Beysenbi, 30 Qazan 2025
Aymaq 331 0 pikir 30 Qazan, 2025 saghat 13:17

Jetisu infraqúrylymy: Jana tynys – jana serpin!

Suret: 7kun.kz saytynan alyndy.

Jetisu – búl tek geografiyalyq atau emes, ol – qazaq dalasynyng airyqsha minezin boyyna sinirgen ónir. Tauy men tasy tarih sóileytin búl ólkede býginde jana tynys, jana damu serpini aiqyn bayqalady.

Oblys qúramyna 8 audan kiredi, barlyghy 352 eldi meken bar, al jalpy halyq sany 692 948 adamgha jetedi. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyng tapsyrmasymen aimaq songhy jyldary el ekonomikasynyng belsendi ortalyghyna ainalyp keledi. Preziydentting aituynsha, «Jetisu oblysynyng әkimdigi turizmdi damytugha airyqsha mәn berui qajet. Ásirese, Alakól men Balqashtyng orasan zor әleueti bar». Búl sóz – jay ýndeu emes, ónirding bolashaghyn aiqyndaghan baghdar boldy. Shyndyghynda, turizmdi damytu tek qana ekonomikalyq ósim emes, mәdeny múrany saqtau, tarihy oryndardy janghyrtu, halyqtyng túrmys sapasyn kóteru siyaqty kóptegen әleumettik jәne ekonomikalyq mindetterdi qatar sheshedi.

SAN SIPATTY JETISU TURISTERGE ESIK AShADY

Shynynda da, Jetisu tabighattyng tanghajayyp syiyna kende emes. Alakól men Balqashtyng kógildir tolqyny, «Altynemel» men «Jonghar Alatauy» últtyq parkterining kórkem landshaftary ekoturizmning naghyz ortasyna ainalugha layyq. Búl tabighy baylyq tek kóz tartatyn kórinis qana emes, zertteushiler men turister ýshin ghylymi, mәdeny jәne rekreasiyalyq mәnge iye. Sonymen qatar, aimaqta tarihy eskertkishter men arheologiyalyq oryndar da kóp, olar Jetisudyng tereng mәdeny tamyryn aiqyn kórsetedi. Biraq tabighat súlulyghynyng ózi jetkiliksiz – oghan jetkizer jol men infraqúrylym bolmasa, әleuet te iske aspay qalady. Sondyqtan songhy jyldary turizmmen qatar, ónirding injenerlik jәne kólik infraqúrylymyn jetildiruge basymdyq berilip otyr. Turizm men infraqúrylym – egiz úghym. Biri damymay, ekinshisi de algha baspaydy.

Qazirding ózinde búl baghytta naqty qadamdar bar. Últtyq parkter men kól manynda qúny 3 milliard tengeden asatyn investisiyalyq jobalar qolgha alyndy. Búl jobalar tek turistik baghyttardy damytumen shektelmey, jergilikti túrghyndargha júmys oryndaryn ashyp, shaghyn jәne orta biznesti qoldaugha baghyttalghan. Lepsi–Balqash tas jolynyng qúrylysy ónirding ekonomikalyq kartasynda strategiyalyq manyzgha ie nysangha ainaldy. Óitkeni turizmning damuy – eng aldymen joldan bastalady. Sapaly jol tek turisti ghana emes, shaghyn jәne orta biznesti de qozghaushy kýshke ainaldyrady. Kól jaghalaularyndaghy demalys bazalary men qonaqýilerding boy kóterui, jergilikti túrghyndardyng servistik qyzmetke tartyluy – osynyng aighaghy. Jana joldar turistik aghyndy arttyryp qana qoymay, aimaqtardy logistikalyq baylanyspen qamtamasyz etedi, auyl sharuashylyghy ónimderining naryqqa shyghuyn jenildetedi.

Preziydent Toqaev búl baghyttaghy júmystyng sapasy men uaqtylyghyn erekshe baqylauda ústaudy tapsyrdy. Sebebi, kez kelgen bastama jauapkershilikpen úshtaspasa, nәtiyjesi de búlynghyr bolmaq. «Keybir merdigerler mindettemesin oryndamay, sharuany sozbalangha salatyny jasyryn emes. Sondyqtan әkimdik tarapynan baqylaudy kýsheytu kerek», – dedi Memleket basshysy. Búl – aimaqtyng damu mәdeniyetin qalyptastyrugha baghyttalghan talap. Aymaqta әrbir jobanyng iske asuy halyqtyng senimin nyghaytyp, investisiyalyq tartymdylyqty arttyrady. Sondyqtan sapaly júmys pen ashyq esep beru – Jetisudyng damuynyng negizgi sharttary bolyp otyr.

TAZA SU BAR JERDE – TIRShILIK BAR!

Jol men turizm mәselesimen qatar, Jetisuding taghy bir ózekti salasy – sumen qamtamasyz etu. Sebebi turist te, túrghyn da eng aldymen taza sugha múqtaj. Songhy eki jylda búl baghytta oblysta jýieli júmystar atqaryldy. Býginde qala halqynyng 100 payyzy, al auyl halqynyng 99,5 payyzy ortalyqtandyrylghan auyzsu jýiesine qosylghan. Búl – respublikadaghy eng joghary kórsetkishterding biri. 2022–2024 jyldary 493 shaqyrym su jelisi janartylyp, 27 eldi mekenning su sapasy jaqsardy. Búryn sudyng túzdylyghynan zardap shekken Qaratal audanynyng Kópbirlik auylynda mәsele týbegeyli sheshildi. Búl tek injenerlik jetistik emes – әleumettik әdilettilikting belgisi, halyqtyng ómir sapasyn arttyrugha baghyttalghan naqty qadam.

Sumen qamtu jýiesi janarghan sayyn, ónirdegi túrmys ta janaryp keledi. Mysaly, Tekeli qalasynda sýzgi stansiyalary janartylyp, eki su qoymasy men 16,5 km su jelisi salyndy. Al Kerbúlaq audanynyng Saryózek auylynda kóp jyldan beri sheshilmey kelgen su tapshylyghynyng týiini tarqatyluda. Qazir oblys boyynsha 18 joba iske asyrylyp, biyldyng ózinde tórt auyl – Qonyr, Ýmtyl, Kópaly jәne Jiydeli taza auyzsu jýiesine qosylady. Búnyng barlyghy – ónirdegi túraqty tirshilikting kepili. Su infraqúrylymyn damytu tek túrghyndardyng kýndelikti qajettiligin sheship qana qoymay, turistik nysandardyng júmysyn qamtamasyz etedi, auyl sharuashylyghyn qoldaydy, sonday-aq ekologiyalyq túraqtylyqqa ýles qosady.

Taza su bar jerde – tirshilik bar. Al jyly ýy – ómir sapasynyng ekinshi satysy. Sol sebepti Jetisu jylumen qamtu jýiesin de janghyrtuda. Oblys boyynsha 393 shaqyrym jylu jelisi bar, songhy jyldary onyng edәuir bóligi tolyq jóndeuden ótti. «Tarif investisiyagha aiyrbas» baghdarlamasy ayasynda ondaghan shaqyrym jeli men qazandyqtar janartyldy. Búl – kommunaldyq salany damytudyng zamanauy modeli. Endi Taldyqorghan qalasynda quaty 49 Gkal/sagh jana qazandyq salynuda. Búl joba ayaqtalghan song jana shaghyn audandardy jylumen qamtamasyz etip, búrynnan bar jýiege týsetin jýktemeni 15 payyzgha azaytady. Al Úsharaldaghy 30 Gkal/sagh qazandyq qúrylysy ayaqtalugha jaqyn. Múnday jobalar túrghyndardyng ghana emes, investorlardyng da senimin arttyrady. Búl – aimaqtyng túraqty damuy men әleumettik әdilettilikting kórinisi.

AUYSh ShARUAShYLYGhYNY KÓTERILSE – AYMAQTYNG ÁLEUETI DE ARTADY!

Jetisuding damuynyng taghy bir tiregi – auyl sharuashylyghy. Tabighaty men jeri qolayly búl ónir mal jәne egin sharuashylyghyna da, agroónerkәsipke de qolayly. Preziydent aitqanday, «Jer – halyqtyng baylyghy, ol barlyq azamattyng iygiligine jarauy kerek». Songhy jyldary oblys boyynsha 100 myng gektardan astam iygerilmey jatqan jer anyqtalyp, sonyng jartysy memleket menshigine qaytaryldy. Búl – auyl sharuashylyghyndaghy әdildik pen tiyimdilikting kórinisi. Endi búl jerler jergilikti sharualargha ýlestirilip, jana óndiris oshaqtarynyng qúryluyna mýmkindik tuyp otyr. Zamanauy tehnologiyalar men agroónerkәsiptik investisiyalar arqasynda Jetisudaghy auyl sharuashylyghy ónimdiligi artyp, eksporttyq әleueti de ósude.

Auyldyng ensesi kóterilse, aimaqtyng da әleueti artady. Infraqúrylym men auyl sharuashylyghynyng ózara baylanysy Jetisuda aiqyn seziledi. Taza suy bar, jyly ýii bar, joly men jaryghy bar auyl – naghyz ómirding ortalyghy. Sondyqtan oblystaghy әrbir jobanyng týpki maqsaty – halyqtyng әl-auqatyn kóteru. Turizm arqyly ekonomikagha qarjy qúiylyp, infraqúrylym arqyly túrmys jenildep, auyl sharuashylyghy arqyly túraqty tabys qamtamasyz etiledi. Búl ýsh baghyt – bir maqsatqa toghysqan jýie.

Býgingi Jetisu – tabighattyng ghana emes, adamnyng enbegining de aighaghy. Jana joldar, taza su, jylumen qamtylghan ýiler – búlar jay nysandar emes, jana ómirding kórinisi. Árbir qúrylys, әrbir joba – bolashaqqa salynghan investisiya. Aymaqtyng damuynda basty nәrse – jýielilik pen sapa. Sol saqtalsa, Jetisu ertengi Qazaqstannyng ýlgi aimaghyna ainalary sózsiz. Jetisu býginde janaru men jasampazdyqtyng simvoly. Múnda tabighat pen tehnologiya, dәstýr men damu qatar órilip keledi. Jerding baylyghyn halyq iygiligine jaratyp, turizm men infraqúrylymdy qatar damytu – búl aimaqtyng tabysty bolashaghyna jol ashady. Sondyqtan býgingi Jetisu – ertengi órkeniyetti Qazaqstannyng ainasy dep bek senimen aita alamyz.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

46 - sóz

Profilaktika bytovogo nasiliya

Almaz Eshanov 1261
Qauip etkennen aitamyn

Jau joq deme – jar astynda...

Quat Qayranbaev 10817