Densaulyq saqtau ministrligi: D dәrumenining manyzy turaly

D dәrumeni «kýn dәrumeni» dep atalady: ol bizding terimizde kýn sәulesining әserinen týziledi.
Kardiologiya jәne ishki aurular GhZY endokrinologiya kafedrasynyng assistenti Ásem Ospanovanyng aituynsha, D dәrumeni gormon siyaqty әreket etedi jәne organizmdegi kóptegen prosesterge qatysady:
- Immuniytetti kýsheytedi - aghzagha virustar men qabynularmen kýresuge kómektesedi.
- Kýshti sýiekter men tisterdi qoldaydy - kalisiydi siniruge kómektesedi.
- Kónil-kýige әser etedi - onyng jetispeushiligi mazasyzdyqpen, depressiyamen jәne sozylmaly sharshaumen baylanysty.
- Búlshyqet júmysyn jaqsartady - әsirese egde jastaghy adamdar ýshin qúlau men jaraqattanudy boldyrmau ýshin manyzdy.
«Eger siz kýn shuaqty elde túrsanyz da, jetispeushilik kýnning azdyghynan tuyndauy mýmkin: qysta, búltty aua-rayynda nemese ýide kóp uaqyt ótkizseniz», - deydi doktor.
- SPF kremderin qoldanu: olar teridegi D dәrumeni sintezin bloktaydy
- Jasy: jyldar ótken sayyn terining D dәrumeni nashar óndiriledi.
- Tamaqtanu: eger diyetada mayly balyq, júmyrtqa jәne dәrumenning basqa kózderi az bolsa.
- Keybir aurular: mysaly, ishek, bauyr, býirek aurulary.
- Artyq salmaq: D dәrumeni may tininde «saqtalady» jәne qol jetimsiz bolady.
- D dәrumenining jetispeushiligi jii suyq tii, túraqty sharshau, apatiya, búlshyqet auruy jәne әlsizdik, nashar úiqy, kónil-kýiding ózgerui, mazasyzdyq týrinde kórinui mýmkin. Balalarda sýiekter bayau ósedi (rahiyt), eresekterde sýiekter әlsireydi (osteoporoz, synu qaupi joghary).
Naqty bilu ýshin 25(OH)D qan tapsyru kerek — búl organizmdegi D dәrumeni dengeyining kórsetkishi.
D dәrumeni normalary (qan sarysuyndaghy 25(OH)D dengeyi):
ng / ml nmoli / l
Ayqyn tapshylyq <10 <25
Tapshylyq <20 <50
Jetkiliksizdik 20-30 50-75
Ontayly dengey 30-50 75-125
Yqtimal uyttylyq >100 >250
Azyq-týlik kózderi (D3): mayly balyq, balyq mayy, treska bauyry, júmyrtqanyng sarysy, sýt, yogurt, jarma.
Kýn saghaty: D vitamiynin óndiru ýshin terige 15-30 min qajet.aptasyna 2-3 ret ulitrakýlgin V sәulelerining (290-315 nm) denening ashyq jerlerine (qoldar, bet, ayaqtar) SPF joq.
D dәrumenining profilaktikalyq jәne emdik dozalary (ME/tәuligine):
Profilaktika Tapshylyqty emdeu
Balalar 0-12 ay 400-1000 deyin 2000*
1-18 jas aralyghyndaghy balalar 600-1000-nan 4000-gha deyin*
Eresekter <70 jas 1500-2000 4000-6000*
Egde jastaghy adamdar >70 jas 2000-4000 7000 deyin*
Jýkti/bala emizetin әielder 2000
D dәrumeni tanerteng nemese týsten keyin jaqsy qabyldanady:
- Árqashan maylarmen (mysaly, tanghy as kezinde), óitkeni D dәrumeni mayda eriydi.
- D3 nysana artyqshylyq beriledi, óitkeni ol D2-ge qaraghanda belsendi jәne tiyimdi.
Tәuligine > 0 000 ME úzaq uaqyt boyy baqylausyz qabyldaghan kezde artyq dozalanu qaupi boluy mýmkin. Giypervitaminoz D belgileri: jýrek ainu, qúsu, anoreksiya, shóldeu, poliuriya, әlsizdik, aritmiya, júmsaq tinder men býirek kalisinasiyasy, býirekting zaqymdanuy
25(OH) D taldauy qauip tobyndaghy adamdargha: osteoporoz, ishektin, bauyrdyn, býirekting sozylmaly aurulary, semizdik, egde jastaghy adamdar, glukokortikoidtardy, antikonvulisanttardy, antiyretrovirustyq preparattardy ýnemi qabyldaytyndar, menopauzadaghy әielder, qúrysulary bar pasiyentter, búlshyqet әlsizdigi, rahit belgileri bar balalar.