Islәm Jarylghapov (1918–1993) - 4 tamyzda Jezqazghan oblysynyng Janarqa audanyndaghy Birlik auylynda tughan. Úly Otan soghysyna qatysqan. Almaty pedagogikalyq uchiliyshesin bitirgen (1942). Ár jyldary «Qazaq әdebiyeti» gazetining bas redaktory, «Júldyz» jurnaly bas redaktorynyng orynbasary, Qazaqstan Jazushylar odaghynda kórkem әdebiyetti nasihattau burosynyng diyrektory, audarma kenesining tóraghasy sekildi qyzmetter atqarghan. Kórkem әdebiyet salasynda M.Gorikiy, M.Sholohov, A.Gersen, L.Tolstoy, A.Pushkiyn, F.Niyazi, Á.Nesiyn, U – Yan, K.Setkiyn, V.Berdali, Y – R. Beher, t.b. jazushylardyng әr janrdaghy shygharmalaryn qazaqshalaghan. Últtyq terminologiya jasau isine aralasyp, qazaq tili qoryn 500den astam jana termindermen bayytty.

Ayaldama – ostanovka. Azagýl – traurnyy venok. Asadal – bufet.

Asadal búryn qazaq tilinde bar sóz. Biraq Islәm ony jana maghynada qoldanyp otyr.

Aqqaynar – shampanskoe. Áuesker – lubiyteli. Áueger – aeronavt. Aljúmyr – pomidor.

Islәm búl sózdi – jaujúmyr – kartop – degen sózden shygharghan. «Al» – parsy tilinen kirgen sóz. Qyzyl maghynasynda. Alqyzyl – qyzyldyng qyzyly nemese qanqyzyl. Búl jerde eskerer bir jayt – kórkem әdebiyette pomidordy – qyzan – dep kóbirek qoldanyp jýrgenimiz. Mening oiymsha, qyzan – tilimizge kirigip kele jatqan sóz.

Balmúzdaq – morojenoe. Bórtegýl – siyreni. Beydaua – rak (bolezni). Baghahat – otzyv. Balsharap – suhoe vino. Basylym – izdaniye. Baspager – izdateli. Basjalbyr – kapusta. Biyala – puzyri.

Soltýstik jaqtyng qazaqtary puzyridi – búzyr deydi. Mәselen, shamnyng búzyry.

Gýlgýl – buket svetov. Gharyshker – kosmonavt. Gharysh – kosmos.

Ádeby tilimizde kirigip kele jatqan sóz.

Ghalamshar – planeta. Dýniyetanym – mirovozreniye.

«Dýniyetanymdy» Múhtar Áuezovting qatty únatyp, tabylghan sóz dep baghalaghanyn óz qúlaghymmen estigenim bar.

Dauajay – kurort. Damyljay – dom otdyha. Dәriger – farmakolog. Dәrishilik – farmakologiya.

Islәm búl jerde – farmakologiyanyng arghy tegi – jetesine sýienip otyr. Rharmakon – grek tilinde – dәri.

Logos – ilim.

Dәushiya – butyli. Duman – festivali. Enbekker – trujeniyk. Emger – vrach. Emshi – lekari. Jazbayshy – pisun. Jazaq – pisaka. Jazghaq – grafoman. Jazbalaq – pisaniye. Jazbay – pisanina. Jazylys – podpiska. Jergin – zemlyaniyn. Jaghajay – plyaj. Jaylaujay – dacha. Jemsin – ovosh.

Islәm qazirgi tilimizge kirip bara jatqan – kókóniske qarsy.

Frukty-ovoshy – jemis-jemsin. Qanday ýilesimdi.

Jannatjay – villa.

Islәmning úghymynda jannat – jerding astynda emes, ýstinde.

Janjay – bolinichnaya palata. Zymyran – raketonosiyteli. Kórgilik – zreliyshe. Kórilim – predstavleniye. Kórermen – zriyteli. Kәrlen – farfor. Kәrsen fayans. Kersen – chasha. Kókshin – zeleni. Kenish – rudniyk. Qoyylym – postanovka. Qalamger – master pera. Qúltemir – robot. Qayyr – brat miloserdiya. Medbrat. Hayriya – sestra miloserdiya. Medsestra. Nәhan sharap – koniyak. Namysker – bolelysiyk.

Meninshe, tabylghan balama. Jyrtyp otyrghanyng kimning namysy? Nemese – kimning namysyn jyrtyp otyrsyng demey me qazaq?! «Jankýier» degen asyl sózdi qaydaghy joq – bolelishikke qor etuimiz – ana tilimizdi qasterlemeushilik.

Otyrghy – stul. Oryntah – kreslo. Oinalym – spektakli. Oqyrman – chitateli. Ónerjay – dom tvorchestva.

Ónerjay! Osynday tamasha balama túrghanda – Ál-Faraby atyndaghy tvorchestvo ýii, – dep jarnama qaghuymyz qanday jarasymsyz.

Órkeniyet – sivilizasiya. Búl endi aitary joq sóz. Suretker – hudojnik pera. Sahnapaz – master sseny. Sayran – gastroli. Sarap – smotr. Saulyqjay – zdravnisa. Saqtyqjay – profilaktoriy. Sәulenke – otrajeniye. Tilýn – rechi. Tilbilim – yazykoznaniye. Tiltanym – yazykovedeniye. Tarighat – istoriografiya. Túghyrtah – taburet. Túghyryq – skamiya. Taghamat – menu. Sharay – orbita. Shisha – butylka. Shólmek – sklyanka. Shújyqan – sardelika. Shýjiken – sosiska. Shyjghyryq – shashlyq. Shipajay – sanatoriy. Ýnýlgi – stili.

Jeke bir sóz aishyqtary: janynyz jadyrasyn – s legkim parom. Tang talayly – dobroe utro. Kýn shyrayly – dobryy deni. Kesh arayly – dobryy vecher.

Búl jerde «kesh jaryq» degen әdemi sózimizding baryn eskergenimiz jón.

Týn tynymdy – spokoynoy nochiy.

Qúltóleu Múqash

Abai.kz