Músylmandyq mәni әr elde әrqalay bolatyny zandy: sebebi, ol sol halyqtyng mәdeniyetimen jalghasady.

Al, maqsaty she?

Búl jerde ýlken aiyrmashylyqtar bar.

Mәselen, Reseydegi músylmandyqtyng maqsaty - federasiya qúramyndaghy halyqtyng memleketqúraushy orys halqyna jútylyp ketpeuinen jәne tili men óz mәdeniyetin saqtauyn qamtamasyz etuding bir qúraly bola aluynan kórinis tabady.

Ol jaghdayda, onyng qanday músylmandyq -  mәselen shiiytik, әlde, sunittik baghyttar - ústanuy manyzdy emes.

Mazhabtar da manyzdy emes.

Onda, jalpy «músylmandyq» degen týsinik qorghanystyn, dәlirek aitsaq – «ózin saqtau immuniytetinin» bir bólshegi bolyp tabylady.

Ol әr halyqtardy ortaq maqsatqa – «ózindik beynesin saqtau jolyna»   biriktiredi de «reseylik músylmandyq» atty qúbylysty tuyndatady...

Al, tәuelsizdik alghan Orta Aziya halyqtaryndaghy músylmandyq mәni «Tәuelsizdik jaghdaygha» say maqsat týzedi.

Ol neden kórinedi?

Birinshiden, Tәuelsizdik «ózge mәdeniyetke jútylu» qaupin seyiltti.

Ekinshiden, tәuelsizdikpen birge múnda óz mәdeniyetin saqtau jәne damytu joly ashyldy.

Mine, osy eki sheshushi faktor osy elderdegi «músylmandyq» mәnin aiqyndaydy.

Eger, ol osy atalghan qaghidalargha qarsy diny ústanymdar basshylyqqa alynatyn bolsa - onda onday «músylmandyq» halyq tarapynan tuatyn «mәdeny qarsylyqqa» tap bolady әri, synalady.

Sóitip, óz manyzyn joghalta bastaydy.

Sonyng әserinen, búl aimaqta «Músylmandyqtyng qay baghytyn ústanu kerek?» degen ótkir súraqtar tuady - músylmandyqtyng tórt mazhabynyng birining boluy manyzdy bola týsedi...

Múndaghy músylmandar, sóitip, mazhab boyynsha ghana birigedi.

Sebebi, onyng maqsatynda Reseydegi músylmandyqqa jýkteletin «halyqtyng ózin saqtau» funksiyasyn búl elder qol jetkizgen Tәuelsizdik joyghan.

Ol funksiya, endi, salt-dәstýr men últtyq mәdeniyetke jýkteledi.

Tek solar ghana «últtyq iydentifikasiya» negizin qúraydy, sebebi, ony Unitarly-últtyq memleket qúru  sharty talap etedi!

Olay bolsa, múndaghy músylmandyq ta ózin osyghan beyimdese ghana - halyqqa jaghymdy.

Eger, ol salt-dәstýrge say emes «jalpy músylmandyq» qalybyna kóshuge úmtylsa - onda ony tәuelsiz memleketin qúrugha bet alghan halyq moyyndamaydy.

Halyq odan bas tartady.

Sebebi, eshqanday da «jalpymúsylmandyq» degen atpen keletin Ruhany bodandyq pen Qúldyq - Tәuelsizdik pen Erkindikti almastyra almaydy!

Mine, mәsele qayda?!

Ábdirashit Bәkirúly

Abai.kz