Jana bilim standart janalyghyn saraptaudy bastaghan edik, jalghastyrayyq! Jana bilim standartynyng janalyghynyng taghy biri pәnderdi biriktirip jәne kiriktirip oqytu.

IYә, keybir pәnder biriktirip oqytudy qarastyryp jatyr.

Ybyray Altynsarin atyndaghy bilim akademiyasy viyse-preziydenti Ruslan Qaratabanovtyng sózine jәne qújatqa qarasaq:

«Algebra men geometriya birigip matematika bolmaq, himiya, fizika, biologiya ýsheui qosaqtalyp jaratylystanu pәni atalmaq. Al, dýniyejýzi tarihy jәne qúqyq negizderi birige salyp әleumettik ghylymdar pәni bolady», - deydi. Qújat hәm jauapty túlgha.

Uәj búl pәnder bir-birimen mazmúny jaqtan úqsas. Tipti bir әdisker, himiya túnghan biologiya, biologiya túnghan himiya, fizikanyng ishi tolghan himiya dep kósilipti.

Ózim himik retinde, 15 jyl múghalim bolyp kele jatqan adam retinde әdiskerding sózine tura maghynada shok boldym. Fizikadaghy qozghalys ne himiya ma? Elektr toghy nemese astronomiyanyng himiyagha qatysyn týsinbedim. Biologiyadaghy qos mekendi, sýt qorekti januardyng damuy, ósimdik qúrylymy qashannan himiya bolyp ketken?

Kýlkili hәm sauatsyzdyq.

Búlay pәnderdi biriktiruge de, kiriktiruge de bolmaydy! Pәn aralyq baylanys degen úghym búrynnan bar, sol saqtalu kerek. Al, búlar jeke-jeke ghylym, jeke-jeke pәn.

Mening týsinbeytinim, onsyz da sapasy syn kótermeytin pәnderdi biriktirip, qoymaljyng jasau kimge kerek boldy?

Erteng ol birikken pәndi kim beredi?

Himiya ghylymdarynyng doktory, pedagog-sheber bolsam da, biologiya men fizikadan sabaq bere almaymyn. Bilimim jetpeydi. Sebebi, ol ózinshe ghylym. Al, sonda әmbebap ústazdardy búlar qaydan tappaq týsinbedim.

Qúqyq pen tarihtyng da esi dúrys adam eki týrli ghylym ekenin jaqsy biledi. Ony bir-birine qosu da dәl sol kýlki shaqyrady.

Birinshi tamaq, ekinshi tamaq ekeui de tamaq. Biraq, olardy aralastyryp botqa etip ishe almaysyz ghoy?

Qymyz ben shúbat ekeui de sýtti ashytyp jasaytyn susyn. Biraq, eshqashan ekeuin birge qosyp ishe almaysyz ghoy. Oy úqsaydy ghoy dep.

Tura solay bir-birine úqsaytyn jerleri bar eken dep bylyqtyra beruge bolmaydy! Búl qúldyraugha alyp keledi.

Keshegi postymda mektep naqty ghylymdardy oqytyp, bilim bazasyn qalyptastyrudan til ýiretu ortalyghyna ainalyp keteyin dep túr dep edim. Myna kiriktiru sol oiymdy tipten dәleldey týsti.

Onsyz da bizding bilim salasynyng әlsiz túsy bolghan jerdi taghy da qúldyratu. PISA kórsetkishinde matematikalyq sauattylyq pen jaratylystanu ghylymdary sauattylyghynan qay dengeyde bolghanymyzdy eshkim úmyta qoymaghan shyghar.

Aytpaqshy, bilim akademiyasynyng viyse-preziydenti pәndi qosu qospau qúqy mektepting ózine beriledi. Qalasa qossyn, qalamasa bólek oqyta bersin, deydi óz sózinde.

Eu ainalayyndar sonda qosyp oqytatyn mektepterge bir baghdarlama, bir týrli oqulyq jazyp, bólek oqityndargha bólek jeke-jeke baghdarlama, jeke-jeke oqulyq jazyp beresinder me?

Bir baghdarlama, bir oqulyqty qatyryp rettep alyndarshy.

Erteng oqushy bir mektepten bir mektepke auyssa, nemese ÚBT tapsyrghanda oqulyqtar arasynda, biriktirgen, kiriktirgender arasynda shatasyp jýrsin be, әlde?

Aytpaqshy, osydan tura segiz jyl búryn Sәrinjipov – Saghadiyev janartylghan baghdarlama túsynda beyneleu óneri men enbekke baulu birigip kórkem enbek atalghan. Onyng qate ekenine kózi jetip endi qaytadan beyneleu óneri men kórkem enbek pәnine bóldi.

Bir qosyp, keleside qate eken dep qayta bólemiz be? Budjet qoy, iygeru kerek. Basqa sózim joq.

Aytpaqshy, airandy úiymasyn deseng shayqay ber, shayqay ber, - deytin tәmsil bar. Baghdarlama men oqulyqty da sol airansha shayqay ber, sol kezde bilim salasynyng kósegesi eshqashan kógermeydi.

Búlardyki de sol tirlik. Al, men ýnsiz qalmau ýshin aittym. Tyndau tyndamau solardyng qúzyrynda. Tyndaytynyna kýmәnim bar, әriyne!

Ayatjan Ahmetjan

Taqyrypqa túzdyq retinde pikir:

Ábdirashit Bәkirúly, filosof:

– Múnday Akademiyany jauyp tastasa – eng dúrys joly sol. Ondaghy psevdoakademikter Qazaqstandy bilimsiz elge ainaldyrudy kózdegen synayly. Onyng maqsaty - Qazaqstan  tek qana oligarhtar men «semiya» tonay beretin el bolyp qala beruin kózdegen shaghyn oligapoliyalyq toptyng «zakazyn» oryndau siyaqty. Olar múny beker kóterip otyrghan joq.

Búl, sonymen birge, sanaly adamdy «Shetke qashqan «semiyanyn» qazaqtan ósh alu әreketi emes pe?»  degen oigha jeteleydi... Oghan olardyng aqshasy jetedi...

Aytpaqshy, osy úsynyspen bir mezette payda bolghan, qazaq dәstýrin masqaralaushy «tiyk-tok moldalardyn» da kóbeyip ketui - sol «zakaz» qatarynan emes pe eken?..

Abai.kz