Senbi, 23 Qarasha 2024
Alang 5069 0 pikir 11 Sәuir, 2014 saghat 08:28

SAQ BOLYNYZ! JAN-JAGhYNYZ NAShAQOR...

Preziydentting salamatty ómir saltyn ornyqtyru jónindegi tapsyrmasynda Qazaqstan halqynyng esirtkimen әuestenuin 2015 jylgha deyin 15 payyzgha azaytu jýktelgen. Osy tapsyrmany oryndaymyz dep ýkimet 2012-2016 jyldargha arnalghan esirtki jәne esirtki biznesimen kýres jónindegi baghdarlama qabyldaghan bolatyn.

Memleket Basshysynyng osy nәubetke alandaushylyq bildiruining salmaqty sebepteri bar. Óitkeni, esirtki tútynushylyq qazir bizding elimizdegi әleumettik manyzy bar problemanyng birine ainalyp otyr. Bas prokuraturanyng mәlimetterine qaraghanda Qazaqstandaghy nashaqorlar sany 50 myng adamnyng tónireginde eken. Alayda búl sandardyng tolyq emestigin prokuraturanyng ózi moyyndap otyr, óitkeni kem degende әrbir ýshinshi nashaqor esepke túrudan qashady. Al 2001 jyly Densaulyq saqtau ministrligi elimizdegi nashaqorlar sany 250 myng adamnan artyq ekenin jariyalaghan. Biraq keybir ghylymy saraptargha qaraghanda olardyng sany sol kezderde 500 myng adamgha jetipti.

Mine, osy mәlimetterge nazar audara otyryp, Mәjilis deputaty Talghat Erghaliyev Premier-Ministr Kәrim Mәsimovke deputattyq saual joldady. Jogharydaghy mәlimetterden basqa deputat ózining saualynda 2013 jyldyng qorytyndysy boyynsha Bas prokuratura esirtki jәne onyng ainalysyna qatysty jasalghan auyr qylmystar sany 4215 bolghanyn jәne onyng jartysynan artyghyn jas adamdar jasady dep habarlaghanyn jazady. T.Erghaliyev esirtki tútynushylardyng jas shamasy mektep oqushylarynyng dengeyine deyin týsip ketkeni tipti alandatarlyq jәit ekenin aita kelip, osynyng ózi últtyng saulyghyna keltiretin zor qater dep atap kórsetti.

Ózining osy problemany tereng zerttegenin kórsetken Talghat Erghaliyev odan әri bizdegi esirtki qúmarlyqqa tosqauyl qoyatyn sharalardyng dәrmensizdigin, qoldanylatyn әdisterding tiyimsizdigin de aitty. Óitkeni, birinshiden, nashaqorlyqtyng aldyn alu sharalary jýieli týrde jәne jappay jýrgizilmeydi. Sonyng kesirinen nashaqorlyq nauqastyng ózining jәne onyng otbasynyng ghana jeke problemasy bolyp qala beredi. Ekinshiden, nashaqorlyqtan әleumettik sauyqtandyru jýiesi tiyisti dengeyde emes. Nashaqordyng ózi júrtqa jariyalanyp qalamyn ba dep arnauly kómek oryndaryna qaralugha qorqady. Sonymen qatar qaralugha aqshasy da bola bermeydi. Ýshinshiden, memleket te, qogham da esirtki qúmarlyqty ósiruge úlanghayyr qarjylyq shyghyn júmsap, onyng taraluyna lobby jasaytyn kýshterding qauiptiligine nazar audarmaydy. Tórtinshiden, esirtkige qarsy kýreste qoghamnyng azamattyq yntymaqtastyghy tómen. Besinshiden, Qazaqstannyng geografiyalyq ornalasu jaghdayy Aughanstannan shyqqan esirtkining Europa men Reseyge ótu jolynyng ýstinde. Mine, osy jaghdaylar bizdegi nashaqorlyqtyng ýdeuine әkelip otyr, dey kelip deputat ózining saualynyng negizgi mәselesine oiysty.

Jaghday osynday bolyp túrghandyqtan nashaqorlyqqa qarsy kýresti ýdetu kerek dep sanaymyn. 2014 jyldyng respublikalyq budjetinde nashaqorlyqpen kýreske 142 mln. 529 myng tenge qarastyrylghan. Sonyng 14 mln. 398 myng tengesi Densaulyq saqtau ministrligine bólindi. Búl qarajatty ministrlik nashaqorlyqty anyqtaytyn psihologiyalyq test jasaudyng kompiuterlik baghdarlamasyn әzirleuge jәne balalar men jasóspirimder arasyndaghy esirtki qúmarlyqtyng aldyn alu sharalaryn jýrgizuge júmsaytynyn kórsetipti. Bizdinshe, nashaqorlyqqa qarsy kýreste múnday sharalar mýlde azdyq etedi. Búl esirtki qúmarlyqtyng últtyq qaterge ainalyp bara jatqanyn úqpaudyng kórinisi, dey kelip deputat Premier-Ministrden osynau nәubetke qarsy qosymsha sharalar úiymdastyrudy jәne oghan qarjylyq qoldau jasaudy súraydy. Sonyng ishinde jasóspirimderdi әsker qataryna shaqyrghanda, studentter men oqushylardy medisinalyq komissiyalardan ótkizgende olardyng boyynda esirtki daqtary bar-joghyn anyqtap otyru kerektigin aitady. Áriyne, býkil elimizge qasiretin tiygizetin búl nәubetke qarsy kýresti tiyimdi jýrgizu kerektigin ýkimet basshysy da úghatyn shyghar dep oilaymyz.

 

Jaqsylyq QUANDYQ   

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1468
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3243
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5396