Janatastaghy bir mektepke qyrkýiekte balamdy berdim. Joghary synypta oqityn. Qazaqy qala bolghanyna kerim quanghanmyn. Búryn tәuir oqityn balam tez tómendep ketti. Ýiden shyqpaydy. Ótpeli kezeng ghoy dep qoyghanmyn.

Birde balamnyng mandayy jaraqattanyp keldi. Súrasam aitpaydy. Eki kýnnen keyin balam,

- Papa, biz qay jýzbiz osy, - degeni.

- Kishi jýzbiz. Álimúly.

- Tama - degen kim?

- Ol da kishi jýz. Jeti ru - deymin.

- Synyptaghy balalar Tama bolsang kósh. Búl jer Ýisindiki. Ana Janatastyng ar jaghyndaghy Ýisinning belgisi kórding be? - deydi.

Synyp jetekshisine bardym. Beyhabar. «Búlar aitpaydy. Qazir Janatasta ru-ru bolyp tóbelesetindi shyghardy. Búryn shaghyn audan bolyp tóbelesushi me edi. Ózderi etinen et kesip alsa da aitpaydy. Pys-pys sózden estiymiz. Irgedegi bir taudyng basyna elsizge ýisin atagha bir belgi salyp jatqan kórinedi.  Ýlkender jiylyp jiyn ótkizip, búl jer bizding ataniki, belgi bitse as jasaymyz depti. Sodan eliktep balalardyng istep jýrgeni bolar. Qoyady ghoy», - dedi jaybaraqat. «Diyrektor bilmey-aq qoysyn. Ózim sóilesem», - dedi synyp jetekshisi.

Janatastaghy bir mektepke qyrkýiekte balamdy berdim. Joghary synypta oqityn. Qazaqy qala bolghanyna kerim quanghanmyn. Búryn tәuir oqityn balam tez tómendep ketti. Ýiden shyqpaydy. Ótpeli kezeng ghoy dep qoyghanmyn.

Birde balamnyng mandayy jaraqattanyp keldi. Súrasam aitpaydy. Eki kýnnen keyin balam,

- Papa, biz qay jýzbiz osy, - degeni.

- Kishi jýzbiz. Álimúly.

- Tama - degen kim?

- Ol da kishi jýz. Jeti ru - deymin.

- Synyptaghy balalar Tama bolsang kósh. Búl jer Ýisindiki. Ana Janatastyng ar jaghyndaghy Ýisinning belgisi kórding be? - deydi.

Synyp jetekshisine bardym. Beyhabar. «Búlar aitpaydy. Qazir Janatasta ru-ru bolyp tóbelesetindi shyghardy. Búryn shaghyn audan bolyp tóbelesushi me edi. Ózderi etinen et kesip alsa da aitpaydy. Pys-pys sózden estiymiz. Irgedegi bir taudyng basyna elsizge ýisin atagha bir belgi salyp jatqan kórinedi.  Ýlkender jiylyp jiyn ótkizip, búl jer bizding ataniki, belgi bitse as jasaymyz depti. Sodan eliktep balalardyng istep jýrgeni bolar. Qoyady ghoy», - dedi jaybaraqat. «Diyrektor bilmey-aq qoysyn. Ózim sóilesem», - dedi synyp jetekshisi.

Milisiyagha barayyn desem balam bezildeydi. Osy jaydy kórshime syrghyp aitsam, «Búl әngime jazdan bastaldy. Ár tóbege bir-bir belgi ornata berse qazaqtyng dalasynyng bәri qaraqshy bolyp ketedi. Biz bireu ne istese qalyspay sony isteytin halyqpyz. Balalargha ne kinә? Olardy ýlkender ulap otyr. Mening de oqityn qyzym bar. Andyp otyramyn. Janatasta qazir úldar emes qyzdar tóbelesi órship túr. Ony býkil el biledi. Ótkende Elbasyna bir ana dúrys súraq qoydy. Biraq, ministr de, sol kezdegi oblys әkimi JEKSEMBIN de juyp-shayyp jiberdi. Jyly kabiynette otyryp, olar ne bilsin. Olargha jalghan aqparat berdi ghoy jandayshaptar. Bir apta búryn ghana ÁUEZOV mektebining on birinshi synyp oqushysy synyptasyna pyshaq saldy. Janatasta kesh bata jýru mýmkin emes. Milisiyanyng ózi boy kórsetpeydi. Shamasy qorqyp tyghylyp jatady-au», - dedi kórshim.

Sóitip jýrgende «Núr Otannyn» «Dala men qala» gazetinde Bolat JAPPAROVtyng maqalasy shyqty. Onda «búl jer Úly jýz Tilikting jeri, Kishi jýz Sherkesh, Tama, Jaghalbaylynyng jeri - Jayyq, Jem boyynda. Sondyqtan audan atyn Tilikting úrpaghynan qong kerek» degendi menzegen. Búl atalghan ru, jýz bólisken maqala ýlkender arasynda tolqu tudyrdy.

Qúrmetti redaksiya! Men búl ónirge jýz, ru-búru dep emes qazaghym dep kóship kelgen edim. Mynau ne súmdyq! Rugha belgi túrghyzudy dogharghan jón. Jer qazaqtyng jeri. Ár ata ru jarystyryp qaraqshy qoya bersek, tóbe jetpes. Joldyng boyynda bos jer qalmas. Jer bólip berip eldi keristirip qoyghan audan әkimi qayda qarap otyr? «Jol boyynda belgi bolmasyn» degen bayaghy zan-zakon qayda qaldy?! Bizding - qazaqtyng kórgennen bәsekelesip qalmaytyn әdetimiz bar. Múnyng arty ushyghady, qara da túr.

J. ENKEBAEV,

Ózbekstannan kelgen oralman,

Jambyl oblysy,

Janatas qalasy,

Sarysu audany

«QAZAQSTAN» aptalyghy, №46-47 (286-287), 10-jeltoqsan, 2009