Dýisenbi, 4 Tamyz 2025
Densaulyq 222 0 pikir 4 Tamyz, 2025 saghat 11:19

Densaulyq saqtau ministrligi: D dәrumenining manyzy turaly

Suret: baq.kz saytynan alyndy

D dәrumeni «kýn dәrumeni» dep atalady: ol bizding terimizde kýn sәulesining әserinen týziledi.

Kardiologiya jәne ishki aurular GhZY endokrinologiya kafedrasynyng assistenti Ásem Ospanovanyng aituynsha, D dәrumeni gormon siyaqty әreket etedi jәne organizmdegi kóptegen prosesterge qatysady:

- Immuniytetti kýsheytedi - aghzagha virustar men qabynularmen kýresuge kómektesedi.

- Kýshti sýiekter men tisterdi qoldaydy - kalisiydi siniruge kómektesedi.

- Kónil-kýige әser etedi - onyng jetispeushiligi mazasyzdyqpen, depressiyamen jәne sozylmaly sharshaumen baylanysty.

- Búlshyqet júmysyn jaqsartady - әsirese egde jastaghy adamdar ýshin qúlau men jaraqattanudy boldyrmau ýshin manyzdy.

«Eger siz kýn shuaqty elde túrsanyz da, jetispeushilik kýnning azdyghynan tuyndauy mýmkin: qysta, búltty aua-rayynda nemese ýide kóp uaqyt ótkizseniz», - deydi doktor.

- SPF kremderin qoldanu: olar teridegi D dәrumeni sintezin bloktaydy

- Jasy: jyldar ótken sayyn terining D dәrumeni nashar óndiriledi.

- Tamaqtanu: eger diyetada mayly balyq, júmyrtqa jәne dәrumenning basqa kózderi az bolsa.

- Keybir aurular: mysaly, ishek, bauyr, býirek aurulary.

- Artyq salmaq: D dәrumeni may tininde «saqtalady» jәne qol jetimsiz bolady.

- D dәrumenining jetispeushiligi jii suyq tii, túraqty sharshau, apatiya, búlshyqet auruy jәne әlsizdik, nashar úiqy, kónil-kýiding ózgerui, mazasyzdyq týrinde kórinui mýmkin. Balalarda sýiekter bayau ósedi (rahiyt), eresekterde sýiekter әlsireydi (osteoporoz, synu qaupi joghary).

Naqty bilu ýshin 25(OH)D qan tapsyru kerek — búl organizmdegi D dәrumeni dengeyining kórsetkishi.

D dәrumeni normalary (qan sarysuyndaghy 25(OH)D dengeyi):

ng / ml nmoli / l

Ayqyn tapshylyq <10 <25

Tapshylyq <20 <50

Jetkiliksizdik 20-30 50-75

Ontayly dengey 30-50 75-125

Yqtimal uyttylyq >100 >250

Azyq-týlik kózderi (D3): mayly balyq, balyq mayy, treska bauyry, júmyrtqanyng sarysy, sýt, yogurt, jarma.

Kýn saghaty: D vitamiynin óndiru ýshin terige 15-30 min qajet.aptasyna 2-3 ret ulitrakýlgin V sәulelerining (290-315 nm) denening ashyq jerlerine (qoldar, bet, ayaqtar) SPF joq.

D dәrumenining profilaktikalyq jәne emdik dozalary (ME/tәuligine):

Profilaktika Tapshylyqty emdeu

Balalar 0-12 ay 400-1000 deyin 2000*

1-18 jas aralyghyndaghy balalar 600-1000-nan 4000-gha deyin*

Eresekter <70 jas 1500-2000 4000-6000*

Egde jastaghy adamdar >70 jas 2000-4000 7000 deyin*

Jýkti/bala emizetin әielder 2000

D dәrumeni tanerteng nemese týsten keyin jaqsy qabyldanady:

- Árqashan maylarmen (mysaly, tanghy as kezinde), óitkeni D dәrumeni mayda eriydi.

- D3 nysana artyqshylyq beriledi, óitkeni ol D2-ge qaraghanda belsendi jәne tiyimdi.

Tәuligine > 0 000 ME úzaq uaqyt boyy baqylausyz qabyldaghan kezde artyq dozalanu qaupi boluy mýmkin. Giypervitaminoz D belgileri: jýrek ainu, qúsu, anoreksiya, shóldeu, poliuriya, әlsizdik, aritmiya, júmsaq tinder men býirek kalisinasiyasy, býirekting zaqymdanuy

25(OH) D taldauy qauip tobyndaghy adamdargha: osteoporoz, ishektin, bauyrdyn, býirekting sozylmaly aurulary, semizdik, egde jastaghy adamdar, glukokortikoidtardy, antikonvulisanttardy, antiyretrovirustyq preparattardy ýnemi qabyldaytyndar, menopauzadaghy әielder, qúrysulary bar pasiyentter, búlshyqet әlsizdigi, rahit belgileri bar balalar.

Abai.kz
0 pikir