Vashingtondaghy Aq ýiding qaqpasy qazaq kóshbasshysyna keninen ashyldy. Preziydent Qasym-Jomart Toqaevtyng Amerika Qúrama Shtattaryna jasaghan resmy sapary eki el arasyndaghy baylanystardy jana biyik dengeyge kóterip qana qoyghan joq, sonymen birge Qazaqstannyng halyqaralyq sahnadaghy salmaghyn taghy bir mәrte aiqyndap berdi. Kezdesu barysynda jalpy qúny 17 milliard dollardan asatyn manyzdy kelisimderge qol qoyylyp, strategiyalyq әriptestikting ayasy búryn-sondy bolmaghan dengeyde keneydi.

Qasym-Jomart Toqaevty Vashington әuejayynda AQSh Memlekettik hatshysynyng birinshi orynbasary Kristofer Landaunyng ózi kýtip aldy. Búl – eki el arasyndaghy ózara syilastyq pen senimning aighaghy. Kelesi kýni Aq ýiding tórinde Donalid Tramp Preziydent Toqaevty qabyldap, ekijaqty kelissózder ótkizdi. Ángime resmy hattamalyq sipattan góri, naqty nәtiyjege baghyttalghan isker dialog týrinde órbidi.

Memleket basshysy Toqaev kezdesude Tramptyng preziydenttik qyzmetining tarihy manyzyna toqtalyp, onyng basshylyghymen Amerika Qúrama Shtattary әlemdik sayasat pen ekonomikada jetekshi ornyn nyghaytyp kele jatqanyn aitty. «Sizding basshylyghynyzben Amerika jana serpinge ie boldy. «Amerikany qaytadan úly elge ainaldyru» ústanymy bizding «Ádiletti, Quatty Qazaqstan» iydeyasymen ýndes», – dedi Toqaev.

Preziydentting búl pikiri kezdeysoq emes. Óitkeni Qazaqstan dәl qazirgi sәtte ekonomikalyq janghyru men әdil basqaru ýlgisin ornyqtyru kezeninde túr. Búl túrghyda AQSh-pen seriktestik – tek investisiyalyq emes, tehnologiyalyq serpilis pen jana ónerkәsiptik mýmkindikterding de bastauy sanalady.

Aq ýidegi kelissózder kezinde taraptar aviasiya, miyneraldyq resurstar jәne sifrlyq tehnologiyalar salasynda iri jobalardy jýzege asyrugha uaghdalasty. Búl baghyttar – XXI ghasyr ekonomikasynyng basty tirekteri. Toqaev amerikalyq kompaniyalardy Qazaqstandaghy qolayly investisiyalyq ahualdy tiyimdi paydalanugha shaqyryp, «jeke qoldau kórsetuge әzirmin» dep ashyq mәlimdedi.

Donalid Tramp óz kezeginde Toqaevtyng jetekshilik qabiletin joghary baghalap, Qazaqstandy tabighy baylyqqa ghana emes, sarabdal sayasatqa da bay el dep atap ótti. «Barlyq sala manyzdy. Bir jyldan keyin ne bolatynyn eshkim bilmeydi. Biraq sizderding elinizde ýlken әleuet pen parasatty Preziydent bar», – dedi AQSh kóshbasshysy.

(Suret: Aqorda telegram arnasynan alyndy)

Kezdesu barysynda Qazaqstan men AQSh preziydentteri Izraili Premier-ministri Beniyamin Netaniyahumen telefon arqyly sóilesti. Ángime ózegi – Qazaqstannyng Ibrahim kelisimderine qosylu jónindegi sheshimi boldy. Búl – beybitshilik pen ózara týsinistikke baghyttalghan batyl qadam. Donalid Tramp búl sheshimdi әlemdik yntymaqtastyqtyng aitarlyqtay ilgerileui dep baghalap, ózge elderdi de osy bastamany qoldaugha ýndedi. Toqaev óz kezeginde Ibrahim kelisimderine qosylu – Qazaqstannyng kópjaqty diplomatiyasyn jana dengeyge kóterip, halyqaralyq qúqyq pen BÚÚ Jarghysyna berik ústanymyn aighaqtaytynyn aitty.

Resmy kelissózderden song eki el kóshbasshylary beyresmy jaghdayda әngimelesti. Aq ýiding manynda janadan boy kóterip jatqan saltanat sarayynyng qúrylysyn birge tamashalaghan sәt – tereng simvoldyq mәnge ie kórinis boldy. Búl jana ghimarat – jana dәuirding nyshanynday.

Toqaev sapar shenberinde ótken «Ortalyq Aziya – AQSh» (C5+1) sammiytine qatysyp, aimaqtyq yntymaqtastyqty damytudyng naqty tetikterin talqylady. Ol sammitti tarihy beles dep atap, Trampqa Aq ýide osynday format úiymdastyrghany ýshin rizashylyghyn bildirdi. «Búl kezdesu Ortalyq Aziya men Qúrama Shtattar arasyndaghy әriptestikting jana kezenin ashty», – dedi Memleket basshysy.

Qazaqstan men AQSh arasyndaghy ekonomikalyq seriktestik býginde jarty trillion dollardan asatyn әleuetke iye. Amerika – elimizge 100 milliard dollardan astam investisiya qúighan eng iri әriptesterding biri. Qazir Qazaqstanda 600-den astam amerikalyq kompaniya sәtti júmys istep keledi. Songhy jyldary eki el arasyndaghy sauda ainalymy eki esege úlghayyp, 5 milliard dollar shamasyna jetti.

(Suret: Aqorda telegram arnasynan alyndy)

Búl sapardyng eng aishyqty túsy – Toqaevtyng geosayasy kóregendigi men tengerimdi syrtqy baghytynyng jarqyn kórinisi. Ol jahandyq túraqsyzdyq pen jana bloktyq shiyelenister jaghdayynda Qazaqstannyng derbes baghytyn nyq dәleldedi. Eshkimge qarsy emes, biraq barlyghymen teng dәrejeli yntymaqtastyq ornatugha negizdelgen sayasat – qazirgi qazaq diplomatiyasynyng tiregi.

Vashingtondaghy kezdesu nәtiyjesinde jasalghan kelisimder – jay qaghaz emes. Búl – Qazaqstannyng әlemdik ekonomikalyq jýiedegi ornyn nyghaytatyn naqty jobalar. Energetika, jasandy intellekt, kólik, qarjy jәne bilim salalaryndaghy bastamalar elding innovasiyalyq bolashaghyn aiqyndaydy.

Qorytyndylay aitqanda, Aq ýidegi tarihy jýzdesu – bir sapardyng nәtiyjesi emes, kópvektorly sayasattyng jemisi. Toqaevtyng Vashington sapary Qazaqstandy jana geosayasy kenistikke shyghardy. Al Tramptyng sózimen aitqanda, «tabighy baylyqqa ghana emes, parasatty kóshbasshygha ie eldin» bolashaghy jarqyn. Búl joly Aq ýide aitylghan sózder men bekitilgen qújattar – tarihtyng jana betin ashty. Sol bette Qazaqstannyng aty aiqyn jazylghan.

Abai.kz