Júma, 20 Qyrkýiek 2024
Qogham 7243 0 pikir 16 Mamyr, 2016 saghat 19:29

ÝRJARDA... ÝPTEP KETIPTI

Jer reformasy jóninde qúrylghan komissiyanyng alghashqy otyrysyna «Úla Dala qyrandary» qoghamdyq qozghalysynyng mýshesi, shyghysqazaqstandyq Aydyn Egeubaev qatysyp, Ýrjar audanynda jer qytay investorlaryna berilip, ol jerlerdi iygeruge arnalghan qarajattyng qoldy bolyp ketkendigi turaly aityp qalyp edi. Áriyne, Aydynnyng sózi memlekettik arnalardan tolyq berilgen joq. Sondyqtan Aydyn myrzanyng aitpaq bolghan aqiqatyna Abai.kz aqparattyq portalynyng oqyrmandary nazar audaryp kórsin dedik. Onyng ýstine, Aydynnyng aqiqaty jerdi sheteldikterge jalgha beremiz dep otyrghan Ýkimetti oilandyrar degen ýmittemiz.

Aydyn Egeubaev, «Úla Dala qyrandary» qoghamdyq qozghalysynyng mýshesi (surette):

- 2010 jyly Qytay ókimeti auyl sharuashylyq salasy investisiyasyna dep 2 mlrd. 300 mln. AQSh dollary kóleminde qarajat bóledi. 1974 jyly tughan Biyadilov Núrlan Nuriovich deytin azamatqa Qytaydan «mister Djeyms» (býrkenshek aty) deydi, Zhang Weidong degen Qazaqstangha kelip, «Núrlan, Qytay auyl sharuashylyghyna investisiya bólip jatyr, bizge Qazaqstannan soya egetin jer kerek» deydi. Núrlan «Bolashaq» baghdarlamasy boyynsha oqyghan kezde Zhang Weidong-pen qatar oqyp, sol jaqta tanys-tamyr bolghan.

Esterinizde bolsa, 2010 jyly Shonjy, Jarkent jaqtan Qytaygha jer bergeli jatyr dep shu shyqty.  Búl jaqtaghy halyq narazylyq tanytqan son, búlar Shyghysqa, Ýrjargha barady. Ýrjar audanynyng әkimi Bauyrjan Janaqov olargha «Bizde bos jatqan jer joq. IYgerilmey jatqan jerlerding iyelerimen sóilesip kórinder» dep jiberedi.  Ýrjar audanynan Erjan Tilemesov degen azamattyng atyndaghy «Ghaniy» JShS-na tiyesili 6080 gektar jerdi kelisim shartpen alady. Sóitip, júmys istep jatady. Búl – 2010 jyldyng qazan aiy. Al, sol jyldyng 2 jeltoqsany kýni  Núrlan Bayadilov Tilemesov Erjannyng atyndaghy «Ghaniy» JShS-na tiyesili 6080 gektar jerdi «Dәremet» JShS-nyng atyna bildirmey audaryp alady. Olar múnymen toqtamay, sol mannan 7250 gektar jerdi «Dәremet» JShS-nyng atyna taghy audaryp alady. Búlardyng «Bәtua» JShS degen firmasy jәne bar. Sonymen, Taskesken jaqtan, Qarabúta aulynyng manynan,  jalpy aumaghy 84 myng gektar jerdi alyp alady. Búl jerlerding ar jaghyndaghy investor – qytay azamaty. Bizge jetken aqparat boyynsha, búlar 2 mlrd.300 mln dollar qytaydan bólingen investisiyany alyp, onyng 600-800 mln. qarajatyn jerge salady da, qalghan shamamen 1,5 mlrd. dollar aqshany jogharydaghy qytay azamaty   Malayziyadan schet ashady da, sol jaqqa audaryp jiberedi. Al, qytay azamatynan aqsha alghan  Núrlan Biyadilovtyng IYgisinov Talghat Qazybaevich degen klastasy bar. Talghat tórt jyl boldy Shvesariyada túrady. Álgi aqshany osy Talghat, Núrlan ekeui Shvesariyada, Angliyada iygerip jatyr. Osyghan tekseris jýrgizu kerek.

2011-2012 jyldary Soltýstik Qazaqstan oblysynda auyl sharuashylyq ministrligine qarasty «Agrosoiz «Majiko» degen mekeme bolady. Onyng sol kezdegi bastyghy Arman Evniyev degen azamat bolady. Sóitip, Arman Núrlangha kelip, «Shyghysqa investor әkelip jatyr ekensiz. Maghan da investor tartugha kómektespeysiz be?» deydi. Núrlan búghan: «Jaqsy, kómekteseyin, biraq, «Agrosoyz «Majikony» mening atyma jazasyng da, preziydenti men bolamyn» deydi. Qazirgi uaqytta «Agrosoyz «Majikonyn» preziydenti Biyadilov Núrlan. Búlar investisiyany bylay alady da, onyng ýstine jyl sayyn subsidiya taghy alady. Janaghy Arman Evniyev auylsharuashlyghy ministrliginde jauapty hatshy, Auyl sharuashylyghy ministrliginde qyzmet atqaratyn viyse-ministr Ermek Kósherbaev degen taghy bir jigit bar. Osylar janaghy Núrlandargha memlekettik subsidiyany bólip berip otyrady. Subsidiyany Shyghys Qazaqstan boyynsha «Bәtua», «Dәremet», Soltýstik Qazaqstan boyynsha «Agrosoyz «Majiko» ghana alady. Basqalar ala almaydy. Osynday top qúryp alghan. Aqsha jogharydaghyday shemamen ketip jatyr. Investor qytay bolghan son, olar ne aqshany, ne jerdi súraydy ghoy. Búl bir ghana Ýrjar audanyndaghy jaghday. Al, Besqaraghay audanynda 14 myng gektar jerge qytaylar kýnbaghys, Soltýstik Qazaqstanda zyghyr, soya degendi әkep egip jatyr.

Jer reformasy turaly komissiya jiynynda Ýrjardaghy 84 myng gektar jerding mәselesi qauipti dep mәsele kótergenim – osy. Mine, jerdi Qazaqstan azamaty satyp alghanymen, erteng Qytaygha ótip ketu qaupi bar. Halyqtyng dýrligip otyrghan qaupi – osy. Osynday jolmen ketip qaluy mýmkin.  Komissiyada Baqytjan Saghyntaevpen de, Múhtar Qúl-Múhammedpen de, Asqar Myrzahmetovpen de jeke-jeke sóilestim. Biraq, komissiya Ýkimet janynan qúrylghandyqtan onyng múnday isterdi sheshuge qúzireti jetpeytin syqyldy.

Qytay bolsyn, basqa bolsyn, jerge investisiya salghan sheteldik mol ónim alu ýshin jerdi ayamay dәrileydi. Sóitip, bizding otandyq auyl sharuashylyghy salasy olargha tótep bere almay qalady. Óitkeni, otandyq jer iylenushi qarapayym tilmen aitsaq, bir qap kartoptan on qap alady. Al, qytaylar dәrining kýshimen bir qaptan jiyrma qap alady. Otandyq kartop óndirushi naryqqa 80 tengemen shygharsa, qytaylyq 40 tengemen shygharady. Sóitedi de, otandyq auyl sharuashylyghy túralaydy. Sondyqtan, eshqanday sheteldik jerge kirgizilmeui kerek.

Abai.kz

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2392