Kýni býginge deyin qytay mektepterinde qazirgi Qazaqstannyng biraz jeri Qytay jeri dep kórsetilude. Bizding mәlimetimiz boyynsha, ol jerding kólemi jarty million sharshy shaqyrymgha juyq territoriya... Parlament deputaty bolghan kezinde Uәlihan Qalijan myrzanyn: «Qytaydyng barlyq oqulyqtarynda, geografiyalyq kartalarynda Balqash kóli men Shugha deyingi qazaq jerin olar ózderining aumaqtary etip kórsetken. Mektep oqulyqtarynda solay oqytylady!»  –  dep shyryldaghany әli esimizde.

Kezinde senator Iran Ámirov: «Jalghan nekening arqasynda elimizding azamaty bolyp jýrgen qytaylyqtar sany 300 myngha jetip otyr... Elimizde qazaq qyzyn alyp, qalyp qoyghan sol 300 myng qytaydyng 99 payyzy joghary bilimi joq, jer jetpegendikten aua kóshken júmysshylar eken. Tek ótken jyldyng 9 aiynyng ózinde ghana bir Almaty qalasyna Qytaydan 2445 adam kelipti. Búl tek tirkelgenderi. Solardyng 495-i Qazaqstan azamattyghyn alyp ýlgergen...» – degeni eldi eleng etkizgen. Qytay ýkimeti Qazaqstanda túrmys qúrghan jәne sonyng arqasynda bizde qalyp qalghan azamattarynyng semiyalaryna óz elinde qyruar qarjy beretini esti adamdy oilandyrmay qoymaydy...

Men óz basym, bir-eki dos rektormen birer jyl búryn әngimeleskende, olar:  «Qytay ókimeti  –  elshiligi, kelip-ketip jýrgen resmy delegasiyalary, әr jaqtan bizding úighyrlarymyz nemese qazekeng arqyly sәlem joldaghan keybir jauapty qyzmetkerleri  –  bәri-bәri: jogharghy oqu ornynyzgha qansha student kerek bolsa, bizge tek sany men aqsha mólsherin aitsanyz boldy, búl isti tastay qylamyz» dep aghynan jarylghany qanshama... Ýkimetimizge rahmet, búnday tosyn pighyldyng jolyn kesip, atalghan elden mólshersiz kisi tasymaldaugha shekteu men tosqauyldar qoya bildi.

Áytse de, aghayyn, Kәrim Mәsimov myrzanyng elge jar salyp sýiinshi  súraghan myna  habaryn qalay týsinuge bolady?

 Birinshi janalyq.

14 jeltoqsan, 2014 jyl. Astana.

 ... QHR Memlekettik kenesining premieri Ly Kesyannyng qatysuymen ótken kelissózderden keyin QR Premier-Ministri Kәrim Mәsimov mәlim etti. Býgingi shaghyn jәne keneytilgen qúramdaghy kelissózderding ayasynda biz shyn mәninde eki elding arasyndaghy sauda-ekonomikalyq qatynastardyng barlyq qyryn talqylaudan ótkizdik. QR Ýkimet basshysy býgin manyzdy birqatar ýkimetaralyq jәne memleketaralyq qújattargha qol qoyylghandyghyn, sonymen qatar birqatar óte manyzdy kelisimsharttar bekitiletindigin, búl óz kezeginde eki el arasyndaghy yntymaqtastyqty nyghayta týsetindigin atap ótti.

 «Biz býgin kelisilgen makroekonomikalyq sayasatty jýrgizetinimizge kelistik», - dedi K. Mәsimov.

Ekinshi janalyq.

14 jeltoqsan, 2014. Astana.

Qazaqstan men Qytay kompaniyalary 14 mlrd. dollardyng kelisimine qol qoydy. Búl turaly býgin Ýkimet ýiinde QR Premier-Ministri Kәrim Mәsimovpen kelissózder ótkizgennen keyingi brifingte QHR Memlekettik kenesining premieri Ly Kesyan mәlim etti. «Qazir ghana biz әriptesim QR Premier-Ministri Kәrim Mәsimovpen shaghyn jәne keneytilgen qúramda kelissózder ótkizdik. Onyng qorytyndysynda biz Qytay men Qazaqstan Ýkimet basshylary arasyndaghy ekinshi túraqty kezdesuding qorytyndysy boyynsha kominuke qabyldadyq», - dedi ol. Onyng atap ótuinshe, kelissózder barysynda týrli saladaghy eki elding yntymaqtastyghyn terendetuge әri keneytuge baghyttalghan auqymdy uaghdalastyqqa qol jetkizdi.

 Jalpy bizding Ýkimetimizding tizgini Kәrim Mәsimovqa qayta tiygeli beri Qytaymen jan-jaqty baylanystar qarqyn ala týskenin bayqaugha bolady. Búl sózimizdi dәleldeu ýshin tómendegi aqparat joldaryn sholyp ótsek te jetedi:  

  «Samúryq-Energo» AQ men Qytaydyng halyqaralyq su sharuashylyghy jәne energetika korporasiyasynyng arasynda memorandumgha qol qoyyldy”;

“QR men QHR múnay-gaz salasyndaghy tehnikalyq әriptestik ayasyn keneytedi”;

“K.Mәsimov: Qytay biznesining Qazaqstangha qyzyghushylyghy joghary”;

 “K.Mәsimov pen L.Kesyannyng qatysuymen Qazaqstan-Qytay iskerlik kenesi ótude”

–  jәne basqalar.

Búl jerde basyn ashyp alatyn  jәit bar.

Biz elimizding damyghanyna, sheteldermen baylanystardy nyghaytqanyna әste qarsy adam emespiz. Biz preziydentimizding sayasatyn tolyq qoldaymyz.

Alayda biz memleketimizding bir alpauyttyng qúrsauyna shyrmaluyna týbegeyli qarsymyz!

Bizdi qatty alandatatyn mәsele  – elbasy tapsyrghan syrtqy ekonomikalyq tengerimning búzylghany, býgingi sayasy jәne sauda sattyq jayynyng «syny mejeden» («kriticheskaya tochka») ótip ketkeni.

El búny kórmey otyrghan joq, kórip otyr. Bizding maqsat: elding kózi jetken jayttardy elekten ótkizip, biylikting esine salu ghana boldy.

Últjan Nyqaytarov

Abai.kz