Sonda biz otyz jyldan song ghana «sóileytin» Qojanasyrdyng «keyipkerine»

aynaluymyz kerek pe?

«Samarqanda bir әpkem bar, búdan da ótken soraqy» degendey, senator Simambaevtyng saualyna Ýkimet basshysy Kәrim Mәsimov elp ete qalyp, ertenine-aq efir arqyly jauap berdi. Mәsimov múrtynyn kýlip túryp, «memlekettik tilge endi 10 jyldan keyin, 2020 jyly ghana kóshemiz» dep bylsh etkizdi. Bireu betimizge týkirip jibergendey, jalma-jan janqaltamyzdan betoramalymyzdy izdedik...

Toq kýlkisi syrtqa teuip, jyltyrap túrghan Kәrekenning jýzinen asa bir rizashylyq keyip tanylyp túrdy... IYә, mәselening mәnisin úqpaytyn Mәsimov Simambaevtyng saualyna bir tәulikke jetkizbey jauap qaytardy. -Endi on jyldan keyin әrbir azamat qazaq tilinde erkin sóileui kerek,-dedi. Sonda on jylgha deyin әrbir azamat qazaq tilinde erkin sóileuge bolmaydy eken ghoy... «2020 jyldy aytqansha, 2030 jyldy bir-aq aitu kerek edi...» dep kýiinip jatqandar kóp.

Bayaghyda Qojanasyr «otyz jyldan keyin esekti sóiletemin» dep hangha uәde beripti. «Otyz jylda sóilemese qaytesin», - degenderge, Qojeken: «otyz jylda ne han óledi, ne esek óledi, nemese men ólemin»- depti saspastan...

Sonda biz otyz jyldan song ghana «sóileytin» Qojanasyrdyng «keyipkerine»

aynaluymyz kerek pe?

«Samarqanda bir әpkem bar, búdan da ótken soraqy» degendey, senator Simambaevtyng saualyna Ýkimet basshysy Kәrim Mәsimov elp ete qalyp, ertenine-aq efir arqyly jauap berdi. Mәsimov múrtynyn kýlip túryp, «memlekettik tilge endi 10 jyldan keyin, 2020 jyly ghana kóshemiz» dep bylsh etkizdi. Bireu betimizge týkirip jibergendey, jalma-jan janqaltamyzdan betoramalymyzdy izdedik...

Toq kýlkisi syrtqa teuip, jyltyrap túrghan Kәrekenning jýzinen asa bir rizashylyq keyip tanylyp túrdy... IYә, mәselening mәnisin úqpaytyn Mәsimov Simambaevtyng saualyna bir tәulikke jetkizbey jauap qaytardy. -Endi on jyldan keyin әrbir azamat qazaq tilinde erkin sóileui kerek,-dedi. Sonda on jylgha deyin әrbir azamat qazaq tilinde erkin sóileuge bolmaydy eken ghoy... «2020 jyldy aytqansha, 2030 jyldy bir-aq aitu kerek edi...» dep kýiinip jatqandar kóp.

Bayaghyda Qojanasyr «otyz jyldan keyin esekti sóiletemin» dep hangha uәde beripti. «Otyz jylda sóilemese qaytesin», - degenderge, Qojeken: «otyz jylda ne han óledi, ne esek óledi, nemese men ólemin»- depti saspastan...

Mәsimovke qarap túryp mening esime osy hikaya týsti. Eger Qojekeng ghayyptan tayyp býgingi Qazaqstandaghy qazaq tilin kýtumen ótken ghúmyrdy kórse «otyz jylda esek te sóiler edi », - dep qoyyp qalar edi. Bizding memleketting memlekettik tilde sóileuin kýtkenimizge 21 jyl boldy. Endi taghy 10 jyl kýtsek, 31 jyl bolady.

Sonda Mәsimov neni menzep, bizdi nege («kimge» emes) tenep otyr... Men Mәsimovpen kelispeymin. Ol elding de Elbasynyng da atyna kir keltirude. Búny kim bolsa da, qay memleket bolsa da, elding intellektualdyq resursyn joqqa shygharu, qorlau dep týsinedi.

Mysaly, ghylym doktory, eks-ministr Ertisbaevqa, nemese әlgi Simambaevqa, rejisser Ermek Túrsynovqa, tipti qytay tilin biletin Múrat Áuezov pen әlemdik masshtabtaghy ataqty ghúlama aqynymyz, myng bir tildi zerttep jýrgen Oljas Sýleymenovke qazaqsha jaza bilu ýshin mindetti týrde taghy 10 jyl kerek pe? Olar jap-jaqsy sóilep qaldy, endi 1 jyl qossaq jetip jatyr. (Al taghy bir senator Ghany Qasymov pen býkil Parlament aldynda «mening basyma operasiya jasap, miymdy auystyrmasa, qazaq tilin ýirene almaymyn»-dep, elshilik turaly zannan «memlekettik tildi bilu mindetti», - degen bapty alghyzyp tastaghan eks-ministr, aghylshyn tilin biletin elshi Erlan Ydyrysov turaly ne oilasanyzdar da óz erikteriniz.) Sonda biz 30 jyldan song ghana sóileytin Qojanasyrdyng «keyipkerlerine» ainaluymyz kerek pe? Joq, men sizben kelispeymin, Mәsimov myrza!

Búl mәseleni birinshi jaghy, endi ekinshi jaghyna keleyik. Mәsimov aitqan 2020 jyl degende, bizding mәngilik saylaugha týsuge haqy bar Preziydentimiz 2012 jyly saylaugha taghy da týsip, 2020 jylgha deyin basqara beretini mәlim. Biylghy Joldauynda da 2020 jyldyng baghdarlamasyn jariyalady.

Sonda, memlekettik tilding 2020 jyly ghana iske kirisui, yaghny memlekettik tilding jappay qoldanyluy Preziydentining sayasy arenadan  ketuine ghana tirelip túr eken ghoy... Eger Elbasymyz 2030 jylgha deyin otyrsa she? Onda endi taghy da 20 jyl kýtemiz be? Sonda Mәsimovtyng oiynsha, tilimizdi 20 jyldan beri 20 sheneunikting ýirenbeui Núrsúltan Nazarbaevqa ghana baylanysty ma? Elding tilining damuyna Elbasy kedergi me? Joq, Mәsimov myrza, biz búlay oilay qoyghan joqpyz әli. Aqyr solay bolyp, olay oilasaq, onda ne tildi, ne Elbasyny tandau kerek shyghar...

Memlekettik tildi bilu ýshin mindetti týrde 30-40 jyl kýtip (N.Nazarbaev merzimi bitetin uaqyt) Qojekenning «keyipkerine» ainalu EQYÚ-gha tóragha bolyp otyrghan elge masqara emes pe ? Bizding azamattardyng sanasy ózge elderding sanasynan kem be?

Elding de, Elbasymyz da atyna kir keltiretin múnday masqara úzaq merzimmen kelispeymiz, Mәsimov myrza!

Al, siz qalay oilaysyz, qúrmetti oqyrman?!

Qazybek ISA

«Jas qazaq ýni» gazeti,

№16 (441) 20.04.2010.