Abaydyng iyeliginde qansha bas mal bolghan?

Kemenger aqyn Abay Qúnanbayúlyn biz kóbine oishyl, aghartushy retinde ghana tanyp, onyng óz dәuirinde auqatty, iri sharuashylyq iyesi bolghanyna jii nazar audara bermeymiz. Osy rette Abay oblysy mәdeniyet, tilderdi damytu jәne arhiv isi basqarmasy úly túlghanyng bolmysyn tolyq tanugha mýmkindik beretin tarihy derekter úsynady.
Abay Qúnanbayúlynyng arghy atalary da, әkesi Qúnanbay Óskenbayúly da – bi, bolys, el basqarghan, sózi de, ózi de salmaqty adamdar bolghany tarihtan mәlim. Osynday otbasynda dýniyege kelgen Abaydyng da jastayynan el isine aralasyp, basqarushylyq qabileti erte tanyldy.
1915 jyly jariyalanghan tarihy derekterge sýiensek, Abaydyng iyeliginde 593 jylqy (onyng ishinde 108 jabaghy men 167 qúlyn), 51 siyr, 51 týie, 1417 qoy bolghan. Búl – jay ghana mal sany emes. Búl – qazaq qoghamyndaghy әleumettik-ekonomikalyq jaghdaydyng kórinisi.
1878 jyly Abay Semeyde qúrylghan oblystyq statistika komiytetining tolyq mýshesi retinde tirkelip, óz ónirining әleumettik-ekonomikalyq, etnografiyalyq, mәdeny jaghdayyn zertteuge belsene qatysqan. Búl komiytetke mýshe bolu – tek ataq emes, ol adamnan belgili bir dәrejede sauattylyqty, qoghamnyng damuyna beyjay qaramaytyn kózqarasty talap etti. Abay búl mindetti abyroymen atqaryp, ólkening damuyna ýles qosty.
Abaydyng mal-mýlki turaly mәlimetter – jay ghana sandyq derek emes. Búl – onyng túlghasynyng jan-jaqtylyghyn, ómir sýrgen ortasyn, sol dәuirdegi qazaq qoghamynyng qúrylymyn tanugha mýmkindik beretin tarihy aighaq.
Múhit Sýttibay,
Abay oblysy mәdeniyet, tilderdi damytu jәne arhiv isi basqarmasy
Abai.kz