ەلگە دە، ەلباسىعا دا كىر كەلتىرەتىن ماسقارا مەرزىممەن كەلىسپەيمىز، ءماسىموۆ مىرزا!..
سوندا ءبىز وتىز جىلدان سوڭ عانا «سويلەيتىن» قوجاناسىردىڭ «كەيىپكەرىنە»
اينالۋىمىز كەرەك پە؟
«سامارقاندا ءبىر اپكەم بار، بۇدان دا وتكەن سوراقى» دەگەندەي، سەناتور سيمامباەۆتىڭ ساۋالىنا ۇكىمەت باسشىسى كارىم ءماسىموۆ ەلپ ەتە قالىپ، ەرتەڭىنە-اق ەفير ارقىلى جاۋاپ بەردى. ءماسىموۆ مۇرتىنىن كۇلىپ تۇرىپ، «مەملەكەتتىك تىلگە ەندى 10 جىلدان كەيىن، 2020 جىلى عانا كوشەمىز» دەپ بىلش ەتكىزدى. بىرەۋ بەتىمىزگە تۇكىرىپ جىبەرگەندەي، جالما-جان جانقالتامىزدان بەتورامالىمىزدى ىزدەدىك...
توق كۇلكىسى سىرتقا تەۋىپ، جىلتىراپ تۇرعان كارەكەڭنىڭ جۇزىنەن اسا ءبىر ريزاشىلىق كەيىپ تانىلىپ تۇردى... ءيا، ماسەلەنىڭ ءمانىسىن ۇقپايتىن ءماسىموۆ سيمامباەۆتىڭ ساۋالىنا ءبىر تاۋلىككە جەتكىزبەي جاۋاپ قايتاردى. -ەندى ون جىلدان كەيىن ءاربىر ازامات قازاق تىلىندە ەركىن سويلەۋى كەرەك،-دەدى. سوندا ون جىلعا دەيىن ءاربىر ازامات قازاق تىلىندە ەركىن سويلەۋگە بولمايدى ەكەن عوي... «2020 جىلدى ايتقانشا، 2030 جىلدى ءبىر-اق ايتۋ كەرەك ەدى...» دەپ كۇيىنىپ جاتقاندار كوپ.
باياعىدا قوجاناسىر «وتىز جىلدان كەيىن ەسەكتى سويلەتەمىن» دەپ حانعا ۋادە بەرىپتى. «وتىز جىلدا سويلەمەسە قايتەسىڭ»، - دەگەندەرگە، قوجەكەڭ: «وتىز جىلدا نە حان ولەدى، نە ەسەك ولەدى، نەمەسە مەن ولەمىن»- دەپتى ساسپاستان...
سوندا ءبىز وتىز جىلدان سوڭ عانا «سويلەيتىن» قوجاناسىردىڭ «كەيىپكەرىنە»
اينالۋىمىز كەرەك پە؟
«سامارقاندا ءبىر اپكەم بار، بۇدان دا وتكەن سوراقى» دەگەندەي، سەناتور سيمامباەۆتىڭ ساۋالىنا ۇكىمەت باسشىسى كارىم ءماسىموۆ ەلپ ەتە قالىپ، ەرتەڭىنە-اق ەفير ارقىلى جاۋاپ بەردى. ءماسىموۆ مۇرتىنىن كۇلىپ تۇرىپ، «مەملەكەتتىك تىلگە ەندى 10 جىلدان كەيىن، 2020 جىلى عانا كوشەمىز» دەپ بىلش ەتكىزدى. بىرەۋ بەتىمىزگە تۇكىرىپ جىبەرگەندەي، جالما-جان جانقالتامىزدان بەتورامالىمىزدى ىزدەدىك...
توق كۇلكىسى سىرتقا تەۋىپ، جىلتىراپ تۇرعان كارەكەڭنىڭ جۇزىنەن اسا ءبىر ريزاشىلىق كەيىپ تانىلىپ تۇردى... ءيا، ماسەلەنىڭ ءمانىسىن ۇقپايتىن ءماسىموۆ سيمامباەۆتىڭ ساۋالىنا ءبىر تاۋلىككە جەتكىزبەي جاۋاپ قايتاردى. -ەندى ون جىلدان كەيىن ءاربىر ازامات قازاق تىلىندە ەركىن سويلەۋى كەرەك،-دەدى. سوندا ون جىلعا دەيىن ءاربىر ازامات قازاق تىلىندە ەركىن سويلەۋگە بولمايدى ەكەن عوي... «2020 جىلدى ايتقانشا، 2030 جىلدى ءبىر-اق ايتۋ كەرەك ەدى...» دەپ كۇيىنىپ جاتقاندار كوپ.
باياعىدا قوجاناسىر «وتىز جىلدان كەيىن ەسەكتى سويلەتەمىن» دەپ حانعا ۋادە بەرىپتى. «وتىز جىلدا سويلەمەسە قايتەسىڭ»، - دەگەندەرگە، قوجەكەڭ: «وتىز جىلدا نە حان ولەدى، نە ەسەك ولەدى، نەمەسە مەن ولەمىن»- دەپتى ساسپاستان...
ماسىموۆكە قاراپ تۇرىپ مەنىڭ ەسىمە وسى حيكايا ءتۇستى. ەگەر قوجەكەڭ عايىپتان تايىپ بۇگىنگى قازاقستانداعى قازاق ءتىلىن كۇتۋمەن وتكەن عۇمىردى كورسە «وتىز جىلدا ەسەك تە سويلەر ەدى »، - دەپ قويىپ قالار ەدى. ءبىزدىڭ مەملەكەتتىڭ مەملەكەتتىك تىلدە سويلەۋىن كۇتكەنىمىزگە 21 جىل بولدى. ەندى تاعى 10 جىل كۇتسەك, 31 جىل بولادى.
سوندا ءماسىموۆ نەنى مەڭزەپ، ءبىزدى نەگە («كىمگە» ەمەس) تەڭەپ وتىر... مەن ماسىموۆپەن كەلىسپەيمىن. ول ەلدىڭ دە ەلباسىنىڭ دا اتىنا كىر كەلتىرۋدە. بۇنى كىم بولسا دا، قاي مەملەكەت بولسا دا، ەلدىڭ ينتەللەكتۋالدىق رەسۋرسىن جوققا شىعارۋ، قورلاۋ دەپ تۇسىنەدى.
مىسالى، عىلىم دوكتورى، ەكس-مينيستر ەرتىسباەۆقا، نەمەسە الگى سيمامباەۆقا، رەجيسسەر ەرمەك تۇرسىنوۆقا، ءتىپتى قىتاي ءتىلىن بىلەتىن مۇرات اۋەزوۆ پەن الەمدىك ماسشتابتاعى اتاقتى عۇلاما اقىنىمىز، مىڭ ءبىر ءتىلدى زەرتتەپ جۇرگەن ولجاس سۇلەيمەنوۆكە قازاقشا جازا ءبىلۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە تاعى 10 جىل كەرەك پە؟ ولار جاپ-جاقسى سويلەپ قالدى، ەندى 1 جىل قوسساق جەتىپ جاتىر. (ال تاعى ءبىر سەناتور عاني قاسىموۆ پەن بۇكىل پارلامەنت الدىندا «مەنىڭ باسىما وپەراتسيا جاساپ، ميىمدى اۋىستىرماسا، قازاق ءتىلىن ۇيرەنە المايمىن»-دەپ، ەلشىلىك تۋرالى زاڭنان «مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ مىندەتتى»، - دەگەن باپتى العىزىپ تاستاعان ەكس-مينيستر، اعىلشىن ءتىلىن بىلەتىن ەلشى ەرلان ىدىرىسوۆ تۋرالى نە ويلاساڭىزدار دا ءوز ەرىكتەرىڭىز.) سوندا ءبىز 30 جىلدان سوڭ عانا سويلەيتىن قوجاناسىردىڭ «كەيىپكەرلەرىنە» اينالۋىمىز كەرەك پە؟ جوق، مەن سىزبەن كەلىسپەيمىن، ءماسىموۆ مىرزا!
بۇل ماسەلەنى ءبىرىنشى جاعى، ەندى ەكىنشى جاعىنا كەلەيىك. ءماسىموۆ ايتقان 2020 جىل دەگەندە، ءبىزدىڭ ماڭگىلىك سايلاۋعا تۇسۋگە حاقى بار پرەزيدەنتىمىز 2012 جىلى سايلاۋعا تاعى دا ءتۇسىپ، 2020 جىلعا دەيىن باسقارا بەرەتىنى ءمالىم. بيىلعى جولداۋىندا دا 2020 جىلدىڭ باعدارلاماسىن جاريالادى.
سوندا، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ 2020 جىلى عانا ىسكە كىرىسۋى، ياعني مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ جاپپاي قولدانىلۋى پرەزيدەنتىنىڭ ساياسي ارەنادان كەتۋىنە عانا تىرەلىپ تۇر ەكەن عوي... ەگەر ەلباسىمىز 2030 جىلعا دەيىن وتىرسا شە؟ وندا ەندى تاعى دا 20 جىل كۇتەمىز بە؟ سوندا ءماسىموۆتىڭ ويىنشا، ءتىلىمىزدى 20 جىلدان بەرى 20 شەنەۋنىكتىڭ ۇيرەنبەۋى نۇرسۇلتان نازارباەۆقا عانا بايلانىستى ما؟ ەلدىڭ ءتىلىنىڭ دامۋىنا ەلباسى كەدەرگى مە؟ جوق، ءماسىموۆ مىرزا، ءبىز بۇلاي ويلاي قويعان جوقپىز ءالى. اقىر سولاي بولىپ، ولاي ويلاساق، وندا نە ءتىلدى، نە ەلباسىنى تاڭداۋ كەرەك شىعار...
مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە 30-40 جىل كۇتىپ (ن.نازارباەۆ مەرزىمى بىتەتىن ۋاقىت) قوجەكەڭنىڭ «كەيىپكەرىنە» اينالۋ ەقىۇ-عا توراعا بولىپ وتىرعان ەلگە ماسقارا ەمەس پە ؟ ءبىزدىڭ ازاماتتاردىڭ ساناسى وزگە ەلدەردىڭ ساناسىنان كەم بە؟
ەلدىڭ دە، ەلباسىمىز دا اتىنا كىر كەلتىرەتىن مۇنداي ماسقارا ۇزاق مەرزىممەن كەلىسپەيمىز، ءماسىموۆ مىرزا!
ال، ءسىز قالاي ويلايسىز، قۇرمەتتى وقىرمان؟!
قازىبەك يسا
«جاس قازاق ءۇنى» گازەتى،
№16 (441) 20.04.2010.
