Býginde keshegiden mysal keltirsen, kenestik kezendi ansaghan adam bolyp shygha keletining anyq. Biraq óz iydelogiyasyn baspasóz arqyly jýrgizude kenestik jýiesining myqtylyghyn moyyndamasqa lajjoq. Ol tústa basylymgha jazylmaytyn otbasy joqtyng qasy edi. Ár shanyraqqa keminde 5 gazet, 2 jurnal túraqty baryp túratyn. .

Qazir zaman basqa, zang basqa. Baspasózben qatar elektrondy aqparat qúraldary damyp keledi. Janalyqty jatsynbaytyndar jaghy gazet paraqtaghannan góri kompiuterding týimesin basa qoyyp, barlyq aqparatty alatyn osy elektrondy jýieni tәuir kóredi. Birqatar basylymdar tolyqtay elektrondy núsqagha kóship aldy. Memleket te aqparattyq sayasatty jýrgizu ýshin jana jýieni barynsha qoldau tanytyp jatyr. Biraq sayttyng bәri sapaly dep taghy aita almaysyz.

                                     KESILGEN QÚLAQ KIMDIKI?

Eger erinbey týgendep shyqsanyz sayttardaghy orys tilindegi janalyqtar sәt sayyn janaryp, jer әlemning janalyghyn týgendep otyratyndyghyna kóziniz jetedi. Qyrsyq qylghanda, memlekettik tildegi aqparattar jaghy aqsap jatyr. Kóbiniki audarma. Onyng ózi sapaly bolsa jón ghoy. Mysaly, maqtauly «Núr. KZ» sayty jaqynda Almaty qalasynda bir otbasyn pyshaqtap ketkender jayly aqparat jariyalady. Týn ishinde pәterge tereze arqyly kirgen toptyng qylmysyn termelegen tilshi bylay deydi.

 ... Bәrining sonyn ala, tayauda ghana shetelden oquyn tәmamdap kelgen ýiding ýlken qyzynyng qandyqol qaraqshylar qúlaghyn kesip tastaghan.  (Núr. KZ sayty, 27.08.14.j) 

 Qaytalay oqyp әreng týsinetin búl sóilem endi taza orys tilindegi aqparatty qazaqshagha kóshire salghannyng kesiri. «Samarqanda bir apam bardyn» kerin keltirgen tilshi taghy bylaysha «kósiledi»..

"Qazirgi tanda kriminaldyq polisiya jedel tergeu toby qúrylyp, birer minut búryn anyqtalghanday, shabuylshylardyng aty-jóni belgili", - dedi Almaty qalasy IID baspasóz qyzmetining jetekshisi Saltanat Ázirbek. (Búl da sol aqparattan).

Osynyng bәri ainalyp kelgende «әi, qazaqqa osy da jaraydy...» degen pighyldan tuyp otyrghan olqylyq. Kóp sayttarda qazaq tilinde jazatyn tilshi joq, al orysshadan audara salghandy onay kóretin tiynnyng tatyn jalaghan iyeleri irgeli memleketting  tilin it tartqan teridey qylyp, qorlap otyr.

Mynau da sol «Núr.Kz»-ting qoyyrtpaghy:

 Men ortasynda kele jatqanmyn, birdenesi dýrildedi eskalatordyn. Mayragha qarasam, ol qozghalyp túr. Oghan qarasam, ózim qúlap jatyrmyn. Aldygha kele jatqan eskalator qaytadan  kele jatyr, synghan ba, bilmeymin .  

     Astana vokzalynda eskalatordan jaraqat alghan әiel jayly maqala avtory osylay júmbaqtaydy.

Qazaqty, qazaqtildi oqyrmandy audarmamen aldap otyrghan Bnews.kz degen taghy bir portal bar. Sayttyng negizgi betinde «Eger qate tapsanyz, Ctrl+Enter basynyz» degen eskertu de túrady. Qate kórip qalsaq, әriptestik kónilmen eskertu jasaghan bolamyz. Biraq ony qúlaqqa ilip jatqan joq. Beynebir olar úghymsyz oqushy, sen myljyng múghalim sekildisin. 

Jaqynda Mәdeniyet jәne sport ministrligining alqa otyrysy jayly  osy sayt «Saqaly shyqqan» qúrylys nysandaryn tezirek ayaqtauymyz qajet» degen material berdi. Osyghan deyin «saqaldy qúrylys» degendi estip edik, biraq «saqaly shyghyp» túrghandy qúlaghymyz shalghany osy. Bara-bara ne bolaryn kim bilsin?!

MÚRYN QALAY KERILEDI?

«Jýre bersen, kóre beresin» degen bar. «Ayqarakóz.KZ» -tegi taqyrypty kórsen, Bnews.kz-pen jylap kórisesin. Osy jyldyn 9 mausymynda osy saytta «Boyanghan әiel múrnyn kere jýredi» degen taqyrypta súhbat jariyalanypty. Respublikagha taraytyn 7 arnanyng vizajiysi Aygýl Ibragimovadan súhbat alghan belgisiz tilshining (súhbat sonynda aty-jóni kórsetilmegen) súraghynyng keskini mynaday:

       – Siz qazir 7 arnada vizajist bop qyzmet atqarasyz. Áu bastan osy salany kózdegen ba (!) ediniz?

      Búl saualgha qaytarylghan jauap ta naghyz «Apama jezdem saydyn» keri bolghan da shyqqan. Vizajist hanym:

    - Men әu basta shashtaraz edim. Shash qiidy 11 jasta bastadym dep aita almaymyn, biraq, osy jasymda alghash ret shash qighanmyn. Inimdi týrsiysheng dalagha otyrghyzyp qoyyp, shashyn alghanymnan bastalghan. Ýide dәu qara qayshy bolatyn,  men sonymen shash qiyatynmyn. Solay-solay ýidegi anamnyn, әkemnin, inilerimning bastaryn «janartyp» (!) túratyn boldym,- dep baldyr-batpaq birdeneni aitqan da shyqqan. Sizdi qaydam, ózim eshtene týsine qoyghanym joq. Sirә, «Boyanghan әiel múrnyn kere jýredi» degen «keremet» taqyrypty osy súhbat berushi qoyghan boluy kerek.

     Qazaq ýlken túrmaq balanyng ózine «Bosaghany kerme!, Dastarhanda kerilme!» dep, tyiym salyp otyrghan. Al endi eresek adamnyn, onyng ýstine әielding   kerilui onshalyqty jaqsy әdet emes. Al múrnyn keru degeniniz... osy uaqytqa deyin estimegen hәm kórmegen pәlemiz.

      Tize bersen, múnday mysaldar kóp. Kódedey kóp elektrondy BAQ-tan neshetýrli súmdyqty kórip, aza boyyng qaza bolady.    

      Biraq auyzdy qu shóppen sýrte bergen de jón bolmas. Qazir qazaqtildiler  arasynda «Abay. kz», «Últ.kz», «Qamshy.kz», «Jaqsy. kz», «Saygez.kz» sekildi portaldardyng aty ozyp túr. Jaqynda ghana jaryq kóre bastaghan «Myproffession.kz» sayty kýlli Qazaqstannyng tabighatyn móldiretip kóz aldynyzgha әkeledi. Jarnama jasady demeniz, oily dýnie izdeseniz – osy sayttardy bir sharlap shyghynyz. Basqalarmen salystyryp kóriniz. Biraq aty bar da, zaty joq elektrondy BAQ-tardaghy bylyqty kórip, «Týrli-týrli sayt kórdik, sapasy joq» dep, týnilmeseniz bolghany.

Múrat AQYNÚLY,

Qyzylorda.

Abai.kz