24 tamyz kýni Atyrau oblystyq sotynyng baspasóz hatshysy Bornabay Ghaliyevting «Beket ata» atty maqalasy jaryq kórgen bolatyn (http://abai.kz/post/view?id=1489 ). Osy maqalagha qarsy Serik Boqan esimdi azamattan pikir kelip týsti. Maqalany qaz-qalpyndy jariyalap otyrmyz.

Abai.kz

Osy birneshe kýnning aldynda ghana Abay.kz de «Beket atadan shapagha tileu arqyly  tyghyryqtan jol taptym» degen shaghyn maqalany oqyp  ýnsiz qala almay oghan qarsy maqalamdy әleumetke úsynyp otyrmyn.

Kezinde Núh  payghambar  qauymy ózinen búryn ótken bes әuliyening әruaghyna syiynyp ketkendikten Núhqa qansha eskertu jasap «Allagha serik qospandar!» dese de  tyndamaydy,  keyin sonyng kesirinen  joyqyn apatqa jolyghyp joyylyp ketti...  Qazir ókinishke qaray baqytyn Alladan emes, әruaqtan súrap jýrgen adamdar toby azayar emes.  Búrynda estiytinmin Týrkistanda Qoja Ahmet, Manghystauda pir Beket degen úlyqtau sózdi .  «Jaratushy túryp, jaratylghannan ne súraysyn?» ( Abay).   Abaygha nege jýgine beremiz degende, Abay sózi qúran men hadisting óleng bolyp sóilegen qazaqsha formasy.  Olay bolsa, jaratylghannan súraghanymyz aqylgha siya ma?   Demek qúran men sýnnetke jýginbegendikten ilimsiz saghym  qualap jýrgenimizdi moyyndaytyn kez jetti!  Qay zamanda da ong kózimiz Qúran, sol kózimiz Sýnnet boluy tiyis. Áytpegende әp-sәtte adasyp ketuimiz mýmkin. Dәlirek aitsaq, Alla men adam arasyndaghy ruhany baylanysqa әruaq kirise almaydy.    Qúran Kәrimnin, «Raghyd» sýresining 28 ayatynda: «Jýrekter Allany eske alu arqyly jay tabady, Esterinde bolsyn! Jýrekter Allany eske alumen ornyghady» deydi. Búl ayat Abaydyng payymynda:

«Denening barsha quatyn,
Ónerge salar bar kýshin,
Jýrekting aqyl suaty
Mahabbat qylsa Tәnir ýshin» – dep nasihattalady. Osylarda bir әruaqtan tileu degen sóz bar ma? Joq!

 Demek, býginde sanagha shire salynyp, bey opa sayasattyng beyshara halinen qútylsaq ta beysanaly týrde baghytsyz adasushylyq basym. Din qayratkeri Ghúmar Qarash Shәkәrimning «noqtaly miy» úghymyn erekshe atap ketken. Ilimsiz bir nәrsening artynan týsip adasushylyqqa qatang syn bergen. Sol ghúlamalardyng baghdar shamyn dúrys paydalanyp ózimizge jol basshy qyluymyz kerek. Olay bolsa, aqiqattan alshaq  ózimizding ruhany tanymymyzdaghy  kem­shi­lik­terdi kóruge әm týzeuge tiyispiz. Sebebi «syn týzelmey, min týzelmes» degen úly ruhany tanym tarazysy bar.

Beket ata 1750-1813 jyldary ómir sýrgen haq islam jolyndaghy qúrmetti túlgha. Sondyqtan ol kisige әrbir qazaqtyng qúrmeti bar, biraq sol syilaudy syiynugha jetkizip,  shapaghatshygha balap, jәrdem tilesek  ne boldyq?  Ólgenen keyin qúdaylyq syipatqa kóterip әketu qanday beysharalyq. Biz qayta ol kisining artynda qalghan ósiyetinen nәr aluymyz kerek emes pe edi. Qúranda: «Bilimsiz esh nәrsening artynan týspe» deydi. Demek shәrighy ilim almay kózsiz artynan týsu adasushylyqqa aparmay ma? Ilim ol – núr, sol núr arqyly aqiqatqa, baqytqa jetkizedi! 

Maqalany jazugha týrtki bolghan Boranbay Ghaliyevting «BEKET ATA» atty (http://abai.kz/post/view?id=1489 ) abai.kz caytynda jazghan maqalasy.

Bauyrymyz maqalasynyng әlqisasyn bylay bastaydy: «Jyghylghandy jebep, jelikkendi jónge salatyn, darqandyghy men batyrlyghy, jaulasqandy dostastyryp, atan týie ótkel bermeytin ózendi keri aghyzatyn qúdyreti turaly Manghystau halqy jyr etip aitady», – deydi tamsanyp. Ary qaray taghy bylay deydi: «Beket Ata arqyly dertine shipa tauyp, týtinderi týzu úshyp jatqan otbasylar qansha ma? Sóz  reti  kelgende aita keteyin, basyna qiyn is týsip, barar jer, basar tauy qalmaghan kezde Beket atadan shapaghat tileu arqyly tyghyryqtan jol tapqan  adamdardyng biri – osy joldardyng avtory», – dep ózining qalay әruaqtan jәrdem tilegenin ashyp aitady.

Odan әri Boranbay myrza anyz, әfsana siyaqty óz basyndaghy oqighalardy bayandaydy. Kóz tanys bir balanyng aituymen  18 - ghasyrda pir bolyp tanylghan Beket atadan jәrdem tilesen, maqsatyna jetkizedi deydi. Sonymen ishtey jalbaryna bastaghany sol eken, býkil bazarshy tauaryn alyp, saudasy kýset bolyp bayyp ketedi.  «Sudy qansha sapyrsang may bolmaytyny siyaqty» maqala bastan-ayaq bayaghy atalmysh baghytynan taymay Beket ata mazaryna 3 ret barghany, ondaghy esh dәlelsiz aqparlarmen júrtqa pir turaly fantaziyalyq uaghyz aitady. Ol bizdi býkil qiyndyq ataulydan qútqarady deydi. Bir bayqaghanym, jazba qisynsyz jazylghan. Aqiqattan attaghannan keyin solay bolady da.

Onda saraptap kóreyik. Kezinde hristiandar Isa payghambargha syiynyp adasty, dinnen shyqty, mәngilik azapqa úshyrady. Payghambargha syiynghandar Allanyng ashuyn alyp keletin bolsa, jәy izgi adam retinde tanylghan Beket atadan jәrdem tilep, qoldau súraghan adamdardyng jaghdayy qanday bolmaq?  Óitkeni búl Alla aldynda keshirilmeytin kýnә, Allagha serik qosu. Oghan dәlel, Buhary Alla oghan razy bolsyn, jetkizgen hadiste: «Kimde kim Alla Taghaladan basqa bireuge dúgha etip, jalbarynyp jýrse, ol tozaqqa enedi» delingen. Ol az bolsa, qúranda Alla aityp jatyr: «Allamen birge basqa tәnir shaqyrma. Onda sen de azapqa úshyraushylardan bolarsyn»   (Shura sýresi. 213 ayat).

      Adamdar óz nәpsisine onay bolu ýshin Allanyng dinin ózining qalauyna baghyndyrghysy keledi. Demek, óliler bizge múqtaj. Áulie men әruqtardan jәne ghayyptaghy adamdardan kýnәmiz ýshin keshirim súrauymyzgha jәne jәrdem tileuimizge bolmaydy.  Ókinishke qaray, qazirgi bizding qoghamymyzda osynday sharighatqa qayshy júmystar  etek alyp jatyr. Yaghni, әulie ata-babalardang basyna baryp tilek tileu, olargha qúrbandyq shalu, olardan kótermegen әielder nemese qúrsaq kótermegen kelinshekter baryp solardan bala súrap jatady. Búlardyng bәri tanymgha jat, sharighat tyighan, islamgha qarama qayshy tirlikter. Sondyqtan búnday amaldardan aulaq boluymyz kerek.

Qabirge barghanda, yaghniy,  tek qana biz aqyretti eske alu ýshin  ghana  qabirding basyna baramyz. Bir tilek tilep, olardan janaghyday bir dúghanyng qabyl boluyn tileu búl sharighatqa qayshy, shirk amalyna jatady. Mysaly, Beket atanyng qabirin ýlken alqaly saray qylyp salyp, qúlshylyq orny qylyp aldy. Búl shynynda keshirilmeytin kýnә. Oghan dalel:  Buhary men Muslim jetkizgen myna hadistte «Alla elshisi oghan Alla Taghalanyng iygiligi men sәlemi bolsyn, qabirdi syrlaugha, ýstine otyrugha, kesene túrghyzugha, topyraghyn biyik etip kóteruge, jәne oghan bir nәrse jazugha tiym saldy.»,-delingen. Jәnede Allanyng sózin keltiremiz qúrannan: «Shynynda, men – Allamyn. Menen ózge eshbir qúday joq. Endeshe, maghan qúlshylyq et jәne meni eske alu ýshin namazdy orynda», – deydi(Taha sýresi, 14 – ayat). Demek bәrimizge jaqsylyqqa aityp, jamandyqtan qaytaru paryz.

Payghambar s.ә.u kezinde Mekke mýshrikteri qoldan jasaghan  pútqa jәne Allaghada  qúlshylyq qylatyn bolghan. Múhammed payghambarymyz (s.gh.s) bir bәdәuiyge kelip: «Qansha Qúdaygha syiynasyn?», – deydi. Ol: «Jeti Qúdaygha. Bireui aspanda, altauy jerde», – deydi. «Qatty qysylghanda qaysysynan jәrdem súraysyn?», – degende, «Aspandaghysynan», – depti. «Onda jәy qinalghanda da soghan syiyna bermeysing be? Qatty qysylghanda jәrdem bergen qúday jәy uaqytta da qútqarmay ma?», – degen. Payghambarymyz (s.gh.s) tauhidti qarapayym adamdar úghymynda, tilinde  solay jetkizip, Allagha serik qosudan qaytarghan. InshaAlla bәrimizdi meyirimdi Alla tura jolgha salsyn!

Serik Boqan

Abai.kz