Redaksiyadan: Tómende bayandalatyn oqighagha qarap otanshyl, namysshyl, talapshyl qazaqtyng bәri osynday eken dep, qortyndy jasaugha әste bolmaydy. Sonday-aq, avtordyng kózqaras, baylamy da redaksiyanyng ústanymyn bildirmeydi. Alayda, orynsyz dau-janjal tudyryp, sol qylyghymen adamdy manayynan «betti basyp, túra qashqanday» etetin «patriottardyn» әr últtan tabylatyndyghyn eskerte kele, Qostanay qalasyndaghy avtokólikte bolghan shaghyn oqighany oqyrman talqysyna salghanda jón kórdik.

Qostanaygha kelgeli múnday daugha alghash tap bolghanymdy sóz ete otyryp, oqigha oryn alghan meken-jaydy kórsete keteyin. Qoghamdyq kólikke jayghasqanym sol edi, jýrgizushining qasynda túryp alyp, etjendi, som deneli orys jigitimen qoyar da qoymay daulasyp jatqan aghagha kózim týsti. Qazaq pen orys arasyndaghy daudyng sayasy taqyrypta órbip jatqanyn sezip qalghan shygharsyzdar.Endi sonyng mәn-jayyn   týsindire keteyin.

 Qostanaydyng avtobustarynda Qazaqstannyng kóp qalalarynda joq erekshelikter bar. Óte ynghayly әri mәdeniyetti týrde qalyptasqan jýie dese de bolady. Mәselen avtobusqa kirgende janynyzgha kelip eshkim jolaqysyn súramaydy. Yaghni, múnda konduktor degen atymen joq. Kólikke jýrgizushi tolyqtay iyelik etedi jәne oghan eshkimning kedergi keltiruine bolmaydy. Ortanghy esikten enseniz, týserde jýrgizushige 60 tenge berip aldynghy esikten shyghyp kete qoyasyz. Ereje de, tәrtip te osylay. Kýrdeli eshtenesi joq. Birdi-ekili tәrtipsizdik bola qalsa, viydeokamera baqylap túr. Ayaldamalardy audiozapisi eki tilde habarlap otyrady. Birinshi kezekte memlekettik tilde aitylady. Sonday-aq, adamgha jaghymdy estiledi. 

Oqigha osy jayynda bolsa kerek. Álgi aghamyz: «Kezekti ayaldama atauy qazaqsha habarlanbady, sen ony nege qospadyn?» - dep jýrgizushige renishin bildirgen kórinedi. Al ol eki tilde de qosylghanyn aityp, mas adamdy sendire almay әurege týsedi. Oghan sol jerde otyrghan orys jigiti de anyghyn aityp jatsa kerek... Biz dәl osy tústa kirip kelgen ekenbiz. (Shyndyghynda dybysjazba qosylghan. Oryssha aitylsa, demek, oghan deyin qazaqsha da aitylyp ketken degen sóz). Barlyghy jabylyp aghaygha týsindirudey-aq, týsindirip jatyr. Ol kisi bolsa kózi ejireyip, zorgha degende «men estigen joqpyn» dep aitqanynan tanbaydy. Basynda búl kisinikin dúrys kórip otyr edim, biraq, ramazan aiynda araqtan biraz tatyp alghan egde jastaghy әlgi aghamyz basqa jaqqa lәilip ketti. «Sen kimsin sonsha?» -  dep ashu shaqyrdy. Odan song qayta-qayta keshirim súrady. Qansha mәrte sabyrgha shaqyrghanmen ol kisi birinshi qazaqsha, sosyn oryssha aitylsyn dep sóiley berdi, sóiley berdi. Aynalamyzdaghylar polisiya shaqyramyz degenine de basylar emes. Otyrghandardyng bәri orys. Ózge últqa sóz bolyp, ainalasynda jirkenish tudyrghan song negizgi keyipkerimizge jaqyn kelip: «Sizding qalauynyz dúrys qoy, soghan sәikes birinshi qazaq tilinde keyin orys tilinde habarlandy. Tek siz jóndi estimegensiz ghoy»-degendi aityp,  sabyr saqtanyz, qaytesiz bosqa sóilep dep qystyryla kettim (Polisiyagha úrynsa, basyna pәle tauyp alady ghoy dep qam jegenim ghoy). Maghan baqyrayyp bir qaraghan ol, sәlden song managhy orys jigitke «Sozdanie Zolotoy Ordy...» dey berip edi arttaghylardyng bәri shu ete qaldy. Artynsha bәrimiz bir planetada túramyz, iship alyp auyzynyzgha kelgendi aitpanyz, múnda jalghyz emessiz, balalar bar, shyghyp ketiniz degen sózder estile bastady. Osy aralyqtaghy ayaldama ataulary әdettegidey qazaq tilinen bastalyp, orys tilinde ayaqtalyp otyrdy. Áreng degende anany-bir, mynany-bir qaytalaumen aghamyz da mejeli jerine kelgende týsti-au aqyry. Ishtegiler siltidey tyndyq. Kelesi toqtaghanymyzda ayaldama janynda polisiya kóligi men qyzmetkerleri túr eken. Orys әiel «Ókinishtisin-ay, janaghy kisini osy jerden týsirip ketu kerek edi» dep nalyghanyn bildirse, ekinshi jigitting «da, kak raz limuzin jdet» dep polisiyanyng aq jiguliyin menzegen kýii mysqylday kýlgeni de bizge onay soqpady. Áste orystardyng mysy basyp ketti deuge kelmes. Átteng oryssha tildi týsingenmen, sóiley almaghan da jaman eken. Kókeydegi kóp sózdi aita almay, túnshyqtym da qaldym. Búl búl ma?! 
 Manadan orys jigiti dep atap jatqan myrzamyz týserde jýrgizushige «Ukrainadaghy bolghan jaymen sharuasy joq» degen sarynda til qatyp, taltandap týsip bara jatty. Anau da tuystyq niyetin bildirgendey «Biz eshtene istey almaymyz ghoy» dep jymiyp qosh aitysty. Múny qalay týsinerimdi bilmey men qala berdim.
 Ishtegiler әli de kýbir-kýbir etedi. Kip-kishkentay orystyng býldirishinderi janaghy    «jaman aghaydan» qútylghandaryna quanyshty sekildi. 
 Conymen sózding týiini qaysysy?! Osy sekildi myljyng әngimeden tuyndaghan kiykiljinning ózi qazaq halqynyng abyroyyn týsirmese, asyrmasy anyq qoy. Ne keregi bar jalghan patriottyqtyn?! Bar kinә bir kisining nadandyghynda ma, әlde әli jetetinge әlimjettik jasaghysh qútyrghan minezden be? Mýmkin estimey qalghan qúlaqtan bolar?
Joq, Janbolat. Olay deme! Bar kinә araqtan. 
 - Eeey, qoysh...

 Janbolat KENJEGhÚL

A.Baytúrsynov at. QMU-dyng jurnalistika mamandyghynyng studenti

Abai.kz