"KÝLKI KÝNI" HARAM BA?
Qazaqstanda toylanatyn mereke kóp. Sodan bolar, sol merekelerding týp-tarihy qaydan shyqqanyn aityp, dәleldep neshe týrli maqalalar jazylyp jýr. "Jana jyldy" haram ettik, sosyn "Valentin kýni" men "8-nauryzdy" biraz jerge aparyp tastadyq. Endi mine, kezek 1-sәuir kýlki kýnine jetti.
Býgin belgili jurnaliist Jәnibek Qojyq aghamyz Facebook әleumettik jelisinde Imam Múhammedrasul Qajy Saduevting jazbasyn jariyalady.
"1-shi sәuir jayly...
«15-shi ghasyrdyng sonynda, hristiandar músylmandardyng Andalusiyadaghy eng songhy qamalyn qorshap alady. Soghys qystyng suyq yzghar sebebinen úzaqqa sozyldy, jәne músylmandar erlikpen qaytpastan shayqasty. Hristiyandardyng qolbasshysy, ózining qiyn jaghdaygha týskenin kórip, qulyq isteuge kóshedi.
31-shi nauryz kýni qamaldyng aldyna, bir qolynda Qúran, bir qolynda Injildi ústap alyp, eger osy týni músylmandar beriletin bolsa, onda eshkimge tiyispeymiz dep ant ishedi. Jinalystan son, músylmandar óz ómirlerin saqtap qalu ýshin, qamaldy hristiyandargha bosatyp beredi.
Tanerten, yaghny 1-shi sәuir kýni, hristiyan qolbasshysy barlyq músylmandardy óltiruge búiyrady. Uәde bergenin eskertken adamdargha, "men tek qana senderdi keshe týnde óltirmeymin degen edim, býgin emes!"
Sodan beri 1-sәuir hristiyandar ýshin : "Qulyq pen aldau, ótirik aitu" kýni bolyp atalyp keledi. Ókinishke oray, biz hristiyandardyng barlyq jerkenishti meyramdarynyng arasynan, búl "meyramyn" da úmytqan joqpyz. . .
Eger búl meyramnyng týbin zerttesek, músylmandardyng qanynyng iyisi kelgenine bayqaugha bolady"!
Qosh! Endi basqa derekterge kezek bereyik.
Massaget saytynyng jazuynsha, kóptegen hristian dinin ústanatyn elder 1 sәuirde kýn men týn tenelui men Pasha merekesin atap ótken. Mereke kýni kýlli jamaghat oiyn-sauyq qúryp, әzil-qaljyngha toly әrekettermen kónilderin kóteretin. Búl dәstýr әli kýnge deyin jalghasuda.
Kýlki kýnining shyghu tarihy turaly kelesi әngime 1582 jyly Rim papasy Grigoriy engizgen grigorian kýntizbesine kóshumen tyghyz baylanysty. Orta ghasyrlarda Jana Jyl merekesi 1 qantarda emes, nauryz aiynyng songhy kýnderi toylanatyn. Jana Jyldy toylau 25 nauryzdan bastau alyp, 1 sәuirge deyin jalghasatyn. Merekelik apta boyy әzil-qaljyngha toly әreketter jasalyp, kónil kóteriletin. Jana kýntizbege kóshken son, búl dәstýr óz kýshin joghaltqan joq. Jana Jyldy toylamasa da, әzilge jaqyn jamaghat oiyn-sauyqty jalghastyrudy toqtatpady.
Keybir derekterde kýlki kýni Ejelgi Ýndi elinen shyqqan delinedi. Ýndistanda 31 nauryzda әzil-ospaq kýni atap ótiledi.
Tariyhqa kóz jýgirter bolsaq, Ejelgi Rim kýlki kýnining shyghuyna sebep boldy. Aqpan aiynyng ortasynda "Zerdesizder merekesi" toylana bastady. Kýlkige toly mereke sәuir aiyna deyin jalghasatyn. Búl mereke Kýlki qúdayynyng qúrmetine oray atap ótiletin.
18 ghasyrda kýlki kýni keninen tanylyp, auqymdy әzilge toly sharagha ainaldy. Kýlki kýninde mindetti týrde ózgelermen әzildesip, barlyghyn aldau kerek. Europadan bastau alghan búl shara uaqyt óte kele әlemning basqa da memleketterine keninen taraldy.
1 sәuir kýni әzilge toly is-әreketter men oiyndargha jol beru kerek. «Áziling jarassa, atanmen oina» degendey, búl kýni ýlken-kishi, jas-kәrini bir aldap qoydy úmytpanyz.
Búl meyramgha degen Sizding pikiriniz qanday?
Abai.kz
