بۇگىندە كەشەگىدەن مىسال كەلتىرسەڭ، كەڭەستىك كەزەڭدى اڭساعان ادام بولىپ شىعا كەلەتىنىڭ انىق. بىراق ءوز يدەلوگياسىن ءباسپاسوز ارقىلى جۇرگىزۋدە كەڭەستىك جۇيەسىنىڭ مىقتىلىعىن مويىنداماسقا لاججوق. ول تۇستا باسىلىمعا جازىلمايتىن وتباسى جوقتىڭ قاسى ەدى. ءار شاڭىراققا كەمىندە 5 گازەت، 2 جۋرنال تۇراقتى بارىپ تۇراتىن. .

قازىر زامان باسقا، زاڭ باسقا. باسپاسوزبەن قاتار ەلەكتروندى اقپارات قۇرالدارى دامىپ كەلەدى. جاڭالىقتى جاتسىنبايتىندار جاعى گازەت پاراقتاعاننان گورى كومپيۋتەردىڭ تۇيمەسىن باسا قويىپ، بارلىق اقپاراتتى الاتىن وسى ەلەكتروندى جۇيەنى ءتاۋىر كورەدى. بىرقاتار باسىلىمدار تولىقتاي ەلەكتروندى نۇسقاعا كوشىپ الدى. مەملەكەت تە اقپاراتتىق ساياساتتى جۇرگىزۋ ءۇشىن جاڭا جۇيەنى بارىنشا قولداۋ تانىتىپ جاتىر. بىراق سايتتىڭ ءبارى ساپالى دەپ تاعى ايتا المايسىز.

                                     كەسىلگەن قۇلاق كىمدىكى؟

ەگەر ەرىنبەي تۇگەندەپ شىقساڭىز سايتتارداعى ورىس تىلىندەگى جاڭالىقتار ءسات سايىن جاڭارىپ، جەر الەمنىڭ جاڭالىعىن تۇگەندەپ وتىراتىندىعىنا كوزىڭىز جەتەدى. قىرسىق قىلعاندا، مەملەكەتتىك تىلدەگى اقپاراتتار جاعى اقساپ جاتىر. كوبىنىكى اۋدارما. ونىڭ ءوزى ساپالى بولسا ءجون عوي. مىسالى، ماقتاۋلى «نۇر. كز» سايتى جاقىندا الماتى قالاسىندا ءبىر وتباسىن پىشاقتاپ كەتكەندەر جايلى اقپارات جاريالادى. ءتۇن ىشىندە پاتەرگە تەرەزە ارقىلى كىرگەن توپتىڭ قىلمىسىن تەرمەلەگەن ءتىلشى بىلاي دەيدى.

 ... ءبارىنىڭ سوڭىن الا، تاياۋدا عانا شەتەلدەن وقۋىن ءتامامداپ كەلگەن ءۇيدىڭ ۇلكەن قىزىنىڭ قاندىقول قاراقشىلار قۇلاعىن كەسىپ تاستاعان.  (نۇر. كز سايتى، 27.08.14.ج) 

 قايتالاي وقىپ ارەڭ تۇسىنەتىن بۇل سويلەم ەندى تازا ورىس تىلىندەگى اقپاراتتى قازاقشاعا كوشىرە سالعاننىڭ كەسىرى. «سامارقاندا ءبىر اپام باردىڭ» كەرىن كەلتىرگەن ءتىلشى تاعى بىلايشا «كوسىلەدى»..

"قازىرگى تاڭدا كريمينالدىق پوليتسيا جەدەل تەرگەۋ توبى قۇرىلىپ، بىرەر مينۋت بۇرىن انىقتالعانداي، شابۋىلشىلاردىڭ اتى-ءجونى بەلگىلى", - دەدى الماتى قالاسى ءىىد ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى سالتانات ازىربەك. (بۇل دا سول اقپاراتتان).

وسىنىڭ ءبارى اينالىپ كەلگەندە ء«اي، قازاققا وسى دا جارايدى...» دەگەن پيعىلدان تۋىپ وتىرعان ولقىلىق. كوپ سايتتاردا قازاق تىلىندە جازاتىن ءتىلشى جوق، ال ورىسشادان اۋدارا سالعاندى وڭاي كورەتىن تيىننىڭ تاتىن جالاعان يەلەرى ىرگەلى مەملەكەتتىڭ ء تىلىن يت تارتقان تەرىدەي قىلىپ، قورلاپ وتىر.

مىناۋ دا سول «نۇر.كز»-ءتىڭ قويىرتپاعى:

 مەن ورتاسىندا كەلە جاتقانمىن، بىردەڭەسى دۇرىلدەدى ەسكالاتوردىڭ. مايراعا قاراسام، ول قوزعالىپ تۇر. وعان قاراسام، ءوزىم قۇلاپ جاتىرمىن. الدىعا كەلە جاتقان ەسكالاتور قايتادان  كەلە جاتىر، سىنعان با، بىلمەيمىن .  

     استانا ۆوكزالىندا ەسكالاتوردان جاراقات العان ايەل جايلى ماقالا اۆتورى وسىلاي جۇمباقتايدى.

قازاقتى، قازاقتىلدى وقىرماندى اۋدارمامەن الداپ وتىرعان Bnews.kz دەگەن تاعى ءبىر پورتال بار. سايتتىڭ نەگىزگى بەتىندە «ەگەر قاتە تاپساڭىز، Ctrl+Enter باسىڭىز» دەگەن ەسكەرتۋ دە تۇرادى. قاتە كورىپ قالساق، ارىپتەستىك كوڭىلمەن ەسكەرتۋ جاساعان بولامىز. بىراق ونى قۇلاققا ءىلىپ جاتقان جوق. بەينەبىر ولار ۇعىمسىز وقۋشى، سەن مىلجىڭ مۇعالىم سەكىلدىسىڭ. 

جاقىندا مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ القا وتىرىسى جايلى  وسى سايت «ساقالى شىققان» قۇرىلىس نىساندارىن تەزىرەك اياقتاۋىمىز قاجەت» دەگەن ماتەريال بەردى. وسىعان دەيىن «ساقالدى قۇرىلىس» دەگەندى ەستىپ ەدىك، بىراق «ساقالى شىعىپ» تۇرعاندى قۇلاعىمىز شالعانى وسى. بارا-بارا نە بولارىن كىم ءبىلسىن؟!

مۇرىن قالاي كەرىلەدى؟

«جۇرە بەرسەڭ، كورە بەرەسىڭ» دەگەن بار. «ايقاراكوز.كز» -تەگى تاقىرىپتى كورسەڭ، Bnews.kz-پەن جىلاپ كورىسەسىڭ. وسى جىلدىڭ 9 ماۋسىمىندا وسى سايتتا «بويانعان ايەل مۇرنىن كەرە جۇرەدى» دەگەن تاقىرىپتا سۇحبات جاريالانىپتى. رەسپۋبليكاعا تارايتىن 7 ارنانىڭ ءۆيزاجيسى ايگۇل يبراگيموۆادان سۇحبات العان بەلگىسىز ءتىلشىنىڭ (سۇحبات سوڭىندا اتى-ءجونى كورسەتىلمەگەن) سۇراعىنىڭ كەسكىنى مىناداي:

       – ءسىز قازىر 7 ارنادا ۆيزاجيست بوپ قىزمەت اتقاراسىز. ءاۋ باستان وسى سالانى كوزدەگەن با (!) ەدىڭىز؟

      بۇل ساۋالعا قايتارىلعان جاۋاپ تا ناعىز «اپاما جەزدەم سايدىڭ» كەرى بولعان دا شىققان. ۆيزاجيست حانىم:

    - مەن ءاۋ باستا شاشتاراز ەدىم. شاش قيۋدى 11 جاستا باستادىم دەپ ايتا المايمىن، بىراق، وسى جاسىمدا العاش رەت شاش قيعانمىن. ءىنىمدى تۇرسيشەڭ دالاعا وتىرعىزىپ قويىپ، شاشىن العانىمنان باستالعان. ۇيدە ءداۋ قارا قايشى بولاتىن،  مەن سونىمەن شاش قياتىنمىن. سولاي-سولاي ۇيدەگى انامنىڭ، اكەمنىڭ، ىنىلەرىمنىڭ باستارىن «جاڭارتىپ» (!) تۇراتىن بولدىم،- دەپ بالدىر-باتپاق بىردەڭەنى ايتقان دا شىققان. ءسىزدى قايدام، ءوزىم ەشتەڭە تۇسىنە قويعانىم جوق. ءسىرا، «بويانعان ايەل مۇرنىن كەرە جۇرەدى» دەگەن «كەرەمەت» تاقىرىپتى وسى سۇحبات بەرۋشى قويعان بولۋى كەرەك.

     قازاق ۇلكەن تۇرماق بالانىڭ وزىنە «بوساعانى كەرمە!، داستارحاندا كەرىلمە!» دەپ، تىيىم سالىپ وتىرعان. ال ەندى ەرەسەك ادامنىڭ، ونىڭ ۇستىنە ايەلدىڭ   كەرىلۋى ونشالىقتى جاقسى ادەت ەمەس. ال مۇرنىن كەرۋ دەگەنىڭىز... وسى ۋاقىتقا دەيىن ەستىمەگەن ءھام كورمەگەن پالەمىز.

      تىزە بەرسەڭ، مۇنداي مىسالدار كوپ. كودەدەي كوپ ەلەكتروندى باق-تان نەشەتۇرلى سۇمدىقتى كورىپ، ازا بويىڭ قازا بولادى.    

      بىراق اۋىزدى قۋ شوپپەن سۇرتە بەرگەن دە ءجون بولماس. قازىر قازاقتىلدىلەر  اراسىندا «اباي. كز»، «ۇلت.كز»، «قامشى.كز»، «جاقسى. كز»، «سايگەز.كز» سەكىلدى پورتالداردىڭ اتى وزىپ تۇر. جاقىندا عانا جارىق كورە باستاعان «Myproffession.kz» سايتى كۇللى قازاقستاننىڭ تابيعاتىن مولدىرەتىپ كوز الدىڭىزعا اكەلەدى. جارناما جاسادى دەمەڭىز، ويلى دۇنيە ىزدەسەڭىز – وسى سايتتاردى ءبىر شارلاپ شىعىڭىز. باسقالارمەن سالىستىرىپ كورىڭىز. بىراق اتى بار دا، زاتى جوق ەلەكتروندى باق-تارداعى بىلىقتى كورىپ، ء«تۇرلى-ءتۇرلى سايت كوردىك، ساپاسى جوق» دەپ، تۇڭىلمەسەڭىز بولعانى.

مۇرات اقىنۇلى،

قىزىلوردا.

Abai.kz