybireuleri ANA TILIN bilmeydi. ANA TILIN bilmeytin balany Últtyq baghytqa búrudyng ózi bir – qiyamet!

Shyndyghyn aitsaq, qazir sol ózining ANA TILINNEN ayyrylyp, tamyrynan ajyrap bara jatqan balalardy Qazaqstangha alyp keluding ózi onay sharua bolmay túr!

Qazaqstandy Ay men Kýnge tenep, maqtauyn asyryp, sol balalardy zorgha alyp kelgende, mektep diyrektorlary týrli syltau kórsetip, olardy mektepke almay qoysa, aitynyzshy, búl – ÓZ ÚLTYN ÓZEKKE TEPKEN emey, ne?!

«Atajúrtym!», «Otanym!» dep kelgendegi jaghday osy bolsa, diyrektorlardyng ittigin kórgen anau bala bayqús, qanday kýide bolmaq!?

Ol balany aldap-sulap ÓZ OTANYNA әreng alyp kelgen әke men ana bayqústyng bar armany men ýmiti selge ketpey me?!

Bir qyzyghy, bizding Qazaqstanda alystaghy aghayynnyng osy jaghdayyn sezbeytin, týsinbeytin mektep basshylary kóp!

Eng ókinishtisi, onday mektep diyrektorlary jogharydaghy «Bilim turaly» zannyng 66-babynyng birinshi tarmaghyndaghy: «Qazaqstan Respublikasynyng azamattary bolyp tabylmaytyn últy qazaq adamdardyng Qazaqstan Respublikasynda bilim alugha qúqyghy bar», - degen normadan habary joq!

Oqymaghan!

Tipti, keybireui «Bilim turaly» zannyng bar ekenin bilmeydi!

Búl turaly sәl keyinirek!

Sol ýshin, balalaryn Qazaqstannan oqytu ýshin oralghan qandastar!

Sizder eng aldymen osy «Bilim turaly» zannyng 66-babyn jattap alynyzdar!

Áriyne, Qazaqstangha janadan kelgen, birinshi mәrte ayaq basyp otyrghan aghayyndar ýshin búl ZANDY bilmeding dep kinalau dúrys emes.

Biraq, olardyng Qazaqstanda túratyn, erterek kelgen tuystary «Bilim turaly» zannyng 66-babyn sózsiz biluleri kerek!

Búryn bilmegen bolsanyzdar, mening osy maqalamdy oqyghan song kókeylerinizge týiip, Qúran sýresindey jattap alynyzdar.

Esterinizde bolsyn, Sizderdi qorghaytyn – birinshi Qúday, sonan song osy ZAN!

Arghy bettegi tuystarynyz balalaryn oqytugha alyp kelgende, mektep diyrektorlary olardy oqugha almay, syltau aita bastasa, «Qúrmetti diyrektor, Siz «Bilim turaly» zannyng 66-babyn oqynyz! Onda: «Qazaqstan Respublikasynyng azamattary bolyp tabylmaytyn últy qazaq adamdardyng Qazaqstan Respublikasynda bilim alugha qúqyghy bar!», - dep jazylghan! Siz myna balanyng sol zanmen bekitilgen QÚQYGhYN shektep túrsyz!», - dep, ol diyrektordan atalghan Zannyng atalghan babyn oqudy qatang talap etinizder!

Bolmasa, mening osy maqalamdy oqtynyzdar.

Eger, miy su bolyp ketken topas bireu bolmasa, «Bilim turaly» zannyng 66-babyn oqyghan son, shapshuyrlap túrghan әrqanday diyrektor SYLQ ete týsedi de, Sizding balanyzdy birden mektepke oqugha qabyldaydy.

Al, ol diyrektor búl Zandy oqyp túryp, Sizding balanyzdy mektepke oqugha qabyldaudan bas tartsa, onda maghan habarlasynyzdar.

Mening telefon nomerim: +77019884189. Ol diyrektormen ózim sóilesemin! Kerek bolsa, Qazaqstannyng qay týkpirinde bolsa da barugha dayynmyn!

***

Endigi mektep diyrektorlary turaly bir-eki auyz sóz.

Qúrmetti mektep diyrektorlary!

Men Astana qalasynyng túrghynymyn.

Sol sebepti, Astana qalalyq Bilim basqarmasynyng basshysy Qasymhan Senghaziyev bauyrymnyng familiyasyn Oqu-aghartu ministri Ghany Beysenbaevtyng familiyasyna qosyp, taqyrypqa shygharyp otyrmyn.

Biraq, búl «AShYQ HATYMDY» býkil Qazaqstannyng barlyq mektepterining diyrektorlaryna arnap jazghanymdy esterinizge salamyn.

Jogharydaghy qandastarymyzgha qaratyp aitqan sózderimnen bayqaghan bolarsyzdar, Qazaqstan Respublikasy «Bilim turaly» zanynyng 66-babyna say, Qazaqstan Respublikasynyng azamattary bolyp tabylmaytyn últy qazaq adamdardyng Qazaqstan Respublikasynda bilim alugha qúqyghy bar!

Tilekke qarsy, bizding mektep diyrektorlary, jogharyda aittym, «Bilim turaly» zannyng 66-babyn bilmeydi eken.

Mektep diyrektorlary men Bilim basqarmalary ýshin búl – dúrys emes! Úyat! Tipti, masqara jaghday!

Songhy eki-ýsh jyldyng ishinde Kóshi-qon sayasatymen on bes jyl boyy tynbay ainalysyp kele jatqan belsendi azamat, tәjiriybeli maman retinde, qandastarymyzdyng balalaryn oqugha almay qan qaqsatqan diyrektorlarmen kóp alystym. Ayausyz kýrestim deuge de bolady.

Endi Sizderge solardyng esimde qalghan bir-ekeuin aityp bereyin.

Birde Aqmola oblysynyng Ereymentau audanynan Rasul Qaynar degen azamat telefon soqty.

Ol Qytaydan birge tughan aghasynyng әieli (jengesi) balasyn alyp kelgenin, ol balany sol Ereymentau audanynyng ózi túrghan auyldaghy mektepten oqytqysy keletinin, biraq ol balany mektep diyrektory oqugha qabyldamay qoyghanyn aityp, kómek súrady.

Rasul Qaynardyng aituyna qaraghanda, onyng jengesi balasyn notariustalghan «SENIM HATPEN» Qaynargha tabystap ketpekshi eken.

Rasul Qaynargha sol mektep diyrektorynyng kensesine barlyq qújattarymen ana balany ertip barudy, kabiynetke kirgen song WhatsApp jelisi arqyly vidio qonyrau shalyp, meni sol mektep diyrektorymen betpe-bet sóilestirudi tapsyrdym.

Rasul Qaynar aitqanymdy oryndady. Viydeo arqyly diyrektormen sóilesu bastaldy. Diyrektordyng ata-jóni, janylmasam, Sәule Ánuarbekqyzy eken.

Sәule Ánuarbekqyzynyng aldynda kompiuter túr.

Amandyq-saulyq jasasyp, qysqasha tanysqan son, Sәule qaryndasymyzdan kompiuterdi ashyp, «Bilim turaly» zannyng 66-babyn oqudy ótindim.

Qyzyq bolghanda, diyrektor atalghan Zandy taba almay, aq ter, kók ter boldy.

Sosyn, Rasul Qaynargha WhatsApp jelisi arqyly «Bilim turaly» zannyng siltemesin jiberip, diyrektordyng 66-bapty oqyp shyghuyn kýttim.

Bes-alty minut ótken son, Rasul Qaynargha qayta telefon soqsam, Sәule Ánuarbekqyzy audandyq Bilim basqarmasynyng basshysy bolsa kerek, bireuge telefon soghyp, bolghan jaghdaydy bayandap jatyr. Sózderi maghan ap-anyq estilip túr.

– Pәlanbay Týgilenbaevich,  «Bilim turaly» zan degen Zang bar eken ghoy, sonyng 66-babynda «Qazaqstan Respublikasynyng azamattary bolyp tabylmaytyn últy qazaq adamdardyng Qazaqstan Respublikasynda bilim alugha qúqyghy bar» degen jazu bar eken, ne isteymin?! – deydi, Sәulesh diyrektor aldyndaghy kompiuterge ýnile týsip!

Ne kýlerimdi, ne jylarymdy bilmeymin, telefondy jaba saldym.

Jarty saghattan keyin, Rasul Qaynar telefon soghyp, «Sәule Ánuarbekqyzy ana balany mektepke oqugha qabyldaytyn boldy...», - degen quanyshty habardy jetkizip, rahmetin aitty.

Kórdiniz be, bildey bir mektepting әp-әdemi, jap-jas diyrektory «Bilim turaly» zandy oqu bylay túrsyn, onday Zannyng bar ekenin bilmeytin bolyp shyqty.

Taghy bir әngime.

Keshe – 12 tamyz kýni kәsipker Erbosyn Núrmúhanúly ekeuimiz bir júmyspen Astana qalasynyng әkimdigine bara qaldyq.

Qytaydan kelgen bir kelinshek qabyrghadaghy telefongha jarmasyp alyp, arghy betten abysynynyng bir qyzyn Astanadan oqtytu ýshin alyp kelgenin, notariustalghan «SENIM HATPEN» óz qolynda alyp qalyp oqytayyn dese, ol qyzdy №93 mektepting almay jatqanyn aityp, jalynyp túr eken.

Telefon soghyp túrghan kelinshekting aty-jóni Danabek Baqytgýl bolyp shyqty.

Ony qalalyq Astana qalalyq Bilim basqarmasyna jibergen №93 mektep diyrektorynyng kómekshisi me, hatshysy ma bilmeymin, Ayman degen múghalim eken.

Endi, Baqytgýlding telefony arqyly Aymanmen sóilesuime tura keldi.

Sóilestim.

Sóitsek, ana qyzdy №93 mektepke alu ýshin, «Senim hat» alghan azamat qalalyq Bilim basqarmasynyng «Oqugha alugha bolady!» degen kelisimin әkelu kerek eken.

«Joq, olay emes!» - dep, Aymangha «Bilim turaly» zanynyng 66-babyna say, Qazaqstan Respublikasynyng azamattary bolyp tabylmaytyn últy qazaq adamdardyng Qazaqstan Respublikasynda bilim alugha qúqyghy bar ekenin týsindirdik.

Tipti, atalghan Zannyng atalghan normasyn WhatsApp jelisi arqyly jiberdik.

Zandy kórgen son, manadan beri bet baqtyrmay shapshuyrlap túrghan Aymanjan da birden SYLQ ete týsti. Syndy!

Baghanaghy óktem dauys jayyna qalyp, endi barynsha sypayy, meyirimdi ýnmen «Týsten keyin balanyzdy qújattarymen alyp, diyrektorgha keliniz. Mektepke qabyldaymyzgha» kóshti...

Keshke qaray, Danabek Baqytgýl qaryndasymyz telefon soghyp, «Abysynynyng qyzy №93 mektepke qabyldanatyn boldy...» - degen quanyshty habar jetkizdi.

Arqamyzdan bir auyr jýk týskendey bolyp, biz de quanyp qaldyq...

Ardaqty mektep diyrektorlary!

Ózderiniz óte jaqsy bilesizder, biz «Ádiletti әri taza Qazaqstan» qúryp jatyrmyz.

Preziydentimiz Qasym-Jomart Toqaev: «Qazaqstan – qúqyqtyq memleket. Al kez kelgen qúqyqtyq memlekette azamattar men instituttardyng barlyghy zandardy, erejeler men normalardy mýltiksiz saqtaugha tiyis», - degen joq pa?!

Endeshe, Qasym-Jomart Kemelúly aitqanday, osynau zandardy, erejeler men normalardy mýltiksiz saqtaugha tiyis azamattardyng sap basynda, ardaqty mektep diyrektorlary, Sizder túrularynyz kerek qoy.

Ol ýshin, Sizderding qyzmet ýstelderinizding ong jaq betinde «Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasy», sol jaq betinde «Qazaqstan Respublikasynyng Bilim turaly» zany túruy tiyis!

Sizder әr kýni qyzmetke kiriserding aldynda, osy eki QÚJATTY qoldarynyzgha kezek-kezek alyp, basynan bastap, sonyna qaray paraqtap oqyp túrularynyz qajet.

Sonshalyqty qalyng roman emes qoy, Konstitusiya nebary 99 baptan, «Bilim turaly» zang 68 baptan túrady.

Kýnine bir baptap oqyp otyrsanyzdar, eki QÚJATTY jylyna eki-ýsh retten oqyp shyghularynyzgha bolady.

Osylaysha, jylyna ýsh retten oqy bersenizder, bes jylda eki QÚJATTY da týgel jattap alasyzdar da, shetterinizden ataqty ZANGER bolyp shyghasyzdar.

Esterinizde bolsyn, Zandy eng jaqsy biletin basshy – eng myqty basshsy!

Taghy da qaytalap aitayyn, biz ZANG ÝSTEMDIK ETETIN «Ádiletti, taza Qazaqstan» qúryp jatyrmyz.

Endeshe, eng aldymen Sizder ZANDY jaqsy biluge mindettisizder jәne ol zandy Ózderiniz ghana emes, qol astylarynyza qyzmet isteytin býkil múghalimderge de oqytularynyz kerek.

Múghalimdermen ghana shektelmey, ózderiniz oqytyp jatqan jas úrpaqtyng sanasyna da siniruge tiyissizder!

Mynaday mәselege dóp kelgende, Ózderinizden joghary túrghan mekemeden núsqau súraudy, solardyng búiryghymen júmys atqarudy dogharynyzdar! Tek Zanmen júmys jasaudy, Zangha sýienudi ýireninizder! Búl – bir!

Ekinshi aitarym, basqasyn bilmeymin, alys-jaqyn shetelderden Qazaqstangha kóship keletin etnikalyq qazaqtardy qújattandyrudyn, bilim beruding zandyq negizi bayaghyda jasalyp qoyylghan.

Mysaly, biz aityp otyrghan «Bilim turaly» zan  2007 jylghy 27 shildede; al «Halyqtyng kóshi-qony turaly» zang 1997 jyldyng 13 jeltoqsanynda qabyldanghan bolatyn. Odan beri bizaz uaqyt ótti ghoy, Sizderding bir oqyp shyghularynyzgha bolatyn edi ghoy...

Áuelgi sózimizge qayta oralayyq.

Qúrmetti diyrektorlar!

Balasyn oqytu ýshin oralghan qandastarymyzdy Oqu-aghartu ministrligi men Bilim basqarmasyna jiberip, Ghany Beysenbaev pen Qasymhan Senghaziyev sekildi Bilim basqarmasy basshylarynyng mazasyn almanyzdar!

Dәl osy mәselemen ol kisilerdi mazalaudyng esh qajeti joq!

Kórip otyrsyzdar, búl mәsele ZANMEN bayaghyda bekitilip qoyghan, endi tek Sizderding dengeylerinizde ghana sheshile beredi!

Sondyqtan, Sizder aldynyzgha oqimyn dep shetelden oralghan balalardy ÓZEKKE TEPPEY, últy QAZAQ bolsa bolghany, olardyng vizasynyng SANATY men MERZIMINE, ata-anasynyng bireuining ne ekeuining de Qazaqstan azamaty bolmaghanyna, sonday-aq ata-anasynyng Qazaqstanda túraqty tirkeude túratyn ne túraytyna da qaramastan, eshqanday sebep kórsetpesten, birden oqugha alugha mindettisizder!

Áriyne, Qazaqstanda túrmaytyn ata-analar balalaryn Qazaqstan azamaty bolyp tabylatyn tuystaryna notoriustalghan «SENIM HAT» beru arqyly tabystap ketuileri – shart!

Eger, mektepke qabyldaudan bas tartsanyzdar, Sizder ol balanyng Zanmen bekitilgen QÚQYGhYN taptaghan bolyp sanalasyzdar! Tipti, SOT aldynda jauap berip qalularynyz mýmkin!

Al, olardyng vizalary men tirkeuleri sәikes kelmese, Sizder ol balanyng mektepte oqyp jatqany turaly «ANYQTAMA» beresizder.

Ata-anasy nemese notoriustalghan «SENIM HATY» bar azamat sol Sizder bergen «ANYQTAMA» arqyly olardyng qújattaryn dúrystay alady.

Eger, mektepte oqyp jatqany turaly Sizder bergen «ANYQTAMASY» bola túra, ózge qúzyrly organdar men mekemeler ol balanyng qújattaryn ynghaylap bermese, olar da sol balanyng «Bilim turaly» zannyng 66-babyndaghy QÚQYGhYN búzghan bolyp esepteledi. Olar da SOT aldynda jauap berip qaluy mýmkin...

Qúrmetti mektep diyrektorlary!

Sizder mening osy «AShYQ HATYMDY» múqiyat oqynyzdar jәne respublikamyzdyng týkpir-týkpirindegi barlyq әriptesterinizge tartynyzdar!

Sonymen, shetten oralghan QAZAQ BALASYN mektepke almay, ÓZEKKE TEBETIN kelensizdik osymen ayaqtalsyn!

Bәrimiz ZANDY BILEYIK jәne ZANDY MÝLTIKSIZ ORYNDAYYQ

Qúrmetpen,

Auyt Múqiybek,

«Eren enbegi ýshin» medaliynyn, «Qúrmet» ordenining iyegeri

Abai.kz