Júma, 22 Qarasha 2024
Sayasat 9435 0 pikir 15 Qyrkýiek, 2014 saghat 10:51

ASTANA-TEGERAN: YNTYMAQTASTYQTYNG JANA KÓKJIKTERI

Osy aptadaghy eng eleuli sayasi-ekonomikalyq oqighalardyng biri – elimizge Iran Islam Respublikasynyng preziydenti Hasan Ruhaniyding alghash memlekettik saparmen kelui desek qatelespeymiz. Eng aldymen, búl sapar Astana men Tegerannyng arasyn odan әri jaqyndastyryp, eki elding sauda-ekonomikalyq qarym-qatynastaryn jana dengeyge kótereri sózsiz. Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaevtyng tikeley bastamasymen jýzege asyrylghan múnday kezdesu Qazaqstan men Iran Islam Respublikasy ýshin asa manyzdy mәselelerding әri on, әri jedel sheshiluine jol ashty.

Resey jәne Belarusipen Euraziya ekonomikalyq odaghyn qúrghan Qazaqstangha kólik-tranzit salasyn damytu erekshe manyzdy. Aqordadaghy kelissózderde búl mәselege jaydan-jay ekpin týsirilgen joq. Óitkeni, ekonomikalyq integrasiya kýsheygen zamanda ekijaqty jәne ónirlik sauda-ekonomikalyq baylanystardy shiratu eki tarapqa da tiyimdi. Qazaqstan Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev Qazaqstan – Týrkimenstan – Iran temir jol magistralining iske qosyluy qazaqstandyq biday eksportynyng kólemin 5 esege deyin ósiretinin mәlim etti. Búl temir jol jelisi sonday-aq, 10 mln. tonna jýkti auystyryp tieuge mýmkindik beredi. Eng bastysy, osy baghyt Irannyng reseylik jәne qytaylyq naryqtargha, al óz kezeginde Qazaqstannyng Parsy shyghanaghyndaghy elderde shyghatyn jolyn ashady.

Joghary dәrejedegi kelissózder kezinde eki tarap Qazaqstandaghy birqatar investisiyalyq jobalardy jýzege asyrugha uaghdalasty. Yaghni, irandyq kәsipkerler aldaghy uaqytta ózderimen strategiyalyq әriptes bolatyn elde biznesin damytugha mýddeli ekenin bayqadyq. Mәselen, qazaqstan-iran biznes forumynda geologiya, metallurgiya, agroónerkәsiptik keshen, kólik, logistika, turizm jәne qúrylys materialdary óndirisi salalary boyynsha jalpy somasy 500 mln. AQSh dollaryn qúraytyn eki jaqty kelisimderge qol qoyyldy. Solardyng ishinde Qyzylordada shyny shygharatyn, Qaraghandyda gidrometallurgiyalyq jәne Shymkentte keramikalyq zauyt salu jobalary da bar. Iran basshysy múnay jәne gaz salasynda tәjiriybe almasyp, ózara investisiyalar tartugha úsynys jasady.

Atap aitarlyghy, eki el basshylary Iran men «altylyq» elderi arasyndaghy kelissózder mәselesin de jan-jaqty talqylady. «Biz osy kelissózderge qatysty ózimizding ústanymymyzdy bildirdik. Qazaqstan preziydenti búl mәseleni sóz etkende de, basqa birqatar mәselelerdi talqylaghanda da Irandy qoldady»,- dep H. Ruhany memleket basshysynyng saliqaly ústanymyna razylyghyn jetkizdi. Al, óz kezeginde Núrsúltan Nazarbaev aldaghy uaqytta taghy da kelissózder jalghasyn ótkizuge Qazaqstannyng óz alanyn beruge dayyn ekenin mәlimdedi. Yaghni, Qazaqstannyng qalauy – ónirlik jәne jahandyq túraqtylyq. Osy jerde әlemdik dengeydegi kәnigi diplomat, Senat tóraghasy Qasymjomart Toqaevtyn: «Yadrolyq qarusyzdanu men Núrsúltan Nazarbaev – búl is jýzinde sinonim sózder» degeni eske oralady. Býkil әlem Qazaqstan preziydentining jahandyq kólemde antiyadrolyq qozghalysqa úshan-teniz ýles qosyp jýrgenine osy joly taghy kóz jetkizdi.

Iran preziydenti Hasan Ruhany Qazaqstanmen Keden odaghy, sonday-aq Islam yntymaqtastyq úiymy, Aziyadaghy ózara yqpaldastyq jәne senim sharalary kenesi siyaqty ónirlik úiymdardyng ayasynda qarym-qatynasyn jandandyrugha zor әleuetting baryna kónil audardy. Demek, Ortalyq Aziyagha saparyn alghash Qazaqstannan bastaghan Iran kóshbasshysy resmy Astananyng jahandyq dengeydegi jetken jetistikterine ýlken qúrmetpen qaraytynyn sezdirdi. Aytpaqshy, ol aldaghy jyldary Qazaqstan men Iran arasyndaghy sauda ainalymynyng kólemi 5 mlrd. AQSh dollaryna deyin ósetinin mәlimdedi. Yaghni, eki el arasynda yntymaqtastyqtyng jana kókjiyekteri ashylatynyna kýmәn joq. Búghan Elbasymyz N. Nazarbaevtyng islamdyq týpki tamyrymyzben jalghasyp jatqan eldi «Kaspiy tenizindegi «meyirimdi kórshimiz» jәne әlemdegi asa manyzdy әriptesimiz» dep tereng baghalauy dәlel bolmaq.

Ámirlan Álimjan

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1452
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3216
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5233