Dýisenbi, 3 Nauryz 2025
Biylik 1609 4 pikir 3 Nauryz, 2025 saghat 11:22

Auylgha sanaq bara jatyr...

Suret: saryarqasamaly.kz saytynan alyndy.

Osy jyldyng tamyz – qazan ailarynda elimizde ýlken auqymda Auylsharuashylyghy sanaghy ótedi. Múnday sanaqtyng búryn bolghan bolmaghany este joq, tek qaybir jyly Gýljan Qaraqúsova degen apaydyng Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministri qyzmetin atqaryp túrghan kezinde «auyldaghylardyng aulasynda qyt-qyttap jýrgen tauyqtardy sanap, salyq  salayyq» degeni bolmasa, búl kýnge sheyin agrarlyq sektordaghy bardy-joqty týgendey qoymaghangha úqsaymyz.

Al, endi sanaq... Sanaghanda Ýkimet neni sanaydy? Aldymen auylsharuashylyghyna berilgen jer men egistik alqabyn sanaydy, auyl sharuashylyghy januarlary men qústardyng sanyn anyqtaydy, sodan keyin sanaqqa auyl sharuashylyghy mashinalary men jabdyqtary; mal sharuashylyghy keshenderi men qús fabrikalary; óndiristik ghimarattar men auyl sharuashylyghy januarlary men qústardy ústaugha arnalghan ýi-jaylar; auyl sharuashylyghy ónimderin saqtaugha arnalghan ghimarattar men qúrylystar kiredi.

Búrynnan belgili, bizding qazaq sanaqqa óte salaq qaraydy. «Sanaghy qúrysyn, sanaq – qolynda bardy sipap alatyn pәle» dep týsinetinder de jetip-artylady. Sóitedi de joghyn asyryp, baryn jasyryp qalady. Eger siz, osy shaghyn maqalany uaqyt bólip, oqyp shygha alsanyz, onda auyldaghy aghayyn-tuysqa dúghay sәlem aitynyz – auylgha sanaq bara jatyr, auyl sanaqtan qashpasyn. Jaltarmasyn. Elding qolyndaghy dýniye-mýlikti Ýkimet baryp tartyp alayyn dep otyrghan joq, ne bar, ne joq – sonyng esebin ghana bileyin dep otyr. Ol esep ne ýshin kerek? Ol esep:

- auyl sharuashylyghynyng naqty jaghdayy turaly tolyq aqparat alu ýshin;

- ónimning tiyimdiligin jәne auylsharuashylyghy ónimining bәsekege qabilettiligin arttyrugha baghyttalghan әleumettik-ekonomikalyq sayasatty әzirleu ýshin;

- iriktemeli baqylaular men bir rettik jazbalardy jýrgizu men sharuashylyq jýrgizushi subektilerding jalpy sanyn janartu ýshin kerek bolyp túr.

Qazaqstan – jartylay agrarly memleket. Mal baghamyz, egin egemiz, baqshalyq dәndi-daqyldar ósirip, jemis-jiydek alamyz. Qús ústap, balyq aulaymyz. Halqymyz – enbekqor. Qazaqty «jalqau» deytinder – qazaqty bilmeytinder. Alayda qazaq enbek ete bilgenimen, payda tabudy bilmeydi. Ol ras. Óitkeni Qazaqstannyng auylsharushalyq salasy úsaq sharuashylyqtargha bólinip ketken. 1990 jyldardyng basyndaghy bólinis esh nәtiyje bermedi. Auylsharuashylyq ónimderi aldymen barynsha qúnsyzdandy. Maldyng eti topyraqqa ainaldy. Saudager alayaqtar synar etikke qoy, keyde siyr airbastyp alyp qyrdaghy eldi talay san soqtyrdy. Qala berdi, jer qúiqasyn Kulagiyn, Tereshenko, Madimov siyaqty alpauyttar basyp qaldy. Ýkimetten qaytarymsyz subsidiyany da, bankterden jenildetilgen nesiyelerdi de solar aldy. Lizingtik kompaniyalardyng da qyzmetin aldymen solar kórdi. Zamanuy tehnika atauly da kulaginderding iygiliginde. Alayda olar auylsharuashylyghyn damytyp kete almady. Qys jayly, jaz janbyrly bolghan jyldary astyq kóbeyip, qyrmandarymyz qyzyl dәnge tolghanymen, Qazaqstan bәribir agrarlyq sektordy algha sala alghan joq.

Qazaqstan halqy TMD-daghy elderding biri belarusiterden eki ese artyq, jer kólemi orasan ýlken, sóite túra auylsharuashylyghy boyynsha 5-6 ese az ónim alady. Nege? Sebebi, Qazaqstanda jogharyda aitqanymyzday, úsaq sharua qojalyqtary ghana bar. Al Belarussiyanyng agrobazasyna zamanauy agrotehnologiyalardy qoldanatyn, banktik resurstary mol iri agroholdingter shoghyrlanghan. Sonyng nәtiyjesinde jer aumaghy men halqynyng sany jaghynan Belarusi ózinen birneshe ese ýlken Reseyge sýt ónimderi men shújyqtardy eksporttap mol tabys tabuda. Demek, tabystyng kózi – isti úiymdastyra bilude. Endeshe Qazaqstan Respublikasynyng últtyq auyl sharuashylyghy sanaghyn ótkizu – kimde qansha jer bar, kimde qansha mal bar, tehnika bar dep keletin sanaqtan bólek qazaq ýkimetine: «Endi ne isteymiz? Auylsharuashylyghyn basy birikpeytin, azyn-aulaq tabysy shay-púlynan artylmaytyn úsaq sharuaqojalyqtary týrinde qaldyramyz ba, әlde agroholdingterge biriktiremiz be? Ol qazirgi uaqytta mýmikin be?» degen saualdardyng jauabyn izdeuge jeteleui kerek.

Shәriphan Qaysar

Abai.kz  

4 pikir

Ýzdik materialdar

Anyq-qanyghy

JY taldauy: Tramp pen Vens Zelenskiydi juasytqysy keldi

Bahytbol Berimbay 1687