ALAShTYNG AYMAUYTOVYN IZDEYTIN KIM BAR?
(Jazushygha qatysty keybir derekter)
Qazaq prozasynyng klassiygi, qazaq әdebiyetindegi roman janrynyng shyn mәnindegi negizin salushy búl adamdy Bayanaula-Qyzyltau eli Oimauyttyng Týsipbegi dep ataghan. Jýsipbekting úly әkesi Dәndebay biyden – Isa, Oimauyt, Torghauyt, Ospan, Ábәidildә, Ábdiraman atty alty bala dýniyege kelgen. Osy Oimauyttan – Ahat, Jýsipbek, Jaqypbek tuady. Jýsekenning familiyasy keyin orys tilining dybystaluyna qaray iykemdelip Aymauytov bolyp jazylyp ketken. Múhtar Áuezovting ózi «ústazym» dep ataghan Jýsipbek jayly býgin bilemiz dep te, bilmeymiz dep te aitugha bolady. Biletinimiz – qysqasha ghúmyrbayany, býginge jetken shygharmalary. Al onyng ata-babasy, ósken ortasy, ómir jolynyng keybir búrylys-búltalany әli de kózden tasada qalyp keledi.
(Jazushygha qatysty keybir derekter)
Qazaq prozasynyng klassiygi, qazaq әdebiyetindegi roman janrynyng shyn mәnindegi negizin salushy búl adamdy Bayanaula-Qyzyltau eli Oimauyttyng Týsipbegi dep ataghan. Jýsipbekting úly әkesi Dәndebay biyden – Isa, Oimauyt, Torghauyt, Ospan, Ábәidildә, Ábdiraman atty alty bala dýniyege kelgen. Osy Oimauyttan – Ahat, Jýsipbek, Jaqypbek tuady. Jýsekenning familiyasy keyin orys tilining dybystaluyna qaray iykemdelip Aymauytov bolyp jazylyp ketken. Múhtar Áuezovting ózi «ústazym» dep ataghan Jýsipbek jayly býgin bilemiz dep te, bilmeymiz dep te aitugha bolady. Biletinimiz – qysqasha ghúmyrbayany, býginge jetken shygharmalary. Al onyng ata-babasy, ósken ortasy, ómir jolynyng keybir búrylys-búltalany әli de kózden tasada qalyp keledi.
Býginde Smaghúl Sәduaqasovtyng súrauymen jazylghan Jýsipbekting anketalyq jauabymen barlyghymyz tanyspyz. Onda Jýsekeng ózin siniri shyqqan kedeyding balasymyn dep jazady. Tipti «1917 jylgha deyin әkemizding maly 6-7 qaradan asyp kórgen joq» depti. Búl jerde basyn ashyp aitatyn bir nәrse, Jýsipbek eshqashan kedeyding balasy bolmaghan. Búlay aituynyng sebebi, ol kezde baydyng úrpaghymyn deu, ózine-ózing kór qazghanmen birdey. Bar armany shygharmashylyq júmyspen shúghyldanyp, halqyna qyzmet etu bolghan Jýsipbek súrqiya zamangha syr aldyrmaymyn dep, amalsyz osynday sózge barypty. Búl bir Jýsipbekting basyndaghy oqigha emes, ol zamanda talay jaqsylar sóitip amaldaghanyn bilemiz.
Al shyndyghyn aitar bolsaq, Jýsipbekting atasy Dәndebay Quanúly Qyzyltau-Bayanaula tóniregine belgili, bir kisidey dәuleti bar, maldy adam bolghan. Sonymen qatar, Bayanauyl syrtqy okrugi ashylghasyn, talay jyldar Qyzyltaudaghy Aqyl-Beybit auyldarynyng starshyny mindetin atqarghan. Onday derek múraghattyq qújattarda da, el ishindegi auyzeki әngimelerde de saqtalghan. Sol dәuletting arqasy shyghar, Dәndebay 1858 jyldyng 13 mamyry kýni ózining qystauyna aghash ýy salugha rúhsat súrap, Ombydaghy general-gubernatordyng kensesine ótinish jazypty. Oblystyq basqarma Dәndebay Quanúlyna Bayanaula ormanynan 125 bórene kesuge rúhsat berip, ony qadaghalaugha okrugtik prikazgha núsqau jiberedi. (QR. OMM. 345 qor. 1 tizbe. 2096 is). Eger ol kedey adam bolsa, ol kezde ekining birining qolynan kele bermeytin búnday sharuagha barmasy belgili.
Jýsipbek oqudan demalysqa kelgende, atasy Dәndebay at shaptyryp, toy jasaushy edi dep ertede elding ýlkenderi әngimelep otyrady eken. Sol uaqytta sonyng bәrin kózimen kórip, Dәndebaydyng bәige atyna minip shabatyn bala – Júmabek Áuezov degen kisi qariya jasyna deyin jetip, Qyzyltaudaghy Jýsipbek Aymauytov atyndaghy (búrynghy Josaly) auylda bertin, sekseninshi jyldary qaytys bolghan. Osy әngimeni býginge jetkizushi de sol aqsaqal. Biraq kenes zamanynda ony tyndaytyn jәne Jýsipbek jayly әngime izdeytin adam bolghan joq. Sebebi, zaman ózgeredi, Jýsipbek siyaqty ziyalylar aqtalady dep kim oilady.
Jýsipbekting atasy Dәndebay jayly osynday derekter qalsa, endi onyng óz әkesi Oimauyttyng sharuasy qanday boldy eken deymiz. Bayqasaq, ol da kedey adam bolmapty. 1897 jylghy qazaq dalasyna barlau jasap, mal-jannyng esebin alghan F.Sherbina ekspedisiyasynyng jazbasynda bylay delinedi: «Oymauyt Dәndebayúlynda: 276 jylqy bar, onyng – 29-y boydaq qúnan-baytal, 28-i qúlyn; 167 iri-qarasy bar, onyng – 50-i qúnanshyghar, qúnajyn, 46-sy búzau; 43 týiesi bar, onyng – 7-eui taylaq, 12-si bota; 749 qoyy, 52 eshkisi bar». Aytynyzdarshy, osynday adam kedey bola ma? Búl Jýsipbekting 8-9 jastaghy kezi delik. Sonda Jýsipbek 20 jasqa jetkenge deyingi on shaqty jyldyng ishinde búl mal kóbeyip óspese, qúryp ketui tipti mýmkin emes. Osy maldy Oimauyt ózining balasy Jýsipbekting oquy ýshin paydalanbady deu, tipti aqylgha syimaydy. Rasyn aitsaq, sol uaqyttarda qalaly jerde oqyghan qazaq ziyalylarynyng qay-qaysyn alsang da, dәuletti ortadan shyqqan adamdar. Kedeyding balasy eshqashan alysqa baryp oqy almaydy. Jýsipbek te osylardyng biri.
Odan bólek, taghy bir múraghattyq derekte Oimauyt Dәndebayúly Tayshyq Noghaevpen (ózining atalas tuysy) birge 1889 jyldyng 26 tamyzynan bastap Bayanauyl syrtqy okrugine qarasty Ataghozy bolysyn basqarghan. (Semipalatinskie oblastnye vedomosti, 1847). Al ol kezde kedey adam eshqashan bolys bolyp saylanbaytyny belgili.
Jýsipbekting jalpy ghúmyrbayany jayly aitar bolsaq, ony qazir kez kelgen oqulyqtan kórip jýrsizder, sondyqtan qaytalaudyng jóni bolmas. Degenmen, onyng tughan jyly әr derekte әrtýrli jazylyp jýrgenin aita ketkimiz keledi. Keybir derekterde 1888 jyly dýniyege keldi dese, keybir jerlerde 1889 jyly tughan dep jazylady. Bizder qazir osy keyingi datany paydalanyp, biylghy jyly jazushynyng tughanyna 125 jyly tolady dep jýrmiz. Bir qyzyghy, búl data Jýsipbekke qatysty qújattarda kóp kezdese bermeydi. Tek biyl «Kazahstanskaya pravda» gazetinde Marat Uteubaev degen tarihshy Resey Federaldyq tergeu burosy múraghatynyng mәlimetine sýienip, Jýsipbek 1889 jyly tughan deydi.
Al ózi jazghan jogharydaghy ómirbayanynda «1890 – siyr jyly tuyppyn» degenin bilemiz. Osyny núsqagha alar bolsaq, 2014 jyly onyng tughanyna 124 jyl tolady eken. «Egemen Qazaqstannyn» 2011 jylghy 28 jeltoqsanyndaghy sanynda jariyalanghan «Qúpiyaly qúlpytas» atty maqalada onyng avtory Serikqaly Bәimenshe Mәskeu jaqtan qolyna týsken taghy bir qújattargha sýiene otyryp, Jýsipbekting 1895 jyly tughanyn aitady. Búl datamen alsaq, biylghy jyly jazushynyng tughanyna 119 jyl bolady. Jýsekeng ózining Mәshekene jazghan bir hatynda «Súltanmahmúttan eki jas kishimin» depti. Olay bolsa, 1895 jyly tughan bolyp shyghady. Odan basqa, Bayanauyldyng Shoman auylynda túratyn, eski әngimelerden habary bar Túrsynbiyke Túqbayqyzy degen apamyz: «1896 jyly tughan agham Qojan Túqbayúly Jýsipbek menen bir jas qana ýlken dep otyratyn» degen әngime aitty. Búlar Jýsipbekpen auyldas, birge ósken adamdar. Bayqap otyrsaq, derekterding kóbi Jýsipbek 1895 jyly tudy degenge kóbirek sayatyn siyaqty.
Búdan bólek taghy bir derek, 1914 jyldyng 1 mamyrynda Jýsipbek Oimauytúlyna Pavlodardyng 2 klastyq orys-qazaq shkolasyn bitirgeni jәne 1917 jyldyng 14 mausymy kýni Semeyding múghalimder seminariyasyn bitirgeni jayly berilgen kuәlikterde ony 1892 jyldyng 30 qarashasynda tughan dep kórsetedi. Olay dep eseptesek, 2014 jyly onyng tughanyna 122 jyl bolady. Osynyng barlyghyna qarap otyryp, Jýsipbek Oimauytúlynyng ómirbayanynyng keybir tústaryn әli de naqtylay, anyqtay týsu kerek shyghar dep oilaymyz.
Jýsekeng ózi 1919 jyly Semeyding múghalimder seminariyasyn bitirdim deydi. Búl jóninde 1919 jyldyng 2 shildesi kýni osy seminariyanyng diyrektory Semey oblystyq «zemskaya upravanyn» halyq aghartu bólimine mynaday qújat jiberipti: «Pry etom pereprovojday vi Oblastnoy otdeli Narodnogo Obrazovaniya sliedushie dokumenty okonchivshago vi 1918-1919 uchebnomi godu vospitannika vvierennoy mne seminarii, zemskogo stiypendiata Semipalatinskoy oblasty Jusupbeka Aymautova: 1/ Svidietelistvo obi okonchaniy kursa Semipalatinskoy uchiyteliskoy seminariy za № 375/268; 2/Svidietelistvo obi okonchaniy kursa Pavlodarskogo 2-h klassnogo uchilisha za №146; 3/Udostovierenie Stepnogo volostnogo Upraviytelya oti 3 yanvarya 1914 goda y 4/ Svidietelistvo o priviytiy ospy za №41»-delinedi.
Bir qyzyghy, osy oqu ornyn bitirgeni jóninde mynaday taghy bir qújatty kezdestirdik. Onyng datasy 1917 jyldyng 14 mausymy.
«Svidietelistvo. Oti pedagogicheskogo Sovieta Semipalatinskoy uchiyteliskoy seminariy na osnovaniy polojneniya obi uchiyteliskih seminariyah 1870 g.
14 iinya 1917 goda dano eto svidietelistvo okonchivshemu polnyy kurs ucheniya Jusupbeku Aymautovu, magometanskogo ispovedaniya, rodivshemusya 30 noyabrya 1892 goda, vi tomi, chto on pry OTLIChNOM povedeniy okazali sledushie uspehiy»-dep, pәnderden alghan baghalaryn kórsetedi. Sonda osy eki qújattyng qaysyn negizge alugha bolady eken dep oiladyq. Jazushynyng ómir jolyn múraghattyq qújattar arqyly saralap kórseniz, búl sekildi sәikessizdikter (әsirese, tughan jylyna baylanysty) kezdesip túratynyn bayqaysyz.
Jýsekeng osy 1919 jyldyng 28 jeltoqsany kýni Kommunistik partiya qataryna ótuge ótinish beripti. (2 qor. 1 tizbe. 6 is). Sol jyldan bastap memlekettik qyzmet jýiesine aralasa bastaghan siyaqty. Gubrevkomnyng «Spisok lis slujashih v obshem inorodcheskom podotdele upravleniya y instruktorsko-informasionnoy chastiy»-degen qújatynda guberniyalyq búratanalar bólimshesining mengerushisi Múhtar Áuezov ekeni aitylyp jәne onyng ýilenbegen boydaq ekeni kórsetilgen. Al Jýsipbek Aymauytovtyng núsqaushylar bólimshesining mengerushisi ekeni jazylady jәne ýilengen, otbasynda ýsh adam bar degen derek berilgen. Búl 1919 jyldyng 24 jeltoqsany.
Búdan keyin,1920 jyly Semeyding gubrevkomynda Nәzipa Qúljanova, Kәrim Toqtybaev ýsheui audarmashy bolghany jәne Jýsipbekting Znamenskaya kóshesindegi 5 ýide túratyny kórsetilipti. (72 qor).
Osy jyldyng 22 nauryzynda Aymauytov, Samsonov, Bolishakov, Tulenev, Zavadskiyler gubrevkomnyng mýshesi bolyp saylanady. Jәne Sibrevkomnyng qaulysy boyynsha, búl adamdargha qyzmet orny bólingende, Jýsipbek Aymauytovtyng basqaruyna ýsh birdey bólim – jer bólimi, yustisiya bólimi jәne halyq aghartu bólimi beriledi. (72 qor. 1tizbe).
Sol jyly 26 shildede ol gubrevkom saylau komissiyasynyng mýshesi bolyp saylanady.
Osy 1920 jyly gubrevkomnyng «búratanalar» bólimi «kirotdel», yaghny qyrghyz (qazaq) bólimi bolyp ózgergen sekildi. 1920 jyldyng 22 qyrkýieginde atalmysh bólimning mengerushisi bolghan Múhtar Áuezovting bilimin әri qaray jalghastyrmaq ýshin ketem degen ótinishine baylanysty, orny bosap, ol jerge uaqytsha Jýsipbek taghayyndalady. (72 qor).
Sol kezde qazaq arasynan shyqqan sauattylardyng az boluynan ba, tek bir ghana 1920 jyldyng ishinde Jýsipbek birneshe qyzmet ornyn auystyrypty. Odan songhy on shaqty jyldyng jýzinde Jýsipbekting qyzmet babymen biraz jerding dәmin tatqanyn bayqaymyz. Mysaly, 1921 jyly el astanasy Orynborgha auysqan Jýsipbek odan keyin qayta Semeyge kelip, odan Qarqaralygha auysyp, odan qaytadan Orynborgha shaqyrylyp, odan Tashkentke baryp, Tashkentten qaytadan Orynborgha kelip, eng songhy qyzmet istegen jeri Shymkent qalasy sekildi. Osylay attyng jaly, týiening qomynda ghúmyr keshken adam, ainaldyrghan on shaqty jyldyng ishinde sonshama dýniyeni qay uaqytta qalay jazyp ýlgerdi eken dep tanqalasyn.
Ókinishke oray, qoghamdy kýiseuinen janyldyrghan jylanpeyil zaman kelip, qalyng júrt jarty ghasyrdan astam uaqyt boyy Jýsipbek shygharmalarynan kóz jazyp qaldy. Qazaqstan Ortalyq bolishevikter partiyasynyng komiyteti 1937 jyldyng 21 tamyzynda «Kitaphanalar men kitap satu jýiesinen alynatyn alashordashyl, últshyl baghyttaghy әdebiyetterding tizimin» jasaydy (№188). Búl tizimge Jýsipbekten basqa A.Baytúrsynov, M.Júmabaev, H.Dosmúhamedov, Á.Bókeyhanov, M.Dulatov, Eldes Omarov, T.Rysqúlov, M.Tynyshpaev, M.Áuezovter kirgen eken.
Sóitip Aymauytovtyn: «Jan jýiesi» (1928-29 j.j.), «Jana Arqa» (1928-29 j.j.), «Qartqoja» roman (1928-29 j.j.), «Sherniyaz» piesa (1928-29 j.j.), «Mansapqorlar» (tizimde roman dep kórsetilgen – avtor) 1928-29 j.j.), «Altyn saqina» (1928-29 j.j.), «Bәibishe-toqal» (1928-29 j.j.), «Songhy tayalym» (1928-29 j.j.), «Oktyabri» piesa, «Maghjannyng aqyndyghy», «Tas meyman» – Pushkinnen audarma, «Jaman tymaq», «Siniy byk» (Kók ógiz), «Qanapiya-Sharbanu», «Tazsha, «Kur-kuy» (solay jazylghan – avtor), «Metody kompleksa», «Novyy aul» vtoroe izdaniye, «Chteniye», «Jana auyl» (barlyghy «Kazizdatta» basylghan) sekildi dýniyeleri talay ondaghan jyldar oqyrmandar kózinen tasa bolady. Ózi 1930 jyldyng 21 sәuirinde Mәskeude atylyp, sondaghy Vaganikov ziratyna jerlenedi.
Onyng óner men әdebiyetke shyndap aralasyp, tabighy darynynyng bastau búlaghyn alghash ashqan jeri Semey ekeni belgili. Ónerge jany ghashyq jas Jýsipbek jana ghana qaz túryp kele jatqan teatr óneri men әdebiyetke qúlshyna aralasady. Biz kóbinese onyng jazushylyghyn aitamyz da, al rejisserlik, akterlik qyryn eskere bermeymiz.
Semeylik (abaylyq) shejireshi-etnograf Beken Isabaev ózining «Úlylar mekeni» kitabynda: «1914 jyly Abay Qúnanbaevtyng ómirden ozghanynyng 10 jyldyghy Semey qalasynda atalyp ótkende, Kengirbay biyding nemeresi, «Abay» romanynyng belgili keyipkerlerining biri Bazaralynyng úrpaghy Túrar hanym «Birjan-Sara» spektaklinde Saranyng rólinde oinap, Birjan rólin somdaghan Jýsipbek Aymauytovqa qarsy aitysyp, tarih paraghyna jazylghan kisi», – deydi.
Jýsekenning kóp aitylmay jýrgen taghy bir qyry – onyng sazgerligi. Belgili sahna qayratkeri, Qazaq SSR-ining halyq әrtisi bolghan Jәmila Shashkina apamyzdy halyq biledi. Búl kisi byltyr tughanyna 100 jyl tolghan belgili jazushy Zeyin Shashkinnyng birinshi qosaghy. «Jýsekeng kezinde Jәmilanyng әpkesi Kәmila degen kisige ghashyq bolyp, «Kәmila» atty әn shygharghan eken. «Osy әngimeni Jәmila sheshemiz ózining 90 jyldyq toyynda aitqanyn estidim» – deydi ótken-ketkennen habary mol bayanaulalyq Ramazan Núrghaliyev atty azamat. Zeyinning jasy Jýsipbekten biraz kishi bolghanymen, ekeui de Bayanauyl okrugine qaraghan bir elding – Qyr bolysynyng qazaqtary. Sondyqtan tanys-bilis bolghandary dausyz. Atalmysh әngimeni rastaghanday, Qaraghandy oblysynyng «Ortalyq Qazaqstan» gazetinde Tóleubay Mansúrúly degen әriptesimiz: «Osynday duman-toydyng birinde Jýsipbek Aymauytovtyng ózi Jәmilanyng Kәmila men Qayken degen tughan apalarynyng ónerine óte tәnti bolyp, әn shygharghan ghoy. Osy әndi Qaraghandydaghy qazaq teatrynyng sahnasynda Qayrat Baybosynov aghamyz әuelete shyrqaghany esimizde», – dep jazady.
Búl әngimeni Almatyda túratyn Jәmila sheshemizding qyzy Qaragóz Shashkina apamyz da quattap, kezinde osynday әngimelerdi ertede qúlaghy shalghanyn aityp, óz anasy jәne Kәmila, Qayken әpkelerining birge týsken suretin salyp jiberipti.
Taghy bir aita ketetin nәrse, halyq әni delinip jýrgen «Eki jiyren». «Qyzyl biday» әnderin ertede Qyzyltau elining qariyalary «Týsipbekting «Eki jiyreni», «Týsipbekting «Qyzyl bidayy» dep otyrady eken. Osynyng mәnisin bilmekke, Astanadaghy Qayrat Baybosynov aghamyzben habarlasqan edik.
– Búlar halyq әnderi ghoy, degenmen, Jýsekeng kezinde ózining jýrek syryn osy әnderding әuenine salyp aituy mýmkin. Sebebi, men Qaraghandyda sahnagha shyghyp, «Eki jiyrendi» oryndarda Jәmila apamyz: «Qayratjan, osy әnning qayyrmasyn «Kәmila, Qayken, qúdasham Zayken, túrmaysyng uaghdanda, seni qaytem», – dep qayyrshy, ertede Jýsipbek Aymauytov aghamyz solay aitushy edi», – dep edi deydi.
Qazaq әnderining tarihynan maghlúmaty mol Qayrat aghamyz osylay dese de, halyqqa belgili «Eki jiyren» әnining birneshe núsqasy bar ekenin bilemiz. Osynyng biri Jýsipbektiki emes pe eken dep oilap qoydyq...
Jýsipbekting sazgerligi jóninde bayanauyldyq belgili ólketanushy Altynbek Qúrmanov tómendegidey bir әngimeni bayan etti. «Toqsanynshy jyldary osy ónirdegi Torayghyr auylyna Monghol jerinen Mýtay atty aqsaqal qonys audaryp kelip edi. Ózi sol jaqta eskishe әjeptәuir bilim alghan, Ospan batyr, Qaliybek hakim sekildi Shyghys Týrkistannyng sayasy qayratkerlerin kózimen kórip, janynda bolghan adam eken. Álgi kisimen sózimiz jarasyp, ara-túra әngime-dýken qúratynbyz. Aqsaqal jas uaghynda Shyghys Týrkistandaghy «Ýsh aimaq» kóteriliske qatysypty jәne ózining aituynsha, Qaliybekting kómekshilerining biri bolghangha úqsaydy. Sonda myndaghan adam sarbazdar sapqa túryp, әkery marshpen adymdap, Jýsipbek Aymauytovtyng «Ghasker jyry» ólenin bir kisidey shyrqaydy eken. Aqsaqal janaghy әndi key uaqta ózinshe ynyldap aityp, kәdimgidey әruaqtanyp otyratyn. Men ol kisige: «Ánning avtory Jýsipbek Aymauytov ózimizding bayanauyldyq jerlesimiz» – degenimde, әlgi kisi: «Jýsipbek osy ónirdiki me edi?!», – dep tanqalyp edi», – deydi. Qarap otyrsaq, Jýsekenning ólenderi sol kezde Altaydan әri asyp, sol jaqtaghy qandastarymyzgha da jiger men namys bergen eken.
Jýsekenning últ aldyndaghy qalamgerlik qyzmetin aitqanda, qayratkerligin úmytugha bolmaydy. Qay jerde jýrmesin, bar armany – shamasy kelse tughan halqyna jaqsylaq jasau bolghan Jýsipbek Semeyde guberniyalyq qyzmette jýrgende ózi tuyp-ósken Qyzyltau ónirinde jana auyldyng irgesin qalaugha qol jetkizedi. Halyq ony sol kezde «Mәdeny kindik» dep ataghan eken. Múraghattyq qújattarda búl auyl «Kulitpunkt» dep kórsetiledi. Atalmysh auylda sol kezde bastauysh mektep, balabaqsha, tipti tis júlatyn dәrigerge deyin júmys istegen eken. Búl – Jýsipbekting halyqty qaytsem de Europa túrmysyna jaqyndatam, kózin asham degen niyeti ekeni belgili. Belgili jazushy Dihan Ábilev atamyz osy «Mәdeny kindiktegi» mektepting diyrektory bolyp jýrgende Bayanaula jerinde «Bayantau» gazeti ashylyp, oghan Ghalym Maldybaev redaktor bolyp barady da, Dihandy ózine orynbasar etip alady. Odan keyin alasapyran zaman kelip, asharshylyq jyldary halyq toz-toz bolyp ketkende, búl auyl da iyesiz qalghan sekildi. Qazir sol «Mәdeny kindiktin» orny ghana jatyr. Kirpishi men aghashyn keyin Bayanauyldyng ortalyghyna qúrylys salugha paydalanypty.
Jýsekenning qay jerde bolmasyn, osynday iygilikti sharuagha múryndyq bolyp, ong isterdi úiymdastyra jýretinin bayqaymyz. 1925 jyly onyng biraz uaqyt ókil bolyp Semeyden Altaydyng Kýrshim jerine barghanyn «Abay» jurnalynyng 2009 jylghy ekinshi sanynda Áltay Esqaliyúly degen adam jazady. Jýsipbek ol jaqta da Mysbaev Meyrash, Ádilhan, Darigha atty bolystardan qarjy jinap, temir shatyrly Mәdeniyet ýiin saldyrady. 1945 jyly órtenip ketken búl ýidi kórgender bir jaghynda meshit, bir jaghynda dәrigerlik bólme bar edi deydi eken. Taghy bir jerde temir shatyrly kense men klub saldyryp, ol 1926 jyly paydalanugha berilgen eken. Jýsekenning Altaygha sapary osymen ghana týiindelip qalmay, ataqty «Aqbilektin» de sujetin sol jaqtan tapqany belgili...
Osylay Jýsipbek Aymauytovtyng tughan jyly jayly sóz qozghaymyz dep, biraz әngimening basyn qayyrdyq. Ziyaly qauym biyl 125 jyl tolady dep, elendesip otyr. Pavlodar oblysynyng әkimdigi aldaghy tamyz aiyna belgilep otyr degendi qúlaghymyz shaldy. Eskertkishi de qoyyla jatar. Biraq myna jaqta dýbirlesip toylap jatqanda, Jýsipbekting sýiegi Mәskeu jerinde qalghany janyna batady. Jogharghy jaqta osyny eskerip, jón silter bireu bolyp, bir uys sýiegi ózining Qyzyltauyna jetkizilse, jazyqsyz oqqa baylanghan jazushynyng ruhy mәngilik yrza bolar edi dep oilaysyn.
Saylau Baybosyn
"Qazaq әdebiyeti" gazeti
