Qazaqstan Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev Batystaghy birneshe memleketke resmy saparmen baryp qaytty.

Ótken aptada Qazaqstan Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev Europanyn  eki alpauyt eline resmy is saparymen bardy.   Kedendik әri Euraziyaekonomikalyq odaqtasymyz Putinning pәrmeni әlemning sayasy kartasynda ýshinshi dýniyejýzilik soghystyng otyn  ýrlegen tústa – Qazaqstan kóshbasshysy tyghyryqtan shyghudyng batystyq taktikasyna auysqandy jón kórse kerek.  Áueli aqsýiek aghylshyndar elinde, Úlybritaniya patshayymymen kezdesse,  ekinshi sapar  alty­ búryshty sanalatyn el - Fransiyada jalghasty. RF men Batys elderining arasy suyghan, alaghay da búlaghay kezende Elbasy Núrsúltan Nazarbaev strategiyalyq yntymaqtastyqtyng jana kókjiyegin Batystan shyndap izdey bastaghan siyaqty.  

Qazaqstan Preziydenti Úlybritaniyagha resmy is-saparmen barghany turaly qazaqstandyq jәne britandyq BAQ jarysa jazdy. Astanagha Kerry kelip ketkennen keyin Preziydent Nazarbaev ózining komandasyn ertip baryp, Britaniya Premieri Kemeronmen kezdesti.

Aqordanyng resmy aqparattaryna sýiene otyryp  saraptama jasayyq, Britaniya men Fransiyada qanday mәseleler talqylandy, kezdesulerding nәtiyjesi qanday boldy?

1.  Elbasy Úlybritaniya Premier-ministri Devid Kemeronmen kezdesip, eki el basshylyghy Ýkimetaralyq komissiyanyng otyrysyna qatysty. Kezdesu barysynda Devid Kemeron Qazaqstannyng investisiya tartu, industriyany damytu jәne sauda salasynda keremet tabystargha jetkenine nazar audarghan bolatyn. Búdan bólek, kezdesu qorytyndysy boyynsha birqatar manyzdy qújatqa qol qoyylghanyn erekshe atap ótuge bolady. Sonyng ishinde Úlybritaniya Korolidigining EKSPO-2017 kórmesine qatysuy turaly kelisim jasalyp, osy arqyly London EKSPO-2017 kórmesine qatysatyndyghyn qúqyqtyq negizde kuәlandyrdy. Ayta keterligi, kezdesu sonynda Qazaqstan Pre­ziy­den­ti Úlybritaniya Premier-ministrin I dә­rejeli «Dostyq» ordenimen marapattady.
2. Onan son, Memleket basshysy Úlybritaniya jәne Soltýstik Irlandiya Patshayymy II Elizavetamen kezdesti. Elbasy kezdesu barysynda Patshayymgha Birikken Korolidikke saparynyng qorytyndylary turaly әngimeley otyryp, eki jaqtyng arasynda kóptegen kelisimderding jasalghanyn rizashylyqpen atap ótti. Qazaqstan Preziydenti elimizding syrtqy sayasatynda britandyq vektordyng manyzy joghary ekenin, oghan elderimizding arasyndaghy joghary dengeydegi baylanystar ghana emes, isker toptardyn, akademiyalyq qoghamdastyqtardyn, sonday-aq eki memleket vedomstvolarynyng arasyndaghy myqty seriktestik baylanystar da aighaq bolatynyn aitty.
3. Memleket basshysy «J Rothschild Capital Management» kompaniyasy basqarmasynyng tóraghasy Lord Djeykob Rotshilidpen kezdesti. D.Rotshilid óz sózinde Qazaqstannyng Ortalyq Aziya ónirindegi qarjylyq hab mәrtebesin alu ýshin jaqsy perspektivalary bar ekenin atap ótti. 
4. Qazaqstan Preziydenti Úlybritaniyanyng isker top ókilderimen kezdesti, Is-sharagha «Royal Dutch Shell», «BG Group», «Barclays Bank», «Vitol Group», «De La Rue», «Glencore» jәne basqa da kompaniyalardyng basshylary qatysty. Memleket basshysy óz sózinde Qazaqstannyng infraqúrylymdyq damu, kólik jәne telekommunikasiya, tamaq jәne jenil ónerkәsip, metallurgiya jәne múnay himiyasy salalarynda belsene júmys istep jatqandary ýshin britan investorlaryna alghys aitty.
5. Elbasy Úlybritaniya syrtqy ister ministri Filip Hemmondpen kezdesti. Hemmondpen kezdesu barysynda 12 milliard dollardyng investisiyasyna qol qoyyldy.

Osydan keyin Qazaqstan Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev Fransiyagha attanyp ketti. Alty búryshty el sanalatyn Europanyng yqpaldy memleketterining biri – Fransiya da Qazaqstan Preziydentin erekshe sәn-saltanatpen qarsy aldy.

1. Qazaqstan Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev Fransuz Respublikasynyng Preziydenti Fransua Ollandpen kezdesti. Memleket basshysy Fransiya Qazaqstannyng manyzdy seriktesterining biri ekenin, elderimizding arasynda býginde ekonomika jәne sayasat mәseleleri boyynsha tolyq týsinistik ornaghanyn aitty. Núrsúltan Nazarbaev pen Fransua Olland Fransiya Preziydentining Astanagha jasaghan keyingi sapary kezinde qol jetken uaghdalastyqtardyng jýzege asyrylu barysyn da talqylady. Qazaqstan Preziydenti býginde Astana men Parij arasynda sauda-ekonomikalyq, investisiyalyq, mәdeniy-gumanitarlyq, sonday-aq aerogharysh salalaryndaghy yqpaldastyqtyng zor әleueti bar ekenin atap ótti. Kezdesu barysynda Núrsúltan Nazarbaev Fransiya Preziydentin I dәrejeli «Dostyq» ordenimen marapattady.

Kelissózder qorytyndysy boyynsha tómendegidey qújattar qabyldandy:

- Qazaqstan Respublikasy Preziydenti men Fransuz Respublikasy Preziydentining birlesken deklarasiyasy;  

- Astana qalasynda ótetin Halyqaralyq EKSPO-2017 mamandandyrylghan kórmesine Fransuz Respublikasynyng qatysuy turaly shart;

- Qazaqstan Respublikasynyng Investisiyalar jәne damu ministrligining Aerogharysh komiyteti men Fransuz Respublikasynyng Gharyshtyq zertteuler últtyq ortalyghy arasyndaghy Gharysh boyynsha yntymaqtastyqty damytu salasyndaghy niyettestik turaly deklarasiya;

- Qazaqstan Respublikasy Bilim jәne ghylym ministrligi men Fransuz Respublikasy Joghary bilim jәne ghylym ministrligining birlesken deklarasiyasy. ­­­

2. Memleket basshysy fransuz ekonomiysi Jak Attaliymen kezdesti. Kezdesu barysynda jahandyq naryqtardaghy ahual, әlemdik ekonomikadaghy daghdarys ýrdisterin enseru joldary, sonday-aq qazirgi qalyptasqan jaghdaydaghy Qazaqstannyng is-qimyl baghdarlamasy – Bes institusionaldyq reforma men «100 naqty qadam» Últ jospary talqylandy.

3. Memleket basshysy YuNESKO-nyng bas diyrektory Irina Bokovamen kezdesti.

4. Elbasy Fransiyanyng jetekshi kompaniyalary basshylarymen de kezdesti.

5. Elbasy YuNESKO Bas konferensiyasynyng 38-sessiyasyna qatysty. Memlekettik tilde bayandama jasady.

Týiin: Preziydent Nazarbaevtyng Úlybritaniyagha resmy is-sapary turaly qysqyshy sholu osylay týziledi.  Úlybritaniya óz kezeginde ýlken jetilikke, ýlken jiyrmalyqqa kiretin aldynghy qatarly memleketterding biri. Sonymen qatar, Úlybritaniya BÚÚ-nyng qauipsizdik kenesine mýshe 5 memleketting biri.  Ol da óz kezeginde Ortalyq Aziya men Qazaqstangha derjavalyq sayasat jýrgizuge mýddeli ekeni ras. Sondyqtan da Britaniya Qazaqstannyng batys aimaqtaryna iri investisiyalar salyp otyr. Eng birinshiden, Úlybritaniya ýshin osy aimaqtaghy geosayasy jaghdaydy ózgerissiz saqtap qalu manyzdy. Yaghny memleketterding joyylyp ketpeui, Qytay men Resey syndy alpauyttardyng yghyna jyghylyp ketpeui t.b.  Ayta ketetini, Qazaqstan men Úlybritaniya arasynda qarym-qatynas búrynnan beri jalghasyp keledi. Osynyng aldynda eki jyl búryn Premier-ministr Kemeron myrza Qazaqstangha kelip birneshe kelisimderge qol qoyylghan. Sol kezdegi kezdesulerdegi negizgi mәsele eki jaqty ekonomikalyq, qauipsizdik mәselelerine arnalghanyn bilemiz. Yaghni, Britan kompaniyalarynyng kólemin – Qazaqstanda arttyru. Tek eki jaqty kezdesulerde ghana emes, iri-iri halyqaralyq jiyndarda eki elding basshylary kezdesip, kenesip túrady.. Al qazirgidey ekonomikalyq jәne sayasy daghdarys dendep, kórshiles ornalasqan hәm odaqtyng biylghy tizginshisi bolyp otyrghan Reseyding Batys elderimen arasynyng suyp ketui men Ukraina jәne Siriyadaghy janjaldar mәselesinde Qazaqstan Syrtqy sayasatty beytaraptylyq dengeyinde ústap qala bilui men Batys elderimen integrasiyany janghyrtuy - tyghyryqtan shyghudyng jolyn izdegen әreket bolsa kerek. Osy jolghy daghdarystyng onay bolmaytynyn Elbasy N.Á.Nazarbaev birneshe mәrte aitqan. Preziydentting Britaniyagha saparynyng eng basty maqsaty – sol elden investisiya tartu. Internet arqyly bilip otyrghanymyzday, Elbasynyng osy sapary ayasynda eki el arasyndaghy birneshe kelisim-shartqa qol qoyyldy. Ol kelisim-sharttyng qúny 5 milliard dollarday bolatyny da aityldy. Múhittyng arghy betinen bastalatyn daghdarys degen "dauyldyn" aldymen sol "kәri qúrlyqty" sharpyp, sodan keyin bizge keletini belgili. Meninshe, daghdarysty enserudegi Úlybritaniya tәjiriybesin de mengergen jón. Britaniya – iskerlik jәne qarjylay ortalyqtardyng júmysyn barynsha damytqan elderding biri. Ol elden ýirenerimiz kóp.

Abai.kz