Qazaqstan tәuelsizdik alghan alghashqy jyldary auyl halqynyng jappay qalagha kóshui men baspana mәselesi qatar tuyndady. Sovet ókimeti kezinde auyl men audan shekarasynan úzap shyqpaghan halyq qalalargha kóshu ýrdisi bastalghanda túrghyn ýy mәselesimen betpe-bet kelip, qatty qiyndyq kórdi. Alghashqy on jyldyqta auyr da, mashaqatty kýnderdi ótkergen halyqtyng jaghdayynda ýlken demografiyalyq ózgeris boldy. Soghys pen tyng iygeru jyldarynda Qazaq dalasyna kelgen ózge últ ókilderining bir shama bóligi tughan eline bet alyp, kóship jatty. Elimizde 1989 jylghy halyq  sanaghynda 16,464464  adam tirkelgen bolsa, 1999 jyly búl kórsetkish 1 million  246,1 adamgha kemidi. Osydan songhy jyldarda el ekonomikasy qayta kóterilip, shetten kelgen qandastarymyzdyn, әri ishki ósimning nәtiyjesinde, halyq sany kóbeye týsti. Osy tústaghy baspana mәselesin sheshudegi manyzdy qadamdardyng biri - «Qazaqstannyng túrghyn ýy qúrylys jinaq banki» AQ-nyng qúryluy edi.

Atalghan bank 2003 jyly qúryldy. 2005 jyly QTQJB birinshi mәrte aralyq túrghyn zaemyn berdi. Osy jyldan bastap «Qazaqstannyng túrghyn ýy qúrylys jinaq banki» AQ memlekettik jәne salalyq baghdarlamalargha qatysa bastady. 2012 jyldan bastap Túrghyn ýy qúrylys jinaq banki «Qoljetimdi túrghyn ýy – 2020» baghdarlamasy ayasynda «Halyqtyng barlyq sanatyna arnalghan túrghyn ýi» jәne «Jas otbasygha arnalghan túrghyn ýy baghyttary boyynsha operator bolyp tanyldy. 2015 jyldyng basynan bastap QTQJB «Ónirlerdi damytudyng 2020 jylgha deyingi baghdarlamasy ayasynda «Halyqtyng barlyq sanatyna arnalghan túrghyn ýi» jәne «Jas otbasygha arnalghan túrghyn ýi» baghyttaryn jýzege asyryp keledi. 

Bank júmys jasay bastaghannan 2015 jyldyng 1 shildesine deyin jalpy kólemi 1 658, 9 mlrd. tenge bolatyn 766 398 shart jasaghan.  401 mlrd. tengege 92 366 zaem berilgen.

Halyqaralyq reyting agenttikteri tarapynan QTQJB-nyng qarjy túraqtylyghy rastalghan. 2014 jyly  Moody’s jәne Fitch Ratings baghasy boyynsha,  elimizdegi ekinshi dengeyli bankter arasynda eng jogharghy reyting kórsetkishine ie boldy.

Jinaqtau merzimi boyynsha, Bankting depozittik baghdarlamasy – 3 jyldan 15 jylgha deyin, al túrghyn ýy zaemyn beru merzimi – 6 jyldan 25 jylgha deyingi uaqytty  qamtidy. Túrghyn ýy qúrylys jinaq bankining túrghyn ýy zaemdary boyynsha mólsherlemeleri – eng tómengi mólsherlemeler, 3,5%-dan 5%-gha deyin. 

Qyzmetterin jaqsartu maqsatynda, «Bәiterek» Últtyq Basqarushy Holdingining enshiles úiymy, elimizdegi túrghyn ýy qúrylys jinaq  jýiesin jýzege asyratyn jalghyz qarjy instituty – «Qazaqstannyng túrghyn ýy qúrylys jinaq banki» AQ, keshe, 28 shilde kýni Almatyda, nemisting Shvebishi Halli (Schwäbisch Hall)  bankimen  yntymaqtastyq turaly memorandumgha qol qoydy. Atalghan shara barysynda bank ókilderi baspasóz-konferensiyasyn ótkizip, Túrghyn ýy qúrylys jinaq banki ýshin Baushparkasse Shvebishi Halliding tәjiriybesi asa manyzdy ekenin aitty.

«Bәiterek» Holdingi Tóraghasynyng orynbasary Alina Aldambergen nemis әriptesterimen kezdesuinde: «Memleket basshysy údayy jetildirip otyrudyn, eng jaqsy halyqaralyq tәjiriybeni alyp, Qazaqstangha engizudin, tәjiriybesi mol menedjerlermen yntymaqtastyq jasaudyng qajettiligi jayynda birneshe mәrte qadap aitty. Strategiyalyq jәne әleumettik mindetterdi sheshu ýshin, biz osy joldy tandap aldyq»,– dep týsindirdi memorandumnyng manyzyn.

Ekinshi tarap – 1931 jyly qúrylghan, ipotekalyq baspanadan mol tәjiriybeli Baushparkasse Shvebishi Halliding Germaniyadaghy kredit beru naryghyndaghy ýlesi 30%-gha jetken. Qúrylys jinaq kassasynyng sharttyq somasy 274 milliard evro bolatyn almandyq bankting 7,4 million salymshysy bar. Jyl sayyn 13 milliard evrogha túrghyn ýy satyp aludy qarjylandyrady. Búl kassa Germaniya azamattaryna býgingi kýnge deyin 300 mlrd. eurogha juyq  qaryz bergen. Búl qomaqty qarajat 8,6 mln. pәter men ýidi satyp alugha, jóndeuge jәne qúrylys salugha júmsalghan.

2014 jyly «Qazaqstannyng túrghyn ýy qúrylys jinaq banki» AQ eki birdey halyqaralyq úiymnyng mýshesi boldy. Atap aitsaq, olar -  Europalyq qúrylys jinaq kassasynyng federasiyasy jәne halyqaralyq túrghyn ýy qarjylandyru odaghy.

Baspasóz-konferensiyasy ayasynda, Abai.kz tilshisi QTQJB ókilderine qarata: «Songhy uaqytta Qazaqstanda últtyq valutamyz tengening kezekti qúnsyzdanu qaupi kórinis berdi. Búl óz kezeginde  Qazaqstannyng túrghyn ýy qúrylys jinaq bankine, naqtyraq aitqanda osy bank salymshylaryna keri әserin tiygizbey me?» dep saual tastady. Óz kezeginde «Qazaqstan Túrghyn ýy qúrylys jinaq banki» AQ-nyng basqarma tóraghasy Aybatyr Júmaghúlov: «Túrghyn ýy qúrylys jinaq banki óz kliyentterimen operasiyalardy últtyq valuta - tengemen jýrgizedi. Tenge baghamy ózgergen jaghdaylarda da bank óz tarifteri men tútynushylaryna úsynghan qyzmetterin qymbattatqan joq. Sondyqtan da tengening qúnsyzdanuynan bank salymshylary alandamauy tiyis. Búnday auytqulardyng sebebinen bankte de makro ózgeristerding boluy mýmkin emes», - dep jauap qatty portal tilshisine. Sonday-aq Júmaghúlov Qazaq jәne nemis әriptesteri arasyndaghy memorandum túrghyn ýy qúrylys jinaq  jýiesin әri qaray jetildire týsuge jana mýmkindik beretinin aitty.

Halyqtyng baspanaly boluy ýshin ýkimet tarapynan qabyldanyp jatqan týrli baghdarlamalarmen qatar QTQJB bankining osy memorandum sekildi shetelmen әriptestigi halyqqa qyzmet etse eken deymiz. Nemisting kóligin kóp minetin halqymyz nemister siyaqty ghúmyr kesher kýn de alys emes shyghar. Eng bastysy - QTQJB halyqqa úsynyp otyrghan qyzmetteri men mýmkindikterin odan әri jandandyryp, Qazaqstannyng kez-kelgen túrghynyna qol jetimdi jasasa bolghany.

Núrghaly Núrtay

Abai.kz