Eski syrqaty qaytalap qalghan kórshi kempir kelini shaqyrghan «Jedel jәrdem» kóligine otyrudan ýzildi-kesildi bas tartty... Keyuanany tiksindirgen nәrse - dәrigerlik kómek mashinasynyng qaptalynda jarqyrap kózge úryp túrghan Qyzyl krest belgisi bolyp shyqty!

«Qansha ghúmyrym  qalghanyn bir Alla ghana  biledi. Tórimnen kórim juyq qalghanda múnday kәpirding kóligine minip, kresine kirip jatqym kelmeydi. Eki dýniyede riza bolsyn desender meni qystamandar! Kýnә arqalatpandar..» dep azar da bezer bolyp, esinen tanyp tynghansha kelgen dәrigerlerge de, bala-shaghasyna da kónbey jatyp alghan eken. Basqa kólik tauyp әkelgenshe qart ananyng kózi júmylyp, jýrip ketken... Úrpaqtary ayaq-astynan úlarday shulap qala berdi.

Bir qaraghanda, dәrigerlik kómek der kezinde kórsetilmegennen bolghan qaza siyaqty. Biraq tura kelgen ajalgha medisina da lajsyz. Onyng ýstine jasy kelgen kariya. Talqany tausylghan da bolar.

Dәl osyghan úqsas jәitting bolghany turaly kóp jyl búryn bir basylymnan oqyghan da edim. Endi mine óz qúlaghymmen estip, kuәdýr boldym.

Eski syrqaty qaytalap qalghan kórshi kempir kelini shaqyrghan «Jedel jәrdem» kóligine otyrudan ýzildi-kesildi bas tartty... Keyuanany tiksindirgen nәrse - dәrigerlik kómek mashinasynyng qaptalynda jarqyrap kózge úryp túrghan Qyzyl krest belgisi bolyp shyqty!

«Qansha ghúmyrym  qalghanyn bir Alla ghana  biledi. Tórimnen kórim juyq qalghanda múnday kәpirding kóligine minip, kresine kirip jatqym kelmeydi. Eki dýniyede riza bolsyn desender meni qystamandar! Kýnә arqalatpandar..» dep azar da bezer bolyp, esinen tanyp tynghansha kelgen dәrigerlerge de, bala-shaghasyna da kónbey jatyp alghan eken. Basqa kólik tauyp әkelgenshe qart ananyng kózi júmylyp, jýrip ketken... Úrpaqtary ayaq-astynan úlarday shulap qala berdi.

Bir qaraghanda, dәrigerlik kómek der kezinde kórsetilmegennen bolghan qaza siyaqty. Biraq tura kelgen ajalgha medisina da lajsyz. Onyng ýstine jasy kelgen kariya. Talqany tausylghan da bolar.

Dәl osyghan úqsas jәitting bolghany turaly kóp jyl búryn bir basylymnan oqyghan da edim. Endi mine óz qúlaghymmen estip, kuәdýr boldym.

Búl jerde dәrigerlerdi aiyptau jón bola ma? Kempirdi yqtiyarsyz әketpedinder dep qalay aitpaqpyz? Kimdi kim kýshtep emdemek? Nauqasy mendegen sheshelerine sózi ótpegen bala-shaghasyna  ne dep bolady? Onsyz da qayghydan qamyghyp otyrghanda.  Búl jerde bireuge kinә taghu orynsyz. Biraq, bәribir de bayyzsyz kónil jauap izdep, jay tappaydy.

Jaryqtyqty «it kórgen eshki kózdendirgen»  osy Qyzyl krestke bizding kózimiz ben boyymyz ýirenip ketkeni sonday - nazar da audara bermeymiz. Ol da ózimiz ómir boyy jútyp jýrgen aua sekildi eleusiz, etene bolyp ketkeli qash-shan?!. Kýndelikti tútynu tauarlarynyng qataryna sinip alghan.

Men osy oqighadan keyin jan-jaghyma bajaylap qarap baghyp edim - qaladaghy kóshelerding tús-túsynan  «menmúndalaghan» qyzyl-jasyl kresterdi kóre bastadym.

Almatyda jýitkip jýrgen «Jedel jәrdem» kólikterining bәrining de qabyrghasynda Qyzyl krest! Mәlimetke qaraghanda, múndaghy Jedel medisinalyq jәrdem stansasynyng dәrigerleri jylyna 600 myng adamnyng shaqyruyna baryp, kómek kórsetedi eken. Sonda Almatydaghy aurudan arashalanghan sol alty jýz myng adam alghysyn Allagha qosa Qyzyl krestke de  ayta ma? Al býkil Qazaqstan boyynsha she?

Sonau ateistik, qúdaysyz Kenes ókimetining kezinde osy Qyzyl Kresting qasynda Qyzyl Ay túratyn edi ghoy? Biz sol músylmandyq nyshanymyzdan tәuelsizdik túsynda qalaysha aiyrylyp qaldyq?

Jalpy, qanday krest bolsa da ol - qay-qashanghy úghymda hristian dinining belgisi bolyp sanalady. Onyng ózindik tereng tarihy bar. O basta kóne Mysyr men Babylda, Assiriya men Messopotamiyada, t.b. jerlerde qúdaylar rәmizi bolyp tabylghan krest keyinirek hristian konfessiyasyndaghy elderding kópshiligining diny qúlshylyghynyng basty nyshanyna ainalghan. Hristian dininde Isa payghambardyng Pontiy Pilattyng ýkimimen kreske shegelenip, azaptalyp óltiriluimen baylanysty payda bolghany belgili.
Orystyng «krest» sózi latynnyng «srux» - yaghny «dar aghashy, nemese aghashtan jasalghan azaptau qúraly» degen sózinen shyqqan. Osydan latyn tilinde «cruciare» - «azaptau, qinau» degen etistik payda bolghan eken. Al búl  oryssha «krestiti» - qazaq tilinde «shoqyndyru» degen maghyna beretinin әrkim biledi. Orys tilindegi krestke qatysty túraqty sóz tirkesteri de qazaqy úghymmen qarasang onyp túrghan joq: «postaviti krest - syzyp tastau, joq qylu», «nesty svoy krest - óz azabyndy ózing arqalau»  degen maghynada. Demek,  azaptau, qinau, joq qylu, joi, azap arqalau, shoqynu siyaqty úghymdar beretin, últtyq tanym-týsinigimizge, salt-sanamyzgha ýilespek túrmaq asa qayshy keletin krest belgisi býgingi egemen elimizdi qalaysha jaulap alghan? Búghan kimder jol berip otyr?

Jer betindegi islam dinining túqymyn túzday qúrtpaq bolghan Rim papasy Urban II 1095 jyly ózi múryndyq bolyp, sauyn aityp,  býkil batys-shyghys Europanyng qylysh ústaugha jaraytyn erkek kindiktisining bәrin tik kóterip, qarulandyryp, atqa qondyryp, Múhammedding (s.gh.s.) ýmbetterine qarsy alghashqy krest joryghyn úiymdastyrghan. Sodan bastap 1270 jylgha deyin islam dinin ómirden óshiruge,  kýlli músylmandardy qyryp-joigha baghyttalghan  8 krest joryghy jasalghan. Oghan qatysqan býkil jauyngerler kýlli sauyttarynyn, kiyimderining óniri men sauyryna, keudesi men arqasyna, qalqany men toqymyna deyin krest belgisin salghyzyp soghysqandyqtan solay atalghan. Adamzat tarihynda bizding dindesterimizdi qangha boyaghan búl segiz krest joryghy - sol zamandaghy segiz dýniyejýzilik soghyspen parapar bolghan! Jәne barlyghy da músylmandargha qarsy joyqyn soghystar edi. Bizding maqtanyshymyz qypshaq Beybarys súltan osy dýniyejýzilik soghystardyng qaharman jenimpazy ekenin aita ketu artyq bolmas. Sol Beybarys babamyz býgin tirilip kelse ne betimizdi aitar edik?

Jalpy Skandinaviya men Evropa ghana emes, býkil dýniyejýzindegi hristian dinindegi elderding kópshiligining tulary men gerbterinde osy krest belgisi bar.

Al, qazirgi qyzyl krest  Shveysariyanyng tuynan alynghan. 1859 jyly fransuzdar men italiyandar birigip avstriyalyqtarmen soghysqanda eki jaqtan 40 myng adam qyrylghan. Sol qanqúily soghystyn  zardaptaryn, úrys dalasynda qansyrap ólip jatqan myndaghan sarbazdardyng jaghdayyn óz kózimen kórip, jany týrshikken shveysariyalyq isker azamat Jan Anry Dunan  «Soliferino shayqasy turaly estelikter» atty kitap jazyp, soghystan japa shekkenderge qol úshyn sozyp, jәrdem beretin beytarap úiym qúru turaly úsynys aitqan. Jәne sol úsynysynyng iske asuyna ózi  bel sheship kirisken. Búl iygilikti iske zanger Gustav Muanieni jәne basqa dostaryn tartyp, 1863 jyly Jenevada Halyqaralyq Qyzyl krest úiymyn qúrghan. Negizgi mindeti soghysta býlinshilikke úshyraghan, jer silkinuden, tasqyn-sel, qar kóshkininen apatqa úshyraghan adamdargha medisinalyq, әleumettik kómek kórsetu, sonday-aq halyqty indet aurularynan saqtandyru, emdeu sharalaryn úiymdastyru bolghan... Jәne osy iygilikti de ónegeli isi ýshin Anry Dunan 1901 jyly beybitshilik ýshin berilgen túnghysh Nobeli syilyghyn alghan. Al ol ashqan Halyqaralyq Qyzyl Krest úiymyna jýz jyldyng ishinde eki mәrte Nobeli syilyghy berilgeni de tegin emes.  Bir  nazar audarar jәit,  baghzy zamandarda ómir qozghalysynyn, kýnnin, jaryqtyn, iygilikting nyshany bolyp kelgen svastika belgisin qanqúily Gitler fashistik, nasistik rәmizge ainaldyryp, adamzat aldynda qarabet qylyp, óshpes kýie jaqsa, kerisinshe adamgershilikti Anry Dunan kresting qyrghyn-joyqyn maghynasyn halyqtar aldynda aqtaugha ýles qosty.

Biz búl jerde Qyzyl Krest syndy asa bedeldi halyqaralyq úiymgha topyraq shashudan aulaqpyz. Mәsele - basqada. Mәsele, osy salada da krest atauly omyraulap algha shyghyp, bizding Qyzyl Ayymyzdyng kenjelep qaluynda.

Múhammed payghambar (s.gh.s.) Mekkeden Mәdiynege hijret etken týngi kókte erekshe jarqyraghan asyl Ay sonyra kýlli músylman qauymynyng qasiyetti rәmizine ainalghany ayan. «Aspanda Ay bolmasa adasady» deytin óleng joly osyndayda eske týsedi.  Sonymen qosa, jarty әlemdi jaulaghan jahanger týrik Osman pasha týsinde jerding bir shetinen ekinshi shetine deyin úzynynan úzaq jarqyray sozylyp jatqan shalqaq  Aydy kórip, sol týsin jaqsylyqqa joryp, músylmandyq sara jolgha balap, Ay beynesin óz tuyna japsyrypty degen de әfsana bar.

Atam qazaqtyng jana Ay tughanda:

Ay kórdim,  aman kórdim,

Áldeqanday zaman kórdim.

Eski aida esirke,

Jana aida jarylqa,- dep  Aygha bata jasau salty, sýiikti qyzyna Ay, Ayman, Aygýl dep at qoy ghúrpy, súlulyqty Aygha teneu dәstýri әlmisaqtan beri kele jatyr.

Eger Europa tarihshylaryna baqsaq, sonau yqylym zamannan jetken  músylmandyq Ay beynesin týrikter ózderi jaulaghan Vizantiyadan alyp, 1453 jyly  Osman imperiyasyna rәmiz etipti-mis. Olardyng jazuynsha, Ay - Konstantinopoli qalasynyn  tanbasy kórinedi. Búl jerde múny - óz bidayyndy ózine búiyrtqysy kelmeuding aiqyn mysalyna balap, osy bir europosentistik ozbyrlar qyl ayaghy Aydyng beynesin de bizge qighysy kelmeydi-au dep  kýiikti kesim jasaugha da bolar edi. Biraq tarihy fakt, artefakt deytin búltarmaytyn da búltartpaytyn, búljymaytyn da búljytpaytyn jәittar bar ghoy. Ony joqqa shygharu qiyn. Tarihtyng arbasynan týsip qalugha bolar, biraq týsseng - tarihtyng dóngelegining astyna týsesin.

Adamzat tarihyn zerdeleytin arheologiyalyq qazbalardan tabylghan asa qúndy jәdigerler qataryndaghy - kәdimgi Aydyng tanbalarynan onyng Kýnmen, Júldyzben, Krestpen qatar rәmiz retinde bizding dәuirimizge deyingi ejelgi órkeniyetter kezinde qoldanysta bolghanyn bayqaymyz. Qazirgi basty dinder jaratylmastan búrynghy zamandarda  ejelgi Messopotamiya kezeninen tabylghan ataqty bir tanbada:  shalqalaghan Aydyng ayasynda - dóngelek Kýn, al onyng ortasynda - Krest beynelengen. Osy  tanbany zertteushi ghalymdar  múndaghy Ay belgisi - Ay qúdayy - Sinanyng beynesi, al Kýn -  Kýn qúdayy Ashshur dep sanaghan. Dәl osynday Ayly tanbalar ejelgi Assiriya men Babyl jerinen de tabylghany mәlim. Osy atalghan simvoldar týgelimen (onyng ishinde svastika da bar!) bizding Týrkistandaghy Koja Ahmet Yassauy kesenesising órnekterinen de kezdesedi. Qalay bolghanda da әlemdegi eng jas din - islamnyng temirqazyghyna ainalghan Ay rәmizining tarihy jer serigi jaralghaly kele jatqanday tym әride ekeni sózsiz.  óitkeni týrikter iyelengen Vizantiya mәdeniyeti - Messopotamiya, Babyl mәdeniyetining jalghasy, shyghys Rim órkeniyetining jemisi. Sayasy biylikti alghanymen týrikter búl elding mәdeniy-tarihy múralary men jәdigerlerin býlinshilikke úshyratpay, qiratpay, aman saqtap qaldy. Býgin sonyng arqasynda elindegi turizmdi damytyp, jýrek jalghap otyrghan jayy bar.

Shәkәrim  atamyz Stambul shaharynyng aty «Islam bol» degennen shyqqan dese, kenestik ataqty týrkolog, akademik Andrey Kononov Konstantinopoli sózining búrmalanyp aityluynan shyqqan dep jazady. Qalay bolghanda da kezinde  pravoslavie dinining ordasy әri Shyghys Riym  imperiyasynyng ortalyghyna ainalghan  Vizantiya men onyng astanasy Konstantinopoli týrikter basyp almay túryp-aq shyghys órkeniyetining oshaghy, mәdeniyetining ústyny  bolghanyn tarihy múralar dәleldeydi. Sondyqtan Týrkiya tuyndaghy Ay men Júldyzdyng tarihy tym terende dep aitugha tolyq negiz bar. Keshegi Qytay men Kenes ókimetining ortasynan oiyp oryn alyp,  tәuelsizdikke qol sozghan Shyghys Týrkistan respublikasynyng tuynda da Ay men júldyz bolghan.

Al bizding jas memleketimiz tym europashyl bolamyz dep, kiyeli de ayauly Ayymyzdan ainy bastaghan joqpyz ba?

1876-1878 jyldardaghy orys-týrik soghysy kezinde Týrik eli qorghanys rәmizi retinde Qyzyl Aydy qabyldaytynyn, degenmen dúshpandary paydalanatyn  Qyzyl  Kresti de qúrmet tútatynyn mәlimdegen.  Sol tústa Parsy eli de Qyzyl Kresten bas tartyp, Qyzyl arystan men Kýn belgisin qabyldaytynyn jariyalaghan.  Búl úsynystar keyin Jenevadaghy diplomatiyalyq konferensiyada maqúldanyp, bekitilgen. Sonday-aq, Iran Islam Respublikasy 1980 jylghy AQSh-pen soghys kezinde búrynghy rәmizdi tәrk etip, Qyzyl Ay belgisin qabyldaghan.

Qazaqstan aumaghynda Qyzyl Krest úiymy 1877 jyly alghash ret Qapalda qúrylyp, 1896 jyly Almatyda auruhanasy ashylghan.

Al Kenes ýkimeti bolsa sonau 1923 jyly-aq Qyzyl Krest pen Qyzyl Ay qoghamdarynyng odaghyn qúryp, tarazy basyn teng ústaugha tyrysqan. Osy taqylettes úiym Almatyda 1936 jyly  qúrylghan. Elimiz tәuelsizdik alghannan keyin  osy attas qogham da  ózgeriske úshyrady. Ol 2002 jyly janadan Qazaqstan Respublikasynyng Qyzyl Ay qoghamy bolyp qayta qúrylyp, kelesi jyly Halyqaralyq Qyzyl Krest pen Qyzyl Ay qoghamdarynyng Halyqaralyq Federasiyasyna mýshe boldy.

Meninshe, bizdegi búl úiymnyng aty darday da, zaty - bolmashy siyaqty. Ghalamtordaghy eki saytynda da bir qayyrymdylyq konsertin ótkizgennen basqa tyndyrghan isteri turaly eshtene aita almapty. Shekesindegi «Qazaqstan Respublikasynyng Qyzyl Ay qoghamy. 1938 jyl qúylghan» degen (« ...jyly qúrylghan» dep jazghandaghy týri) qate jazylghan shala mәlimetten basqa qazaqsha eshtene kóre almadyq. Búl qoghamda jaqsy psiholog mamandar bar siyaqty, óitkeni psihologiya jóninen qyzyqty elektrondy kitaphana jabdyqtaghan eken jәne әr oblystaghy ýzdik psiholog mamandardyng aty-jóni, meken-jaylaryn kórsetipti. Biraq qogham basshylary zardap shekken júrttyng jýikesin emdegennen basqa da medisinalyq-әleumettik kómekter kerek ekenin esten shygharyp alghan ba deysin.

Kenes zamanynda Zaysan zilzalasy kezinde zardap shekken júrtqa zor qolghabys jasaghan ardaqty úiymnyng býgin ýni óshken. Býgingi Qyzylaghash  tragediyasy men Tarbaghatay tasqyny kezinde de tóbe kórsetkenin bayqamadyq.  Sonda osyndayda apatqa úshyraghandargha at salyspay, moyyn búrmay, qayrat qylmay Qazaqstannyng «Qyzyl Ayy» aigha bata qylyp otyr ma? Álde qolynan týk kelmeytin qauqarsyz, qarjysyz, bolymsyz úiymgha ainalghany ma? Jighan-tergen qarajaty әdettegidey talan-tarajgha týsip jatyr ma? Kim bilsin?..

Meninshe, bizde Qyzyl Aygha qúrmet az, yqylas-ynta da mardymsyz. Dindarlarymyzdyng ózi Qúrandy qúrmettegenimen, Aydy ardaqtay bermeytin synayly.  Biz Qyzyl Aydy qadirlep, qasiyettep, qasterleudi úrpaqtar sanasyna bala baqshadan, mektep qabyrghasynan sindire beruimiz qajet. Bәlkim, Qyzyl Ay qoghamyn júrt  bolyp júmyla qolgha alyp, memlekettik dengeyde qoldau kerek bolar. Búl tústa Týrkiya, Mysyr, Iran, Saud Arabiyasy siyaqty elderden ýirensek artyq emes. Ankara qalasyndaghy eng ortalyq ýlken audan Qyzyl Ay dep atalady. Jauynger er týrik Qyzyl Aydy baghalay biledi.

Búl kýnde Qazaqstannyng qay qalasyna barsanyz da dәrihana,  apteka, farmasiya dýkeni degenderding qay tústa ekenin alystan-aq baghamdaugha bolady: bәrining beldeui men dódegesinde Qyzyl nemese Jasyl krester andyzdap, jarqyldap, lapyldap túr!

Bizding elimizde búryn bolmaghan osy bir Jasyl krester songhy kezde qaydan qaptap ketti? Baqsaq, búny shygharghan basqa emes, ózimizding nysanaly Mihail Gorbachevimiz bolyp shyqty. Ol Nobeli syilyghyn alghannan keyin 1993 jyly Rio de Janeyroda ótken Álemdik sammitti paydalanyp, «Halyqaralyq Jasyl krest» atty ekologiyalyq  úiym qúryp, oghan jasyl kresti rәmiz etip alghan. Úiymgha dýniyejýzining jiyrmadan astam eli mýshe bolghan. Sodan kelesi jyly  aldymen Mәskeu, artynsha býkil Resey ýkimeti Gorbachevtyng sol jasyl kresin sәl ózgertip, ortasyna  aq týsti jylan oratylghan kózeni beynelep, dәrihanalardyng syrtyna emblema-belgi retinde ilu turaly sheshim qabyldady.  2005 jyly Ukraina Densaulyq saqtau ministrligi de osyghan úqsas sheshim shyghardy. Kórshilerden ne janalyq kórse sony qaytalap, kóshirip ýirengen bizding sheneunikter qalyssyn ba - ortasyndaghy jylany bar kózeni oimyshtap jatudy artyq júmys kórip, sylyp tastap, jasyl kreske bas salyp jarmasa ketti! Mine, sodan beri bizding dәrihanalarymyzdyng bәri jasyl kresting ayasyna kóshe bastady.

Jasyl týsting ekologiyalyq jәne músylmandyq eki astary bar. Biraq  sol jasyl týs krestke ainalghan song músylmandyq mәn-maghynasynan júrday bolady. Osynyng astarynda bizding dinimizdi ayaq-asty etu ghana emes, әjualau da jatqan joq pa?

Kresting aty - krest, ony  meyli  qanday týske boyasang da ózining o bastaghy diny mazmúnyn, hristiandyq mәn-maghynasyn joghaltpaydy. Sóitip, biz bireuding totiyayyn basqan mys Kresin  jerden jeti qoyan tapqanday jarnamalap jýrgende  ózimizding altynday Ayymyz jetimsirep, aidalada adyra qaldy.

Songhy halyq sanaghy boyynsha, Qazaqstan halqynyng 74 payyzgha juyghy músylman ekeni anyqtaldy. Al, múhittyng arghy betindegiler búl payyzdy da tómendetip kórsetkisi keledi. Mysalgha, AQSh  Ýkimetining Piu zertteu ortalyghynyng mәlimetine sýienip dayyndaghan jahandyq músylman elderi jónindegi bayandamasynda 2009 jylghy 8 qarashadaghy jaghday  boyynsha Qazaqstan halqynyng 56,4 payyzyn ghana músylman dep kórsetken. Al kórshiles Qyrghyz elinde búl kórsetkish 86,3 payyz delingen. Bizdegi songhy sanaqta  últymyzdyng sany 64 payyzdy qúrap otyr, al bizden basqa tatar, úighyr, әzirbayjan, dýngen, sheshen, ingush, kurd, t.b. músylman dindes júrttar men úlystardyng ókilderin qossaq, jamaghattarymyz turaly kórsetkish odan da óse týspey me? Alash kósemi Ahmet Baytúrsynovsha: «Alhamdulillah...  11 million músylman elimiz» dep auyz toltyryp aitugha bolar edi. Átten, biraq... tilimiz barmaydy, ahualymyz әlgindey.

Endeshe, sonda 11 mln. músylman ómir sýrip jatqan elimizde, tórimizge qyzyl-jasyl kresti qaptatyp qoyyp, bizdiki ne taltan?

Konfusiy: «Dýniyeni rәmizder men belgiler biyleydi» degen. «Týbinde Qazaqstan Hazar qaghanatynyng kebin kiyip qalmasyn» degen qauipti akademik Rahmanqúl Berdibaev beker aitpaghan. Hazar tarihynyng indeti qazaq tarihyna júgha bastaghan siyaqty. Osydan saqtanbay otyrmyz, saqtanghymyz da kelmeydi. Saqtanbaghandy kim saqtaydy?

Maqalamyzdyng basynda aityp ótkendey,   azaptau, qinau. joq qylu, joi, azap arqalau, shoqynu siyaqty úghymdar beretin, últtyq tanym-týsinigimizge ýilespek túrmaq asa qayshy keletin krest belgisinen býgingi tәuelsiz Qazaqstannyng qútylar kýni bola ma? Joq әlde búl jerde býkil qazaqstandyqtardy shoqyndyrugha baghyttalghan biz bilmeytin bir jymysqy sayasat jatyr ma? Onsyz da IYegovy kuәgerleri, baptister,  krishnaitter, t.b. siyaqty qaptaghan jat dinderding jastarymyzdyng sanasyn ulap, jan-jýregin shyrmap jatqany mynau!  Onsyz da islamiyt, qoraniyt, ahmediyt... jәne basqa da týrli úhiyt-súhit dep, jalqy últymyz, jalghyz nanymymyzdy, dinimiz ben dilimizdi bólshektep bara jatqan syrtqy kýshter anau! Osynau bir qaraghanda eleusiz kóringenimen kýrmeui kýrdeli mәselege Parlament deputattary men Densaulyq saqtau ministrligi, Músylmandardyng Diny basqarmasy, Qyzyl Ay qoghamy qalay qarap, ne dep jauap berer, qanday sheshim qabyldar  eken? Álde, әdettegidey, jauyrdy jaba toqy sala ma? Áytpese, pende bolghan song auyrmay-syrqamay túrmaymyz - ózimiz dәri alatyn dәrihana, ózimizdi  әketip bara jatatyn «Jedel jәrdem» - bәrinde jarqyrap krest túrghanda, iman ýiirudi de úmytatyn shygharmyz. Býitip ýiirgen imanynnan ne sauap?

Adamzatqa bitken oishyl qalamgerlerding manday aldyndaghy Lev Tolstoydyng ózi:  «Týbinde býkil әlem islamgha keledi» degendi beker jazbaghan. Biz de osy kóripkeldik sózding terenine boylap, týkpirine ýnilip, ózimiz ýshin, elimiz ýshin, úrpaqtar ýshin qorytyndy jasay alsaq qanekiy?!