Ótken jyldan bastap, jýzege asyryla bastaghan «Serpin-2050» әleumettik jobasy býginde elimizdegi eng tanymal әleumettik bastamalardyng biri bolyp sanalady.  Qazir halyqtyn   jobagha degen qyzyghushylyghy orasan zor. Búl joba jastardyng sapaly bilim alyp,  túraqty júmys tabuyna zor mýmkindik bereri sózsiz. Ótken jyly joba boyynsha 2050 jas oqugha týsse, biyl «Serpinge»  bólingen grant 3 esege ósip,  6200-ge jetti. Olardyn  5 myny tek joghary oqu oryndarynyng granttary.  Demek,   biyl «Serpin-2050»  jobasy qanatyn kenge jaydy degen  sóz.  Alayda,  qalyng kópshilikting kókeyinde әlide birqatar saualdar joq emes. Olar, әsirese, jobagha qatysu sharttary,  oqu  oryndary men  mamandyqtar,  bilim granttarynyng qalay  bólinetindigi tónireginde  bolyp otyr.  Sol sebepti biz, «Serpin-2050»  әleumettik jobasy respublikalyq ýilestiru kenesining tóraghasy - Múrat Ábenov myrzamen súhbattasyp, oqyrmandardyng kókeyinde jýrgen saualdargha jauap alghanedik.

-         Múrat Abudulamiytúly, «Serpin-2050»  jobasynyn  qysqasha  maghynasyn aityp ketseniz?

-   Negizi búl jobanyng eki manyzdy túsy bar. Birinshisi- ekonomikalyq.  Qazirgi tanda elimizding 9 ónirinde  bala tuu  dengeyi tómen jәne syrtqy jaqqa kóshi-qony basym bolghandyqtan, kadr tapshylyghy sezile bastady. Búl mәselening ózektiligi jyldan-jylgha ushyghyp barady. Aldaghy jyldarda industriyaly innovasiyalyq baghdarlama ayasynda iske qosylatyn óndiristerde júmys kýshining tapshylyghy aiyryqsha bayqalady. «Serpin-2050»  jobasy arqyly sol ónirlerge halyq sany kóp oblystardan jastardy әkelip,  jergilikti oqu  oryndarynda   qajet mamandyqtar boyynsha bilim berip, sol jerde  júmysqa qaldyru arqyly kadr mәselesin sheshu.  Ekinshi manyzy -әleumettik   problemalardy sheshu. Respublikamyzdyng 5 oblysynda  bala tuu dengeyi óte joghary, túrghyndar sany jyldan-jylgha qarqyndy ósude. Atalmysh ónirlerde mektep bitirushi týlekterding jergilikti jerde oqugha týsui qiyn jәne mamandyq alghannan keyin basym kópshiligi júmyssyzdar qataryn kóbeytedi.  Joba arqyly osy 5 oblysta mektep bitirgen jastargha jogharyda atalghan 9 ónirdegi oqu oryndaryna «Serpinin» arnayy granty bólinedi. Sonymen qatar, qosymsha әleumettik kómek kórsetilip, oqyghan ónirlerde qonystap qalghan jaghdayda 100 payyz  júmysqa ornalasugha mýmkinshilik jasalady.

 - «Serpin»   jobasynyng alghashqy jyldaghy  nәtiyjesi qanday  boldy?

 - Byltyr  joba  boyynsha jalpy sany 2050  grant  bólinse,  jobagha qatysugha 10 mynnan astam  azamat   ótinish bildirdi. Yaghni, әr oryndy  iyelenu ýshin 5 adam bәsekege týsti. Búl óte jogharghy kórsetkish. Mysaly, Respublika  boyynsha jalpy konkursta әr oryngha 2 adamnan kelgen edi. Jobagha ótken jyly Qyzylorda men Ontýstik Qazaqstan  oblystarynyng jastary   aiyryqsha belsendi  qatysty.  Byltyr bólingen 2050   bilim  grantynyng  eng kóp bóligin Ontýstik Qazaqstan  oblysynyng jastary  iyelendi–  837 grant, al  Qyzylorda oblysynyng týlekteri  778 grant iyelendi. Ókinishke oray,  Almaty, Jambyl  jәne Manghystau  oblystarynda belsendilik tómen  boldy.  Mysaly, Jambyl oblysynan 174 adam,  Manghystaudan 92 adam, Almaty oblysynan 146  azamat   qana joba arqyly oqugha  mýmkinshilik aldy. Biyl jobanyng manyzdylyghyn eskere  otyryp,  oblys әkimderi «Serpinge» jastardyng kóbirek qatysuy ýshin   arnayy sharalar  úiymdastyrudy qolgha aldy. Qyzylorda, Ontýstik Qazaqstan oblystary әkimderinin  tikeley qoldauymen «Serpin aptalyghyn» úiymdastyru arqyly barlyq audandarda  jobagha qatysatyn oqu  oryndarynyng ókilderining kezdesui  ótkizildi. Búl óte  tiyimdi jәne nәtiyjeli  shara boldy. Kóptegen jastar  oqu  oryndaryn tandaugha mýmkinshilik boldy. Al,   kolledjderge  birden qújat tapsyryp, konkurstan ótip,   birqatar jastar oqugha qabyldandy. Búl sharany úiymdastyrugha qolghabys jasaghany  ýshin jergilikti әkimderge, alghysymyzdy bildiremiz.

- «Serpin-2050»  jobasy boyynsha oqityndar men  jalpy  bilim beru  granttaryn iyelengenderding arasyndaghy úqsastyq pen aiyrmashylyq nede?

- Úqsastyq – joghary bilim grantyn iyelengenderding shәkirtaqymen, temir jol arqyly baryp-qaytatyn jol shyghyndarynyng óteluinde. Al aiyrmashylyghy – «Serpinmen» oqugha  týsken jaghdayda qosymsha  eki ýlken kepildik bar. Birinshisi, jataqhanamen oqudy bitirgenge deyin tolyq qamtamasyz etiledi. Jalpy grantpen oqugha  týskenderde onday kepildik joq.   Ekinshisi, eger oqu bitirgen song sol ónirde qonystanyp qalghan jaghdayda, júmyspen tolyq qamtamasyz etiledi. Yaghniy,  aldaghy kýnderde qinalmay-aq júmys tauyp, ózderining әleumettik  jaghdaylaryn jaqsartugha  mýmkindik bar.

«Serpinmen» kolledjge týskenderding basqa kolledj granttarynan aiyrmashylyghy, bizde jylyna 2 ret jol shyghyndary tólenedi jәne qystyq kiyimder alugha 60 mynnan astam tenge bólinip,  barlyghyna 3 mezgil ystyq tamaq beriledi. Múnda da oqyghan ónirinde qonystanyp qalghan  týlekterdi  júmyspen qamtu jan-jaqty qarastyrylghan.   Joghar oqu  oryny bolsyn, kolledj bolsyn  joba boyynsha  jastargha dualidi bilim beru, bolashaq júmys berushimen tikeley baylanys ornatyp,  tәjiriybelerdi sol mekemelerde ótu arqyly  keleshekte júmys tandau mýmkinshilikterin beru talaby qoyylghan.  Nәtiyjesinde oqyp jýrip bolashaq júmys berushi mekemelerde tәjiriybe jinaghan jastar,  oqu  bitirgen son  sol jerge  onay júmysqa ornalasyp, ortagha tez sinisip ketedi. Sonymen qatar, «Serpin-2050»  jobasy boyynsha   joghary oqu oryny men  kolledjderge týsken jastargha arnayy tәrbie júmystary  jýrgiziledi. Joba boyynsha  oqyp jýrgen barlyq jastar  arnayy qúrylghan «Serpin» әleumettik últtyq  qorynyng belsendileri bolyp tabylady. Basty maqsty olardy  biriktiru,  jeke qasiyetterin damytu, dәstýrli últtyq tәrbiyemen qatar naryqtyq zaman talaptaryna  say keletin  qasiyetterin  qalyptastyru. Osy maqsatta jylyna eki ret respublikalyq dengeyde, barlyq aimaqtarda «Alaman» festivali  ótkiziledi.  Kóshbasshylar lageri,  jazghy qúrylys otryadtary úiymdastyrylyp,  bos uaqyttarynda júmys istep, qarjy tabu mәselesi qarastyrylghan. Búl jastar qazir ózderin «Serpindiktermiz!» dep maqtanyshpen aitady. Búl da   bizdin  ýlken jetistikterimizding biri.

- Óziniz súhbat barysynda aityp ketkendey osy bir jyldyng ishinde jobanyng birinshi týlekteri bar dediniz. Sol jayly tolyq aityp ketseniz.

- Iya, biyl Rudnyy tau-ken tehnologiya kolledjin birinshi «Serpindikter» oqularyn ayaqtap,  olardyng qoldaryna diplomdaryn tikeley ózimiz tapsyrdyq. Týlekterge  Sokolov-Sarybay ken bayytu óndiristik  birlestigi  júmys ta úsyndy,   qyzmettik pәter de berdi. Qazir  sol jastar Rudnyida enbek etudi bastap ketti. Sol 24 týlekting 13 úsynylghan júmys oryndarynda qalsa, 8-i óz bilimderin sol jerdegi Rudnyy industrialdy institutynda jetildirudi tandady. Ókinishke oray 3 adam óz ónirlerine qaytudy tandady.

 Bolashaqta «Serpin-2050» jobasymen bitirgen barlyq jastargha osynday mýmkindikter jasalady. Al,  oqu bitirgen song óz tughan jerlerine ketkisi keletin jastargha jol ashyq. Ústamaymyz. Biraqta bolashaqtaryna jauapkershilikpen qaraghan jastar dúrys sheshim qabyldaydy dep senemin. Bәrin  jastardyng ózderi sheshedi. Degenmen, «Serpinmen» oqugha týsip, keyin óz oblystaryna qaytyp kelu, búl  granttargha qol jetkize almay jýrgen  qúrbylarynyng oryndaryn iyelenip ketumen birdey. Óitkeni,  joba boyynsha oqyp,  barghan jerinde qalghysy keletin jastar kóp.  Sondyqtan, «Serpinmen» oqyp, keyin  tughan jerlerine qaytqan jastardyng әreketterin azamattyqqa  syn retinde qabyldaymyn.

- «Serpin-2050» jobasy  boyynsha joghary oqu  oryndaryna  bólinetin  granttar men jalpy  bilim beru  granttaryn bólu konkurstarynyng úqsastyghy men aiyrmashylyghy nede?

- Úqsastyghy - ekeuining de bir uaqytta qújattar qabyldanyp,  jalpygha ortaq tórt oqu orynynda, tórt mamandyq tandaudyng mýmkinshiligin beretin  bir ýlgidegi blank toltyrylady. Jalpy konkurs granttary bolsa da, arnayy  «Serpin» granttary bolsa da,    ekeuining qosyndysy  sol tórt tandaudan aspauy kerek. Konkurs nәtiyjesi memlekettik komissiyamen bir kezende qaralady jәne qorytyndy sheshim respublikalyq  gazetterde birge jariyalanady. Al, aiyrmashylyghy – jalpy konkursqa  16 oblystyn  týlekteri qatyssa, «Serpin» boyynsha tek 5 ónirding jastary arasynda bәsekelestik bolady. Alayda, kelesi talaptardy eskeru qajet: «Serpin-2050»  jobasyna qatysatyn әr  oqu orynynda (19  uniyversiytet) tek  shekteuli mamandyqtargha  arnayy grant bólingen jәne  jobanyng talaptary tek sol mamandyqtargha ghana  jýredi. Búl oqu  oryndaryndaghy  basqa mamandyqtaryna jalpy konkurs arqyly qatysyp,  grant  iyelenuge  bolady. Biraq, olargha «Serpin-2050»  jobasynyng jenildikteri  qarastyrylmaghan. Ózderiniz bayqaghanday, «Serpinmen» tapsyrghan týlekterding grant alu mýmkindigi erekshe bolady.

- Bizge "Serpin" baghdarlamasymen soltýstik oblystargha oqugha týskisi keletin shetten oralghan qandastarymyz kóptep habarlasty. Ádette shetelden kelgen qazaqtar aldymen balalaryn oqugha jiberip, sonynan ózderi kóship kelip jatady.  Búl óz kezeginde Soltýstikting halqyn kóbeytuge, júmys kýshine degen qajettilikti sheshuge de jol ashady. Aldaghy uaqytta "Serpin" baghdarlamasyn siz aityp ótken 5 oblystan tys, kelip jatqan qandastarymyzdyng da paydalanuyna mýmkindik tua ma?

- Búl mәseleni men kóterip jatyrmyn. "Serpin" baghdarlamasyna dәl biylghy jyly shetelden oralghan qandastarymyzdyng qújat tapsyrugha mýmkindigi joq. Áriyne, qazirgi kýnde memleket tarapynan bólinetin bilim granttarynda "Oralmandargha" arnayy jenildik jasalghan. Alayda búl óte mardymsyz. Sondyqtan shyn mәninde qoghamdyq súranys tuyp túrghan osy mәseleni qazir algha qoydamyz. Baghdarlamagha qandastarymyzdyng da qújat tapsyruyna mýmkindik alatyn bolsaq, týsindiru júmystaryn qazaqtar qonystanghan shetelderde de jýrgizip, kóptep studentterdi tarta alghan bolar edik. Búl siz aityp otyrghanday soltýstik oblystarda qazaqtar sanyn kóbeytude aitarlyqtay nәtiyje beretin edi. Búl mәsele jónindegi kóterip jatqan úsynystarymyzgha aldaghy uaqatta qol jetkizemiz dep senemiz.  

- Al, «Serpin-2050» jobasymen kolledjderge týsu men jalpy  kolledjerdge qabyldanudyng úqsastyqtary men aiyrmashylyghy  qanday?

- Úqsastyghy– kolledjderge týsu ýshin qalay bolghanda da emtihan tapsyrylady. Al, aiyrmashylyghy – jalpy bólinetin granttargha kez kelgen talapker  qatyssa,  «Serpin-2050»  jobasy boyynsha   kolledjderge bólingen  granttardy tek 5 oblystyn  balalary iyelene alady.  Kolledjderge týsu  ýshin búl oqu  oryndary ornalasqan   ónirlerge barudyng qajeti joq,   kóshpeli qabyldau komissiyalary  jastardy  jiberushi  oblystarda talapkerlerdi qabyldaydy.

- «Serpin-2050»  jobasy  boyynsha  ótken jyly  úsynylghan mamandyqtar men  biylghy mamandyqtardyng arasynda aiyrmashylyq  qanday?

- Byltyr 7 jogharghy oqu  orynyna, 19 pedagogikalyq mamandyqqa 1050 grant  bólingen bolsa, biyl 19 jogharghy oqu  orynyna pedagogikalyq mamandyqtarynyng 1500 grantyna qosa,3 sala baghyty boyynsha: 3 myn  grant - tehnikalyq mamandyqtargha, 300 grant - auylsharuashylyq, 200 grant - veterinariya salasyna bólinip otyr.

- Al, kolledjder boyynsha qalay?

- Ótken jyly joba ayasynda 25 kolledjderde 33 mamandyq  boyynsha jastargha  1000 grant bólindi. Al, 2015-2016 oqu jylyndakolledjder sany 36-gha jetip, 47 mamandyq  boyynsha 1200 grant qarastyrylghan. Olardyng ishinde, 40 mamandyq tehnikalyq baghytta, 7 mamandyq auylsharuashylyghy baghyty. Ótken jyly bólingen mamandyqtar kóbine er balalargha layyq bolghandyqtan, biyl arnauly orta  oqu  oryndarynda qyz balalardyng iygeruine  qolayly mamandyqtargha kóbirek kónil  bólinude. Mәselen,  biyl tiginshi, qoghamdyq  tamaqtanu, standartizasiya jәne sertifikasiya, veterinariya, elektrondy eseptegish mashinalarynyng operatory mamandyqtary engizildi.

- «Serpin-2050»  jobasyna kimder qatysa alady?

- Serpin jobasyna  Manghystau, Qyzylorda,  Ontýstik Qazaqstan,  Jambyl,  Almaty oblystarynyng jastary qatysa alady. JOO-na týsu ýshin týlekter  ÚBT nemese keshendi testileuge qatysuy  tiyis. ÚBT men  keshendi testileuden kem degende, 50 balldan kem emes jәne de tandau pәnining úpayy kem degende 7 balldan tómen bolmauy tiyis. Al, kolledjder ýshin ÚBT jәne keshendi testleu  tapsyru sharty joq. Kolledjderge  biyl bolsyn,  búdan birneshe jyl búryn bolsyn 11 synyp bitirgen týlekter konkurs arqyly týse alady.

- «Serpin-2050»  jobasy, oghan qatysudyng sharttary   turaly aqparattardy qaydan alugha  bolady?

-  Barlyq aqparattar www.serpin-2050.kz saytynda  jariyalanuda. Sayttyng sol jaghyndaghy  «Negizgi aqparattar» bóliminde «Serpin-2050» jobasy turaly tolyq aqparattar jariyalanghan  siltemeler ornalasqan.  Mysaly, «Serpin-2050» әleumettik  jobasy turaly» degen siltemeni ashsanyz jobanyng maqsaty,  mindetteri turaly tolyghyraq bile alasyz. «Jobagha kimder qatysady?» jәne «Serpin» jobasymen oqugha qalay týsuge bolady?» degen bólimderinde jobagha qatysudyng talaptary  qarastyrylghan. «Jastar qanday aimaqtarda bilim alady?» degen saualgha  jauapty «Qay ónirde oqugha bolady?» degen bólimnen oqugha bolady.

Sonymen qatar, saytta oqugha jiberushi 5 aimaq turaly aqparattardy  «Oqugha jiberushi aimaqtar» aidarynan tabasyz, al «Aymaqtarda qújat qabyldaytyn oryndar» bóliminde tolyq qújat tapsyratyn 5 ónirding qabyldau bólimining meken-jaylary, baylanys qúraldary kórsetilgen.

«Mamandyqtar»  bóliminde jobagha bólingen JOO-gha bólingen 5 myng grant boyynsha 61 mamandyqtyn, kolledjderge bólingen 47 mamandyqtyng tizimi tolyqtay kórsetilgen. Búl mamandyqtardy  qalay tandaugha bolatyndyghy turaly «Serpin» boyynsha mamandyqtardy tandau» siltemesin  ashu arqyly biluge bolady. Sol paraqshada joghary oqu  oryndaryna týsu ýshin ÚBT jәne keshendi testleude tandalatyn 7  pәn boyynsha   bólek siltemeler bar. Sol siltemelerge kiru arqyly әr sala  boyynsha qanday  mamandyq, qanday shifr boyynsha, qay  uniyversiytette, naqty qansha grant bólingendigin biluge bolady. Mysaly fizika boyynsha tórt salada, 19 uniyversiytette 33 mamandyq tandaugha bolady. Kolledjder boyynsha mamandyq tandau 4 pәnge baylanysty emes. Mysaly, ÚBT  nemese keshendi testleude qazaq tili pәnin tandaghan  talapkerler kolledjderge tehnikalyq mamandyqtar boyynsha oqy alady.

Oqu oryndarynyn, mamandyqtardyn, jergilikti shtabtardyng tizimi,  jiberushi  jәne   qabyldaushy aimaqtar turaly aqparattar ornalasqan.

Sodan keyin,JOO jәne  kolledjder boyynsha әr mamandyqtargha saraptama jasalghan. 

Respublikalyq Ýilestiru Kenesining What’s App qosylghan baylanys jýiesi: 8 701 515 20 50. Búqaralyq aqparat  qúraldarynda da   ýgit-nasihat, týsindiru júmystary   jýrgizilip jatyr.  Jobanyn  vk.com  facebook.com,    instagram,  twitter  jelilerinde «serpin-2050» akkaunttar, paraqshalar da  júmys istep túr. Sol paraqshalarda da kóptegen aqparattar jariyalanyp túrady. Barlyq oblystarda oblys әkimderining orynbasarlarynyng basshylyghymen arnayy júmys toptary qúrylghan. Sonymen qatar, jiberushi 5 ónirde bilim basqarmalarynyn, jastar sayasaty, ishki sayasat basqarmalarynyng basshylyqtarymen shtabtar júmys atqaruda. Ár oblysta qabyldaushy aimaqtyng ókilderi otyratyn oryndar belgilengen.

- Jobagha  qatysu  ýshin  qújat tapsyru ereksheligi qanday? «Serpinge» ýmitker bolu ýshin  «Ótinish blankisin» qalay toltyru qajet?

- «Serpin-2050»jobasyna jәne jalpy konkursqa qatysu ýshin qabyldau komissiya úsynatyn ortaq «Ótinish blankisin» toltyru qajet.

Ayyrmashylyghy «Serpinge» qatysatyn jogharghy oqu oryndaryna bólingen naqty mamyndyqtardy tandaytyn bolsa - «Serpin-2050»jobasyna qatysty dep sanalady. Basqa qosymsha belgiler, arnayy blankter joq. Bir kezende әr ýmitker  «Ótinish blankisinde» 4 JOO oryn әr qaysysynda bir mamandyqty jaza alatynyng eskerý qajet. Sol sebeptentoltyraldyng aldynda  jogharghy oqu oryndarjәne solardaghy 4 mamandyq tandap alu kerek.  Tórt mamandyqta «Serpin» jobasy boyynsha bólingen grant boluy mýmkin. Dәl solay 1-i ghana, 2-i nemese 3-i «Serpin» al qalghany jalpy konkursqa tapsyrugha bolady.

- Jalpy mamandyq , oqu oryn jәne qay oblys tandaudy kenes berer ediniz?

- Tandau jasap tәuekelge baratyn ózderiniz. Óitkeni naqty kim grant iyeger bolatynyn tek memlekettik konkurs sheshedi. Degenmen óz jeke tәjiriyebemnen qalyptasqan oiymdy aitayyn. Eng ýlken qate týsinik - mamandyqty búrynghy qalyptasqan kózqaraspen tandau. Kәzirgi kezde әlemde 1000 astam mamandyq bar. Bizding jastar jәne ata-analary tek 100 juyghyn biledi eken. Sol arqyly óz tandauyn shekteydi. Sol mamandyny tizimnen tabylmasa, nemese grant az bólinip konkurstan óte almay qalsa aqyly oqugha sheshim qabyldaydy. Búnday jaghdaylarda keybir mamandyqtyn birneshe úqsas týrleri balu mýmkin ekenin bilgenderi jón. Sol sebepten eng aty tanymalylaryna konkurs joghary bolady, tanymaldy emes terge kerisinshe az. Mysaly kompiuterdi jaqsy biletinder «Informatikany» kóp tandaydy. Ótken jyly osy mamandyq boyynsha eng tómengisi  72 balmen grant iyegeri boldy. Al sol mamandyqqa úqsas biraq atauy az tanylghan «Esepteu tehnika jәne baghdarlamamen qamtamassyz etu" mamandyghy boynsha konkurs óte tómen boldy – oghan konkursqa qatysqan talapkerler 53 balmen ghana grant iyegeri atandy. Búl mysal jalpy konkursqa tiyisti ekin eskertemin, bizding «Serpin» boyynsha ótken jyly onday tómen ballmen grant alu bolghan joq.Mamandyqty dúrys tandamau keybir jaghdaylarda ata-analardyng  kateligi bolyp tabylady. Sebebi olar balalaryna óz kalyptasqan kózqarasy arqyly ýstemdik jasap, qate sheshimderge iytermeleydi. Eng bastysy tandau kezinde әr mamandyq boyynsha «Serpin» jәne jalpy konkursta bólingen granttar sany, ótken jylghy sol mamandyq boyynsha konkurs nәtiyjesi, әr oqu oryny boynsha eng tómengi ótu shegi qanday bolghanyng eskergen dúrys. Mysaly ortalyqtargha jaqyn, iri qalalarda ornalasqan oqu oryndarynda konkurs joghary bolyp keledi. Sonymen qatar jalpy konkursta auyl kvotasy qaralghanyn úmytpanyzdar.

- JOO ýshin qújat tapsyru qay jerde jәne  qay  uaqytta jýzege asyrylady?

- ÚBT jәne keshendi testileu tapsyrghan talapkerler  joghary oqu  oryndaryna  qújattaryn  23-31 shilde aralyghynda qabyldau komissiyalaryna ótkizedi. Barlyq 5 oblysta jergilikti  jerdegi memlekettik uniyversiytetterding ghimarattarynda  bólingen arnayy  oryndarda tapsyrady. Mysaly, Almaty oblysy boyynsha qabyldau komissiyalarynyng ókilderi Taldyqorghan qalasy,  Jansýgirov kóshesi, №187 A, I.Jansýgirov atyndaghy Jetisu memlekettik uniyversiyteti, JOO qújat tapsyrady.     

- Al kolledjder ýshin qújattar qayda ótkizuli kerek?

- Kolledjderge  qújat qabyldau 20 mausymnan bastalyp ketti jәne 20 tamyzgha deyin jalghasady. Biraq, «Serpin-2050» jobasy  boyynsha bólingen  oryndargha konkurs arqyly talapkerlerdi meriziminen búryn tolyq  qabyldap ýlgeretin bolsa, onda qújat tapsyru  uaqyty erte ayaqtalady. Qújattardy qabyldau jәne konkurs ótkizu 5 oblystyng aumaghynda  ótkiziledi. Mysaly, Almaty  oblysy  boyynsha  kolledjderge qújat tapsyru Taldyqorghan poliytehnikalyq kolledji, Jansýgirov  kóshesi, № 226 ýy meken-jayynda ornalasqan. Sol jerlerden kóptegen aqparattar alugha  bolady. Al, oqu oryndar men mamandyqtar tizimi jobanyng resmy sayttarynda túr. Ári biz qosymsha basylymdarynyzgha úsyndyq.

- Osy joba ayasyndajoghary oqu  oryndaryna tandauly  tórtinshi pәnge baylanysty mamandyqtar arasynda granttar qalay bólingeni jayly aityp berseniz. 

- Jalpy, «Serpin-2050»  jobasynda tehnikalyq mamandyqtar mol. Al gumanitarlyq mamandyqtargha grant az bólingenin  eskeru  kerek.Mysaly, tórt sala  boyynsha joghary oqu oryndary ýshin 61 mamandyqpen 5 myng grant bólingen bolsa,  olardyng 60 %  yaghni, 2914 granty fizika pәnin tandaghandargha arnalghan. Olar  29 mamandyqpen 3 sala boyynsha bilim alady: 24-si tehnikalyq, 4-i bilim beru, 1-i auylsharuashylyq salasyna arnalghan. Odan keyingi 20% oryn biologiya pәnin tandaghandargha 1038 grant bólindi. Olar 15 mamandyqpen  bilim alady: 6 mamandyq bilim  beru salasynyn, 6 mamandyq auylsharuashylyghy, 2 mamandyq   veterinariya, 1 mamandyq tehnika salasynan bólingen.  Ýshinshi kezekte  10 % oryn himiya pәnin tandaghandargha bólindi. Búl pәn boyynsha 480 grant,  6 mamandyq  qarastyrylghan:   5-eui tehnikalyq,  bireui  bilim beru salasynyng mamandyghy. Gumanitarlyq baghytqa jatatyn qazaq әdebiyeti,   dýniyejýzilik tariyh, geografiya,  shet tili pәnderin tandaghan talapkerler ýshin  joba boyynsha eng az  grantbólingen. 4 pәn boyynsha barlyqJOO  granttarynyng 10 %yaghni, 500 ghana  grant bólindi. Árqaysysyna 1-2 mamandyqtan  ghana tandaugha  bolady. Sol sebepti,  testleu kezinde osy pәnderdi tórtinshi pәn  retinde tandaghan jastar konkursqa  qújat tapsyrar  kezde  jan-jaqty oilanghandary jón. Óz basym  búl  pәnderdi  tandaghan jastargha «Serpinmen» qatar jalpy konkursqa qatysugha da kenes berer edim. Mysaly, 1-2 mamandyqty «Serpin»  jobasynan, 2-3 mamandyqty  jobagha kirmeytin jalpy konkurstaghy mamandyqtardan tandasa oqugha týsu   yqtimaldyghy  joghary bolady dep oilaymyn. 

- Mamandyqta kóp, salada kóp jobagha qatysqysy keletin jastargha qanday kenes berer ediniz?

- Birinshi kezekte,bos armandardyng jeteginde ketpey,  pragmatiyk  boludy úsynar edim. Negizgisi ÚBT-dan alghan balldaryna baylanysty, búrynnan kele jatqan  óz  armandarynyzdy kózdey otyra,  memleketting ekonomikadaghy qajettilikteri jәne naryqtaghy naqty jaghdaydy eskere otyryp mamandyq tandau qajet  dep kenes berer edim. Qazaqsha aitqanda «kórpene qarap-kósilu» kerek. Mysaly,  talapker   bedeldi mamandyqtyng birin iygergisi keledi delik.  Alayda,ÚBT-dan  jinaghan  úpayy  asa joghary bolmauy mýmkin. Onday jaghdayda  oqugha  týsu  mýmkindigi de  tómen  bolady. Tipti, oqyp, mamandyq alyp shyqqan  kýnning ózinde júmys tabu da qiyndaydy.  Óitkeni,  kóptegen mamandar bizding enbek naryghynda kóp  bolghan son, súranys az. Al, «Serpin-2050»  jobasy boyynsha úsynylyp jatqan mamandyqtar enbek  naryghynda tapshy,  esh qinalmastan júmys tabugha bolatyn mamandyqtar. Memleket  enbek naryghyndaghy,  ekonomikadaghy  erekshelikterdi eskere otyryp úsynyp otyr  búl mamandyqtardy. Arman quyp arqyly oqyghansha, «Serpinmen» tegin oqyp,  100%  júmysqa  ornalasqan dúrys dep oilaymyn.

- Múrat agha,  tolyqqandy aqparat berdiniz. Búl  jobagha qyzyghushylar kóbeyedi degen  oilaymyz.  Degenimen,  bolashaq «serpinshi» bolyp atalatyn  jastardyng ortaq   beynesin surettep berseniz.

- Birinshi kezekte «Serpin-2050»  jobasyna qatysushylar  tәuekelshil, ózine senetin,  bilimdi, bilikti, alghyr azamattar. Qiyndyqtan qoryqpaytyn, kópshilik ortagha tez beyimdeletin, jana   dýniyelerge tez iykemedeletin, óz mәselelerin ózi sheshuge tyrysatyn jastar, talapty jastar qatysady.  Múnday jastar kóp balaly otbasylardan  jii shyghady. Oghan  ótken jyly bizding kózimiz jetti. «Serpin-2050»  jobasyn jenip alyp,  grantqa  ie bolghandardyng 85%  kóp balaly   jәne 83%  әleumettik az qamtylghan  otbasylardyng balalary. Sol sebepti,  biyl da biz  batyl,  óz-ózine senimdi,  ata-anasyna salmaq salghysy kelmey, memlekettin  berip otyrghan   mýmkinshiligin  otbasy ýshin  paydalanugha dayar jastardy jobagha kóptep qatysugha shaqyramyz. «Serpinmen» birge - serpilisti bastayyq!

 - Ángimenizge rahmet.

Súhbattasqan Núrghaly Núrtay

Abai.kz