Jeksenbi, 23 Aqpan 2025
Aqmyltyq 1590 3 pikir 13 Jeltoqsan, 2024 saghat 17:24

Toqaevtyng atynan: Esekeev tapsyrmany qalay-qalay berip jýr?

Suretter: exclusive.kz saytynan alyndy.

Juyrda «exclusive.kz» saytynda: «Kak Esekeev ot iymeny Tokaeva porucheniya razdaet» atty kólemdi maqala jariya boldy. Onda Preziydent kenesshisi Quanyshbek Esekeevting aty atalady. Biz atalghan maqalany qaz-qalpynda qazaqshagha audaryp, Abai.kz oqyrmandarynyng talqysyna úsynbaqpyz.

Eskertu: Abai.kz erkin aqparat alany. Múnda oy jarystyryp, pikir talastyrugha Qazaqstannyng әrbir azamaty qúqyly. Maqala pikiri redaksiya ústanymyn bildirmeydi jәne maqalada aty atalghan jekelegen túlghalar jauap beremin dese, portal betinde jariyalaytyn bolamyz!


6 jeltoqsanda QR viyse-premieri Serik Júmangharinning basshylyghymen tanbalau mәseleleri boyynsha uәkiletti organdardyng kenesi ótti. Osy keneste QR Sauda jәne integrasiya ministrligining preziydent Qasym-Jomart Toqaevtyng tauarlardy tanbalau jәne qadaghalau jónindegi sharalardy kýsheytu mәseleleri jónindegi tapsyrmasynyng oryndaluy turaly bayandamasy tyndaldy.

Óz tauarlaryn tanbalaugha mindettelgen kәsipkerler, qazaqstandyq biznesting týrli salalarynyng ókilderi atalghan keneske qatysqan joq. Óitkeni, biznesmenderding naqty mәselesi talqylanghanymen, olar osy basqosugha shaqyrylmady. Biraq 9 jeltoqsanda olardy «Atameken» ÚKP tóraghasynyng orynbasary Timur Jarkenov jinady. Ol viyse-premierding kótergen mәselesi turaly sóz qozghap, jinalghan qauymgha memleket basshysynyng tapsyrmasyn oryndau boyynsha MTIY-ding tanystyrylymyn úsyndy.

Ayaq-astynan bir qyzyqty jayt oryn aldy: Viyse-premier Júmagharinning kenesine deyin eshkim, sonyng ishinde memlekettik organdardyng ózderi de memleket basshysynyng qanday tapsyrmasy turaly sóz bolyp jatqanynan habardar bolmay shyqty. Jinalghandardyng barlyghy bir-birinen «Qanday tapsyrma? Ony kim kórdi?» dep jamyray jay súrasyp, apamda antang mende an-tang boldy.  Aqyr sonynda Qasym-Jomart Toqaevtyng 2020 jyly Joghary Euraziyalyq ekonomikalyq kenesting otyrysynda sóilegen sózi barshagha belgili boldy.  Onda Memleket basshysy tanbalau boyynsha barlyq sharalardy «algha ozuu» dep atady jәne 2025 jylgha deyin búl mәseleden qalys qalmaugha shaqyrdy.

Eng sheke shylqytpaytyny - Qazaqstan preziydentining naqty qújat týrindegi tapsyrmasy joq ekeni anyqtaldy. Bar bolghany birneshe lauazymdy túlghalardyn: O.Bektenov, V Asylov, A Smayylov, J. Shaymardanov jәne t.b. tegi tizbelinip, tapsyrmanyng nómiri mórsiz úsynylypty. Sonday-aq Qasym-Jomart Toqaevtyng kenesshisi Quanyshbek Esekeevting qarashanyng sonynda jazghan qyzmettik jazbasy jazylghan «óli qújat» ghana bar bolyp shyqty.   Onda ol tauarlardy (onyng ishinde jana toptargha) tanbalau jónindegi sharalardy shúghyl kýsheytu jәne onyng joqtyghy ýshin әkimshilik jauapkershilikti engizu qajettigin atap kórsetedi.

Resey Federasiyasynyng tanbalauynyng jaghymdy tәjiriybesine silteme jasay otyryp, preziydentting kenesshisi óz opusynda onyng oryndy engiziluining arqasynda soltýstik kórshi «11-den 56%-ge deyingi naryqtardy edәuir ondaugha qol jetkizip, ónimning sapasyn 62, 2% -dan (kiyim) 97,8% (ayaq kiyim) deyin edәuir arttyrugha qol jetkizgenin» aitady.

«Nәtiyjesinde Reseyde tanbalaudyng jalpy ekonomikalyq tiyimdiligi, onyng ishinde» salyq jinaudy, biznes subektilerining kiristerin arttyru jәne t.b. 1,1 trln rublidi qúrady».

- Biraq biz reseylik әriptesterimizden ayaq kiyimning markasy ayaq kiyimning ózi siyaqty naryqta satylatynyn bilemiz, - deydi Qazaqstannyng ayaq kiyim salasynyng ókili, tәuelsiz zanger Aynúr Qaydarova. - Jәne RF-daghy biznes preziydentting atyna jazylghan petisiya arqyly tanbalaugha qarsy kýresude.

Sonday-aq, 2024 jylghy 10 mausymgha deyin «Qazaqtelekom» AQ (Qazaqstandaghy tauarlardy tanbalau jәne qadaghalau jónindegi birynghay operator) basqarma tóraghasy bolghan Qazaqstan preziydentining kenesshisi onyng (tauarlardy tanbalau) «jaqyn arada týbegeyli sharalar qabyldaudy talap etetin sauda salasyndaghy birqatar kemshilikterdi ashqanyn» atap ótti.

Osy sharalardyng negizdemesi retinde ol tanbalanghan ónimdi satudaghy «tanbalanghannan әldeqayda az satylghan» kassalyq alshaqtyqty keltirdi. Onyng pikirinshe, búl naqty kiristerdi jasyrudyng jәne salyqtan jaltarudyng aiqyn belgilerin tanytady. Osy orayda óz oiyn:

- Jalpy, búl qadam baylanyspaytyn nәrseni baylanystyryp, qamtymaytyn kólemdi qamtidy. Óitkeni, «satudyng kassalyq ýzilisi» degen úghym tanbalaugha jatpaydy, ol buhgalterlik termin bolyp tabylady jәne mindetti shyghystargha uaqytsha aqsha jetispeushiligin bildiredi, - dep naqtylady Aynúr Qaydarova.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaevtyng tapsyrmasyna qatysty ózining osy jazbasynda kenesshi Esekeev biznesting import kezinde tanbalau talaptaryn ainalyp ótui mýmkin ekenin atap kórsetedi. Mysaly, ayaq kiyimning ornyna ony dayyndaugha arnalghan materialdar deklarasiyalanatyn jaghday oryn alady.

- Biraq búl importtaushylargha emes, tauardy deklarasiyalaytyn jәne osy deklarasiyalardy tekseretin adamdargha, yaghny kedenge degen narazylyq bolyp sanalady. Búl jazbada múnday negizsiz derekter kóp, biraq osydan shyghatyn bir ghana qorytyndy bar: ol memleket basshysynyng atynan berilgen tapsyrmalar turaly Qasym-Jomart Toqaevtyng ózi bilmeui mýmkin, ony tanbalaudyng payda tabushysy kim taratatyndyghynda, yaghni, búl jaghdayda «Qazaqlelekom» AQ Birynghay operatory», - deydi Aynúr Qaydarova.

Esterinizge sala keteyik, Qazaqstan preziydentining joghary Euraziyalyq ekonomikalyq kenesting 2020 jylghy mamyrdaghy otyrysynda sóilegen sózinde «tanbalau mәselesinde» úqypty bolu kerek «jәne» búdan bylay qatelikterge jol bermeu kerek, demek, qoghamdyq pikir tarapynan syngha úshyramau kerek» degen edi. Búl orayda «EAEO elderining biznesi óte kýrdeli jaghdayda» bolghandyqtan, Qasym-Jomart Toqaevtyng pikirinshe, «Odaq organdarynyng jekelegen, anaghúrlym shyghyndy sheshimderin oryndau aqylgha qonymdy shara bolyp tabylmaydy» dep sanalady. Múnday sheshimderge ol tanbalaudy engizu jónindegi josparlardy jatqyzdy. Memleket basshysynyng aituynsha, búl mәseleni EAEO elderining ýkimetteri 2025 jylgha deyin komissiya ayasynda qarastyruy tiyis bolatyn. Alayda, Qazaqstan ýkimeti memleket basshysynyng ózindik ústanymyna qaramastan, 2019 jyldan bastap bәrin belden basyp, tanbalaudy engize bastady.

Sonday-aq, tap osy orayda Qazaqstan preziydentining ekonomikany monopoliyasyzdandyru jónindegi «bizding últtyq basymdyghymyz» hәm ekonomika men sayasattaghy oligopoliyadan arylu qajettigi turaly tapsyrmalaryn biyliktegilerding esine salu oryndy bolady.

- Biraq Qazaqstan ýkimeti, kórip otyrghanymyzday, bәrin kerisinshe jasap, oligopoliya men monopoliyanyng gýldenui ýshin barlyq jaghdaydy jasaydy, - deydi Aynúr Qaydarova. - Eger Qazaqstanda engiziletin tanbalaudyng negizgi maqsaty turaly aitatyn bolsaq, ol kólenkeli ekonomikamen (kontrabanda men kontrafaktpen) kýres emes, oligarhtardyng qaltasyna әrbir kәsipker men tútynushydan tólem alu ekendigine kóz jetkizdik.

Ýkimetting barlyq mýsheleri qazir memleket basshysynyng tapsyrmasy retinde qarastyratyn Qazaqstan preziydentining atyna jazylghan qyzmettik jazbanyng avtory kólenkeli ainalymmen kýresuge qúzyreti joq memlekettik organdardy «tanbalaugha degen qyzyghushylyghynyng tómendigi» ýshin aiyptaydy. Olargha ol, mysaly, qúramynda qant bar susyndar men ózge de ónimderdi tanbalaudan bas tartqan Auyl sharuashylyghy ministrligin jәne zergerlik búiymdardy tanbalaudy engizudi orynsyz dep tanyghan Ónerkәsip komiytetin jatqyzdy.

Tanbalaugha qarsy shyqqandar birneshe jyldan beri kontrabanda men kontrafaktpen tauardaghy QR-kod kómegimen kýresu mýmkin emestigin dәleldep keledi. Kólenkeli ekonomika kriminaldyq ekonomika bolghandyqtan, memlekettik kiris organdary - salyq, keden, әdilet organdary, ekonomikalyq tergeu qyzmeti qúqyq qorghau organdarymen ózara is-qimyl jasay otyryp, kontrabandamen jәne kontrafaktpen kýresui tiyis.

- Biraq ol kezde qúziretti organdardyn, onyng ishinde qúqyq qorghau organdarynyng da preziydent Qasym-Jomart Toqaevqa jazghan kenesshisi Quanyshbek Esekeevting de «Qazaqtelekomnnyn» tanbalauyna sýienuining ar jaghynan nening qúlaghy qyltiyady? - dep súraq qoyady biznesmender.

Eger osy mәselening tónireginde bolyp jatqan jaghdaylardy múqiyat qadaghalaytyn bolsaq, onda tanbalau ayasynda zandy biznes jatatyn tauarlardyng kólenkeli ainalymyna qarsy neghúrlym belsendi kýreskerler retinde Qazaqstanda býginde tanbalaudan kól-kósir payda tabatyn Birynghay operator («Qazaqtelekom» AQ) jәne onyng affiliirlengen kompaniyalary, sonday-aq kólenkeli ekonomikamen kýreske tikeley qatysy joq ýkimet mýsheleri birlese әreket etedi.

- 2019 jyldan bastap tauarlardy tanbalau mәselesinde sheneunikter atap kórsetken nәrsening bәrin eldegi memlekettik qúrylymdy ózgertu әreketi retinde qarastyrugha bolady. Óitkeni, olar kólenkeli ekonomikamen kýres úranymen ShOB pen tútynushylardyng barlyghyn oligarhiyalyq qúrylymdargha qosymsha salyq tóleuge mәjbýrleydi, - deydi Aynúr Qaydarova. - Búl qarjy ministrliginde tauar aghyndaryn baqylau men qadaghalaudyng «Virtualdy qoyma» aqparattyq jýiesi, TIJ (tauarlargha ilespe jýkqújat) syndy barlyq jýiesi bar.

Abai.kz

3 pikir